DE GROENE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND HOE DE RUSSISCHE JODEN TOT DE REVO LUTIE GEDREVEN WERDEN DOOR J. ORNSTEIN?HOOFIËN DE TOENADERING TUSSCHEN FRANKRIJK EN DUITSCHLAND i Teekening voor de Groene Amsterdammer" door Joh. Braakensiek EEN belangrijk stuk historie van den Oorlog is er te lezen in de zoo juist gepubliceerde Minuten der geheime zittingen van het Russische Kabinet, gehouden tusschen 16 Juli en 2 September 1915, welke minuten, bijeengebracht uit de protokollen dezer zittingen door den vroegeren adjunct secretaris van het Kabinet A. H. Yackontow, zooeven verschenen zijn in- de Archieven der Russische Revo.lütie. Een kanker in het lichaam van Tsaristisch Rusland was de Jodenkwestie, en die is in den onzaligen oorlog nog verergerd, zóó dat men rustig zeggen kan dat vóór de Revolutie de Joden het lot des Rijks zij het passief evenzeer beinvloed hebben als zij het later actief deden. Hoe kan men meenen (zooals de heer Grondijs 1), dat de bloei, en nog wel de cultureele Woei van een land mogelijk is zoolang uit zijn lijf ?die kanker, de gruwelijke sociale onrechtvaardigheid «n verdrukking van het Tsaristische régime, die het Jodenvraagstuk verwekt heeft en in stand geiiouden niet was uitgesneden? Doch de gepubliceerde stukken behoeven onzen commentaar niet; zij spreken voor zich zelf. Van den beginne van onze terugtrekkende beAveging af" schrijft Yackontow, had ons Kabinet Afoortdurend te doen met kwesties omtrent de Joden. In het militaire hoofdkwartier beschouwde men de Joodsche bevolking rondom het front allen als «pionnen en verraders: dit was reden genoeg om al >deze gebieden te evacueeren. Men begon in Qalicic, dat wij toen nog bezet hielden. Tienduizenden Oosvenrijksche Joden werden naar het 'binnenland van Rusland gezonden; in kudden werden ze opgedreven, zonder aanzien van geslacht of leeftijd." Toen het nieuws van deze evacuatie ruchtbaar werd n binnen-en buitenland, en de geallieerde regeeringen begonnen te protesteeren, en te wijzen op de gevaren van deze politiek, drong het Kabinet bij den opper bevelhebber en bij generaal Januschkewitch aan op het stopzetten dezer evacuaties. Zonder resultaat. Integendeel werden daarna, toen de Russen tot terugtrekken gedwongen werden, uit de Russische randprovincies zelf, honderdduizenden Joden geëva cueerd uit die randprovincies die het gedwongen woongebied der Joden uitmaakten; want het leven :gaat snel, maar men herinnert zich misschien dat Tsaristisch Rusland zijn millioenen Joden binnen ?enkele bepaalde provincies samenperste en opsloot; vestiging daarbuiten was streng verboden. De dingen die daarbij voorvielen gaan alle beschrij ving te boven; het leVen in de meer in het binnenland gestegen provincies van het Woon?gebied, waar de geëvacueerde Joden bij de ande ren werden opgehoopt, werd eenvoudig ondrage:lijk. De toestand en de stemming onder de be volking werd gevaarlijk. De pers, de parlemen taire partijen, vele organisaties en vooraanstaande Russische Joden, alles protesteerde heftig. In het buitenland werden protestmeetings belegd tegen de politiek der Russische regeering. Dit gaf moeilijk?heden bij de verkrijging van crediet in binnen.en buitenland ! Vooral in Amerika, dat toen al de ban kier van het oorlogvoerend Europa begon te worden. In dien tijd vatte de Minister van Binnenlandsche .Zaken Prins Tscherbatow, ter Kabinetszitting den ?dreigenden toestand aldus samen: De almachtige Januschkewitch luistert naar redenen van staatsbelang. Hij wil in het leger de vooroordeelen tegen de Joden levendig houden, om hen als de oorzaak van de nederlagen