, w , Ko. 2576 DE GROENE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND 29 CO M O E D I A DOOR HENRIK SCHOLTE D! l EZE week is het Vlaamsen volkstooneel met v.d. Veide's Tijl", zijn groote tournee door ons land begonnen. Een enkel woord over het experimenteel karakter, dat deze opvoering haar waarde verleent, moge hier wellicht nog volgen. Experimenteel tooneel kennen wij hier nauwelijks. In Vlaanderen schijnt Joh. de Meester Jr. een weg te zullen vinden. Deze TijHis althans een eerste stap. Ongetwijfeld heeft hij hierbij buitenlandsche prin cipes overgenomen, maar ook als theorie waren deze principes voor ons tamelijk nieuw. D£ nieuwe . Russische regie, waardoor deze Tijl"«pvoering op het gevaarlijke af beïnvloed schijnt, richt zich lijnrecht tegen het acteurs-individualisme van het oude theater. Het propageert voor <len acteur een evenwichtsherstel tusschen geest en lichaam. Het eischt van den speler een ruimtelijk besef, dat men voorheen slechts van den danser mocht verwachten. De tooneelruimte, die een vorige generatie in hoofdzaak in twee-dimensionaal perspectief placht te zien, wordt nu waarlijk een kubus, een inhoud, die door steigers, constructies en oploopende plankiers, zelfs diagonaal bespeelbaar wordt gemaakt. Beweging wordt essentie: snelle, vaak simultane beweging, rhythme, dat,aan het tooneel een bonte, zenuwen- en aandachtvergende vitaliteit kan geven als het leven zelf. v Natuurlijk leidt dit tot een verguizing van den ?text en men heeft zelfs niet geaarzeld om de uiter ste consequentie uit dit biomechanisch" tooneel te trekken: téxt-improvisatie en zelfs enkel geluids aanduiding. Zoover is Joh. de Meester niet gegaan, maar de gedachte, die aan dit tooneel ten grondslag ligt: het theater als de onwerkelijk'ste waarheid" na'm hij over. De tooneelzetting van het stuk was een spektakel" in den schoenen zin van het woord. De beteekenis van den text viel grootendeels weg en het woord als klank werd, vaak ondersteund JOH. BRAAKENSIEK Beeldhouwwerk van Louise Beijerman VAN NELLE'S TABAK KWALITEIT ALOM VERKRIJGBAAR door synchronische muziek, in het bewegingsrhythme opgenomen. Sterk aan Meyerhold herinnerde de tooneelbouw: schragen, platform en tremplins, terwijl ook het gelijkvloersch proscenium gebruikt werd. In de levendige slot-acte, die een bar voorstelt, beheerschen de spelers daardoor ineenragtime-rhythme(er kwam een sprong van minstens 3 meter in voor !) de ruimte in lengte, breedte en diepte. Puur plastische effecten bereikte men daarentegen toen TyI's galjoen afvoer en achtereenvolgens aan de fok den Vlaamschen leu en tegen de geweldige gordijnen op den achter grond de groote, scharlakenroode vaan van Tijl geheschen werd. De heroïsche primitiviteit van het ge beuren had niet schooner uitgebeeld kunnen worden ! Een gedeeltelijke verlichting der speelruimte had alle verrassingen en alle gevaren van het experiment, maar was opvallend goed, wanneer b.v. in een witten lichtkegel de markies duelleert tegen Tyl's vervloekingen, uit het duister door een scheepsroeper(') hem toegeworpen. Van de Commedia delP Arte-uitbeelding dierfiguren scheen Tairof de geestelijke vader te zijn. De reeds genoemde textverguizing, die al deze moderne regie-opvattingen met zich meebrengen, heeft in deze voorstelling niet veel schade veroorzaakt, hoewel de regie zich niet ontzien had om b.v. een heele acte te supprimeeren! De Tijl" van A. van de Velde is als lecstcxt zonder waarde. De vraag echter, of theoretisch gesproken een dergelijke minach ting voor het dichterwoord te aanvaarden is, kan men niet beantwoorden zonder zich principieel vóór of tegen deze regie-opvatting te verklaren. AALTJE'S CROQUANTE CROQUETJES DOOR ALIDA ZEVENBOOM US je blijft bij je besluit? Ja.mevrouw. Je gaat dus met l November weg? Ja,mevrouw. Je weet wel wat je doet? Ja,mevrouw. Zeg toch niet altijd ,,ja, mevrouw". Nee, mevrouw. Het zal meneer erg spijten, Aal. Het spijt mij voor meneer ook, mevrouw. Je was een familie-stuk, Alida! Ik had dat gevoel ook, mevrouw. Een beetje oud familiestuk, dat in een moderne huishouding huishouding.. niet thuis hoorde. Waarom zeg je dat huishouding" zoo raar en tweemaal? Nergens om, mevrouw. ? Weet je wel dat het je niet makke lijk zal vallen een andere behoorlijke betrekking te vinden? Ik geloof van niet, mevrouw. . Heb je dan al wat anders? Toch niet aan een Krant? Waarom zegt u dat Krant" zoo raar als ik vragen mag? Zoomaar, Aal. Dus je hebt wat anders? Ja, mevrouw. Door de krant, als u het goed vindt. Bij een eenig heer als huishoudster. Aal! Heelemaal niet Aal", mevrouw. Ik weet wat ik doe. De getuigen omtrent meneer zijn goed, zijn best. Mannen zijn mannen, Aal. . En vrouwen vrouwen, als ik het zeggen mag. Ik weet niet wat erger is. Ik vind je onhebbelijk maar als er niets aan te doen is meneer had gedacht als je eens wat meer vacantie nam en je salaris Het spijt me, mevrouw, maar ik heb me goospenning. En dat is mijn eer. Het is zoo wat het ,eenige wat je in je leven over houdt. Zal ik maar aan mijn werk gaan? Ik ben aan mijn werk gegaan. U begrijpt dat het er van moest komen. Altijd die complimenten af te wachten en dan al dat moderne gedoe in die rommel hier.