DE GROENE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND No. 2572 BIJKOMSTIGHEDEN DOOR ANNIE SALOMONS _ iK. Ei' , -* ccxxxv ALS Multatuli in zijn Max Havelaar spreekt van de groote heer, die op Buitenzorg woont", dan geeft hij daarmee alleen een vertaling van de fnlandsche betiteling voor onzen Gou verneur Oeneraal: Toean Besar di Bogor. Maar zooals men in het ambtelijke met toean besar" den top van den hiërarchischen ladder aanduidt, den ongekroxmden koning van het groote kisulinde, zoo, heeft die benaming in de cultures haar eigen beteekenis; want de administrateur van een onderneming, <Jie op zijn gebied ook een soort koninkje is, heet daar ook toean besar", en waar schijnlijk zal een inlander zich niet kunnen voorstellen, dat de toean hesar di Bogor" nog meer macht kan hebjsen dan die van den kebon, waar hij zijn werk heeft. Ter onderscheiding met den toean besar duidt de koeli den assistent als toean ketjil" aan,,den kleinen" heer; maar dit bijvoegsel kan wezenlijk alleen als tegenstelling met besar" zijn ont staan, want ook de macht van den assis tent is nog zeer groot o'ver de Inlanders, en het zijn meestal enorme kerels, met «en plantersstok in de hand, hun jas van boven open en een stevigen, rood ver branden nek onder den helmhoed uit, zoodat een objectief toeschouwer niets kleins" aan hen zou kunnen ontdekken. Maar behalve den stellenden en den vergelijkenden trap: den toean ketjil" ?en den toean tesar", vinden'we in de cultures ook nog den overtreffenden trap, iets van zóó duizelingwekkende hoogheid, dat heel de Maleische taal geen epitheton ornans rijk is, om die ,naar waarde uit te drukken. Vele afdeelingen, elk met een toean ketjil aan het hoofd, vormen tezamen een kebon onder een toean besar; de verschillende kebons vormen ook weer samen n ;geheel, en aan den top van dezen mikrokosrnos staat een man, voor w:en zelfs de titel van den G.G. rog een stuk te laag zou zijn: de toean maatschappij, of maatschappij" tout court, omdat hij er de'incarnatie van is. Wie wel eens heeft gehoord, hoe de achtenswaardigste burgers in de stad, die hun tijd toch ook wel noodig plegen te hebben, door den krani van een hoofd administrateur worden opgebeld en hoe die satelliet dan zegt: Toenggoe sebentar. Maatschappij mau bitjara l" op den toon van: Zeus zelf zal zich zoo dadelijk verwaardigen het woord -tot u te richten", peilt iets van de majesteite lijkheid, die er achter dezen term ver borgen ligt. Totdat de dag komt, dat je in den vroegen, koelen morgen langs heuvelige kronkelwegen, door tabak, door rubber, over bulderende houten brugjes, langs pondoks vol bruine kindertjes, onder een hemel, wit van licht, alle drukte en stadsch lawaai ontvlucht bent, en de weldadige stilte van een uitgestrekt open erf oprijdt, met glooiende gras velden aan beide zijden,en je ineens tegenKLEINE MEUBELEN IN EIKENHOUT- PRIMA UITGEVOERD -IN ELKE GEWENSCHTE KLEUR ONTWERP W.PENAAT LIBERTYAGENCY over den Machtige zelf komt te staan, die glimlachend het portier opent, en niets dan een allerbeminnelijkst gastheer blijkt te zijn naast zijn jonge vrouw, met een gezicht van bijna klassieke schoon heid, die bij den ingang van de wijde voorgalerij haar bezoekers verwelko mend tegemoet treedt. Misschien heeft het inspannende werk, hebben de meer dan vijf en twintig jaar tropenervaring hem te vroegtijdig doen vergrijzen; maar zijn geest heeft niets aan soepelheid en jeugd ingeboet en als hij vertelt van zijn eerste jaren in Deli, tintelen zijn grijze oogen. Er was toen nog veel meer band tusschen de assistenten. Op hari besar zaten we allemaal bij elkaar in het Medan-hdtel aan lange tafels, de oudste presideerde en als er toevallig een paar dames in de zaal verdwaald waren, keken we net zoolang zwijgend en ernstig naar hen, tot ze stilletjes weg gingen. Want anders konden we geen plezier maken.... 