van ons leger te kunnen voorstellen.... Ik wil mijn vermoeden niet verbergen dat de Joden voor Januschkewitch als .alibi moeten dienen".2) Hierna volgt een korte schets van den onhoudbaren toestand in het woongebied. Dan gaat de minister voort: De leiders der Russische Joden vragen van ons -wettelijke en algemeene maatregelen/o^ den toestand te verzachten. Zij hebben mij duidelijk gemaakt, ,dat de revolutionaire beweging onder de Joodsche massa's veld wint, dat de menschen in het uiterste stadium van wanhoop verkeeren, dat het steeds moeilijker wordt hunne neiging tot actieve zelfverdediging te keeren, dat ernstige -ongeregeldheden te duchten zijn, en zoovoort. Ook is mij gezegd dat men in het buitenland zijn geduld verliest en dat wij zeer mogelijk geen koneke crediet meer kunnen krijgen De minister van Financiën zal ongetwijfeld mijn voorstel steunen om zonder ver wijl een besluit uit te vaardigen, waarbij het wettelijke verbod tot vestiging buiten het woongebied tijdelijk wordt opgeheven" Wij moeten hier dan het noodige gebruik van maken, in onze onderhandelingen met de Joodsche leiders. Maar dadelijk, anders gaat -de beteekenis van ons gebaar verloren en zullen we niets verkrijgen en niets winnen ermee...." Prins Sachowskow legde er nog den nadruk op, 'dat er, hoe dan ook, een oplossing voor het Joodsche ?vraagstuk gevonden moest worden, daar de handel ALS DEZE PIJLER NUjKLAAR IS, DAN KAN DE BRUG WORDEN GELEGD!" en industrie geheel gedesorganiseerd waren. De kwestie der arbeiders wordt daardoor ook nog weer moeilijker. De Joden enkel in de steden buiten het Woongebied toe te laten, is niet voldoende: de kleinere industrieën, waarin de Joden de meerderheid vormen, moeten op het platte land terecht. In de discussie over: verlof voor vestiging slechts in de steden, of ook op het platteland, pleitte Min. Tscher batow voor het eerste, daar de politie hier althans nog eenige kracht had, op het platteland echter progroms en ongeregeldheden het zekere gevolg zouden zijn ! Bovendien, zooals de bekende Sassonow zeide, die van dit Kabinet ook deel uitmaakte: Leopold Rothschild (het toenmalige hoofd van het Engelsche huis) is al tevreden met verlof tot vestiging in de steden." Een ander voegde daarbij, dat de Fransche Rothschilds zelfs met nog minder tevreden waren,en verre van gelijke rechten eischten" mits maar een zeker vertoon van tegemoetkoming aan de opge wonden gemoederen werd toegestaan ! Naar alle kanten valt hier de moraal te trekken, die de Russische verdrukten, Joden en niet-Joden, dan ook getrokken hebben: vertrouw niet op vorsten en niet op be schermers, help u zelf ! Een opmerking van den Staatscontroleur" Kharitonov geeft nog een stellig ongewilde humoristische noot. Zijn de heeren niet bang" vroeg deze hooge ambtenaar, voor moeilijkheden van den kant der politie? Berooven we de politie niet van een rijke bron van inkomsten? (ntnl. van omkoopgeld van Joden om hun het wonen buiten het woongebied toe te laten). De pristaws zullen staken of zij zullen een progrom van alle Oprechte Russische Mannen op touw zetten...." De onmenschelijkheid dezer evacuaties en de schandalen die erbij voorvielen, heeft, als de eerste in West-Europa, de Jewish Chronicle" bekend ge maakt in een artikel, dat zijn medewerker Mentor op 23 Juli 1915 publiceerde. Het blad heeft daarmee slechts zijn traditie van moed, standvastigheid en onafhankelijk politiek inzicht gehandhaafd. Thans, naar aanleiding van de verschijning der bovenver melde documenten teekent de redactie erbij aan, hoe zij voor de publicatie van de gepleegde onmenschelijkheden met de strengste