üveral sigaretten-eindjes tot op den rand van het bad en van het bed. Nee! En mijn aangetrouwde zuster is al vier en twintig jaar in betrekking bij een alleenloopend heer en nooit niet dat! En het eerste onvertogen woord moet hij nog zeggen. Ze heeft het best. Waarom zou ik dus ook niet Meneer is vier en zestig. Een mooie leeftijd voor een man. En zoo eenvoudig als hij is. Heelemaal geen pretenties. Meneer van Dam, van de redactie had me een briefje voor hem meegegeven.?Het komt in orde, juffrouw Zevenboom", had hij gezegd. En het kwam in orde. Huishoudster. Geen meid-huishoudster, 'k heb twee booien onder me. En alles naar den aard. En meneer was direct eigen met me, maar op een afstand natuurlijk, zoo als het pas geeft. Juffrouw Zevenboom, zei hij, er komt hier van alles over den vloer maar dat is niet vreemd voor u en ik mag er op rekenen dat u iedereen het zijne zal geven als ik er eens niet zijn mocht. En als de positie in mijn huis u bevalt en u mij, dan geloof ik, dat het lang niet uitgesloten is als ik van tijd tot tijd een beroep doe op uw helder oordeel en juist inzicht. Weet u dat u een vrouw van gewicht in stad en land is geworden? Wat schreef u veertien dagen geleden over het comitéBurgerdeugd" van meneer Sam van Eeghen? Dat u niet begreep, dat hij en een paar van de jongens" niet even een chekje van 00 miei op tafel legde en het huis van meneer van Aalst was gemeubeld. En wat is er gebeurd? Het chekje met de handteekeningen van drie jongens" ligt op tafel ! Gut, meneer, zei ik, maar ik had een kwartje gegeven als mevrouw aan de deur had staan luisteren. Misschien was zij wel van nijd uit .... Maar men mag zijn medemensch niets slechts toewenschen, al heeft hij het nog zoo verdiend. Het ameublement is nu in orde, zei meneer, maar er is een moeilijkheid gerezen. Moet elk inventarisstuk voor zien worden van de Amsterdamsche drie kruisjes, ja of neen. U lacht, juffrouw Zevenboom, maar het is ge woonte dat ieder gemeente-eigendom als zoodanig gestempeld wordt en nu rijst de vraag, om maar eens iets te noemen ? moet het hoofdkussen waarop de Burgemeester zijn moede hoofd te rusten zal leggen in perceel Heeren gracht 502, het stadswapen dragen? Staat het er niet in, hoe licht raakt zoo'n kussensloop dan niet weg in de wasch en staat het er wel in, dan is er geen morgen of de Burgervader zal opstaan met in zijn rechterwang hij slaapt op zijn rechterzij, zooals u weet de drie kruisjes gedrukt. En u weet dat het bij sommige gestellen urenlang kan duren voor zoo'n moet verdwenen is. Het zal gemakkelijk zijn voor den Burgemeester als hij in het gedrang zit, zei ik, dan herkent iedereen hem direct aan het stadswapen op zijn wang. Dat zou hem Zaterdag in het Koloniaal Museum van pas zijn gekomen zei meneer. Het was heel erg, juffrouw Zevenboom, zooals de fine fleur van Nederland daar behandeld is geworden door een paar jonge orde-commissarissen. BOOTZ' ORANGEADE TRIPLE SEC ^^^ ^*^^ ^^^^ ?*? ^^^* /o^»^n /-/ZA^ <Lt~jjr\ -A^/J-P >v*i/-»^r/vw-./^»^r> /~^ö>~ .j 1?T7 Een oude reputatie Modirne Midelen. Ons Hcercnschoeisel munt uit door volmaakte passing] Gevestigd 1883 Als schapen in een hok ! Weet u wat het zeggen wil als daar voor eenige milliarden aan vermogen en inkomen opgesloten wordt, om nog niet eens te spreken van de som van intellect en energie en ondernemerszin en burger deugd die daar op enkele vierkante meters verzameld waren ! En terwijl ik zoo voor een gesloten deur stom stond te dringen vloog het in eens door mijn hoofd: stelt u zich eens voor dat er nu brand kwam en meneer Gordijn persoonlijk aan het blusschen ging! Zou het vaderland zulk een ramp in staat zijn te overleven? Maar als u toen tevens gehoord had wat er in kernachtig Hollandsen gezegd werd, dan zou u, met mij, tot dankbaar heid gestemd zijn dat de taal onzer vaderen nog zoo leeft in den mond van ons huidige geslacht. En dat geeft moed voor de toekomst! Tot Zondagavond, den een en dertigste, juffrouw Zeven boom. Uw koffer kunt u Zaterdagavond wel sturen, als u wilt. Ik ben er van overtuigd dat wij het goed samen zullen kunnen vinden. En de groeten aan de familie !