't Ging wel ruw toe, maar 't was voor ons allemaal een soort studententijd, met dit verschil, dat we behalve dien nen vrijen dag niet veel anders >deden dan hard werken.... Ik herinner me nog, dat ik daar als jongste aan tafel zat; ik werd bij den voorzitter geroepen en wandelde over de tafels heen naar hem toe; eigenlijk waren 't maar planken op schragen.... telkens zakte je er door, en klom er weer op, met veel hoera'tjes. natuurlijk.... en vóór 't hotel stonden twee lange tafels met marmeren bladen; eens, bij een zeer gloeiend feest, ging de eene tafel om en 't blad kapot. De hötelhouder kwam er bij en zei, dat hij dit niet accepteerde; zoo'n tafel kostte 'm twee en veertig dollar; de heeren moesten 't zelf be talen Goed, ik nam dadelijk m'n hoed en begon te collecteeren.... 't werden er vijf en tachtig.. Toen namen we met gejuich de tweede tafel op en met n geweldigen zwaai was hij in gruzele menten". Ik vergeet gelukkig, dat ik een repu tatie heb op te houden van sociaal voe lende vrouw, strijdend voor het recht der minder bedeelden; ik zeg niet, dat met deze dollars tientallen armen.... ik begrijp, dat jongens, die om te be ginnen in de rimboe zich een weg moeten banen, bedreigd door slangen en een enkelen verdwaalden tijger, die dag aan dag in de barre zon door het veld loopen, uren lang, in hun vrijen tijd niet hun genoegen kunnen vinden in een verzen bundel, een kopje thee en een koekje; ik heb een regel van een Leidsch versje in mijn hoofd: omdat het lollig is"; ik denk aan al de wilde studenten in ons eigen land, die er heusch niet minder goede doktoren, advocaten en leeraren door zijn geworden, en dan kijk ik naar dit behagelijke, met beschaafden smaak ingerichte milieu en naar den waardigen mannekop, waar de donkere oogen van zijn vrouw met zooveel open bewondering naar opzien.... Dat was een andere tijd", zegt hij peinzend. Maar het is, alsof in zijn blik even de herinnering verschiet aan alles, wat hij gestreden en gewerkt en ondanks alle moeilijkheden doorgezet heeft, voor dat hij zich kon nestelen in dit huis als een paleis tusschen de wijde, glooiende grasvelden; voordat hij zich het recht op dit bloeiende gezin, zijn vrouw, zijn kleine meisjes, bevochten had; voordat de krani aan de telefoon met die ont zetting over hem sprak, alsof hij Allah zelf aankondigde. Het is de ontembare energie van de oude Delianen, die de wildernis in Goudland" heeft omge schapen. (Wordt ven-olgd) Kleppen in den kop SPIDER Normaal f 2300. Luxe . ,f 2500.Ballonbanden Vierwielremmen TORPEDO Normaal f 2550. Luxe . . f 2750.DE IMPORTEUR J. LEONARD LANG Stadhouderskade 114 - AMSTERDAM HET NIEUWE SYSTEEM CENTRALE VERWARMINGEN SIERLUKE RADIATOREN = DE KETEL EEN VULKACHEL HERINGA ^WUTHRICH HAARLEM.TEL 11966 DEN HAAG. TEL.R.^ID. AM5TERDAM. TEL 1) Wacht even. De Iwoidadministrateur wil u spreken. UW INTEBIEUR IEEET JAREN MET U MEDE LAtf m DOOP DEI VERZORGEN ? DELFr/CHE-PO/T ONOVERTREFBAAR Alom verkrijgbaar. voor deModerneWoning is de Nieuwe "GLORIA" Haard EEN UITKOMST Spaart ruimte, niet poetsen, omdat het porselein emaille altijd mooi blijft. Gering kolenverbruik. Sierlijk en Goedkoop. Vraagt Uwen winkelier en let op naam en fabrieksmerk f~*f*.*+*~+\fi.t*.tkompleet voor een kamer van 5 x 4 x 3'/2 M. IIIIIIIIIIIIIII! t* A f ' t 45*Gij kent toch onze "GLORIA" KACHELS? Adres voor den Handel: JOH. H.VAN DER MEIDEN-Amersfoort V l CTO R l A-WATER Heeft gunstigen invloed . OBERLANMSTEIM op de spijs vertering PEEK& CLOPPENBURG l