straffen werd bedreigd door de Engelsche autoriteiten. Die dreigementen hebben het blad niet verhinderd, de publieke opinie verder voor te lichten. En men moet den Britsche autoriteiten nageven, dat zij ze niet hebben durven uitvoeren. t\ Tweemaal honderdduizend Joden", zoo schreef het blad, die in de gouvernementen van Kowno,Koerland, Soewalki woonden, zijn geëvacueerd, teneinde deze dis tricten Joden vrij" te maken, zooals de technischemilitaire term luidt. Op een termijn variëerend van acht tot hoogstens dertig uren hebben al deze menschen hun huizen, bezittingen, hun alles moeten verlaten, geen levende Joodsche ziel mocht achterblijven; ouden van dagen, kleine kinderen, vrouwen, zelfs die elk oogenblik moeder konden worden invaliden, krankzinnigen, blinden, doodzieken voor niemand een uitzondering. Het decreet had tenminste de ver dienste der onpartijdigheid. Want het betrof niet alleen de gezinnen van soldaten die aan het front vochten maar ook die soldaten zelf met verlof, en de soldaten wier bloedende wonden nog ongeheeld waren, de Joodsche verpleegsters, die ze in de hos pitalen oppasten, zelfs de Joodsche militaire doc toren, alles is gtëvanctieerd. ,,.... In ongeveer 26 extra treinen" zijn er tien duizenden opgestopt, mannen, vrouwen, kinderen door elkander, gezonden en besmettelijke zieken. Niemand wist waar hij heenging. Gezinnen werden met geweld gescheiden. Aan de stations mocht niet gestopt worden, alleen in het open veld, zoodat voed sel en drinkwater ontoereikend waren".... Achtentwintig passagiers werden krankzinnig onder weg; ook brak er typhus uit in dezen extra-trein".... En dit lijden is niet door een bezettend leger de vijandige bevolking aangedaan; de slachtoffers zijn evenmin oorlogvoerenden; het zijn Ruslands eigen burgers behalve nog zij die Ruslands eigen soldaten zijn, voor Rusland gewonde soldaten...." In de volgende zitting van het kabinet op 6 Augustis 1915, kon Goremykin mededeelen dat hij den Tsaar had ingelicht over de gehouden discussies, en dat deze zijn toestemming had gegeven tot een tijde lijke opheffing van het beperkte woongebied. Hoe weinig al deze afgedwongen concessies nog helpen konden, heeft de historie geleerd. Trouwens, hoe werden ze dan nog uitgevoerd, deze concessies! De militaire gouverneur wien een bevel totannvlleering van een der schrikkelijkste evacuatie-decre ten ter uitvoering was opgedragen, liet de ver tegenwoordigers der te treffen Joodsche bevolking bij zich komen en deelde htm de voorwaarden mede, door hem aan deze opheffing van het evacuatiebesluit verboden: de Joden zouden in handen der militaire autoriteiten gijzelaars stellen, gekozen uit de Rabbijnen en uit de rijksten en aanzienlijksten en deze zouden opgehangen worden in geval van het geringste verraad van welke Joodsche zijde ook. Drie dagen lang beraadslaagden de bannelingen onder elkander. Hun moedig antwoord is wel waard aan de vergetelheid onttrokken te worden: Wij verwerpen het Regeeringsvoorstel wegens de voorwaarde die eraan verbonden is, want deze is strijdig met de waardigheid des Jodendoms...." Hoe kan men zich de burgers voorstellen, die na dergelijk onrecht van hunne Regeering te hebben ondergaan, zich niet bij de revolutionaire partijen zouden aansluiten? i) Zie zijn stukje in ,,de Groene" van n Sept. j.l. 2) Van mij is de spatieeringvan verschillende merk waardige uitingen die toonen hoe deze staatslieden den toestand helder inzagen en toch eenmaal in het schuitje zittend, wel moesten meevaren. BEAVERTEEN EEN SOEPELE STERKE GORDIJN-EN BEKLEEDSTOF ALS SUÈDE (.EER 70 BREED PER MTR. DEN HAAG gZONEM