?Wo. 2579 DE GROENE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND VROUWEN OVER ?MANNEN (Teekening voor de Groene Amsterdammer" door V. E. van Uytvanck) J. W. F. WEKUMEUS BUNING DOOK EMMY VAN LOKHORST Dezer dagen i's de letterkundige prijs van hel Thieme-fonds toegekend aan J. W. F. Werumeus Buning voor de verzenbundels: In Memoriam, Dood en Leven, Enkele Verzen ; voor De Wereld van den Dans, Dansen en Danseressen, Tooneel en Dans. De prijs werd vroeger verleend aan C. Vosmeer, P. Louwerse, Dr. Burgersdijk, Louis Couperus, Willen, Kloos, Dr. A. Pil. C. S. Adama van Schellema en Prof. Huizinga. HEBT gij met Paschen van een ei wel eens Ko ningin Eüzabeth van Engeland met een hct?:iioofd-omhuivende kanten kraag en een diadeem van 'bloempjes zien maken? En van een ander ei een clown .met een roodgelakte puntmuts, wit-omkringde oogen ?en een scheeven rooden mond? Dat kan Buning. Hij maakt van Faascheieren een familie clowns, een Shakespeare-drama of een mario-nettentheater. Het laatste het liefst, want hij is dol -op marionetten. Hij houdt van honden- en apenspelen, hij maakt in een vloek en een zucht van drie oude :lappen, een the. lepeltje en twee lucifers een prachtige ;pup, die kan zitten en staan, liggen en hangen. Kunt gij, alleengelaten in een keuken met zestien pannen, groente, melk en eieren, Russische soep ?maken?.. Dat kan Buning. Hij blijft geruimen tijd onzichtbaar ?«n als hij verschijnt, doet de Bortsch met hem zijn ;intrede. Wat in de keuken met de zestien pannen .is gebeurd, zal tot op den oordeelsdag mysterie blijven, maar niemand heeft tijd om erover na te ?denken, want de Russische soep overstelpt ieders . aandacht. Hebt gij wel eens Turksche koffie gezien? Geroken? ??Geproefd?! Neen, neen, niet eenvoudig maar zwarte koffie of koffie die in e.en koffiepot is gezet; maar «echte Turksche koffie die het kopje tot op een derde vult met drab, maar die gedurende twee derde kopje -alle aardsche verrukkingen op uw gelaat doet weer spiegelen. Kunt gij zulke koffie, Turksche koffie maken? Kunt.gij Chaslik bereiden? Hebt ge van uw ,leven Italiaansche risotto gemaakt? Dat kan Buning, dat kan Buning. Buning is een toovenaar. Beter dan de beste barman weet hij een onnoemelijk .aantal fantastische cocktails te bereiden, waarvan het recept zijn persoonlijk geheim blijft. En het kookboek ? dat Conrad's weduwe de wereld schonk werd in zijn bekwame hand een gevaarlijk wapen voor de club der Cent Kilos. Hij heeft eenige vrienden die ook culinair ont wikkeld zijn en skilled labouror op dit gebied. Niets is leerzamer voor hunne echtgenooten en onder scheiden vriendinnen dan een gedachtenwisseling mee te maken tusschen Buning en zijn vriend n over het stoven van konijn in rooden wijn en het aan het braadspit roosteren van kalfsniertjes. Buning houdt van honden- en apenspelen, van marionetten, van poppen en clowns; hij houdt op kinderlijke wijze van de speelsche kanten van het leven. Hij kan, heelemaal alleen, een volledige boer derij nadoen: de haan, de kippen, de biggen, de duiven, de koeien en de heele mikmak. Buning, specialist par excellence in de Wereld van den Dans, is de man die niet danst". Maar niemand heeft zooveel plezier in dansen als hij en de vaart en lenigheid die hij zichzelve verbiedt per voet te uiten, komt (als er een goede opwindende jazz aan het spelen is), naar buiten in het castagnetten-klikken van zijn vingers. Met heidensch genoegen blikt hij rond, vuurt de dansers aan met kreten en is bezeten van den dans. Herinnert gij u de Metro in Parijs? De treintjes rijden onder den grond, zelfs onder de Seine door. Maar er zijn enkele punten in de stad, waar de wagentjes plotseling uit den grond naar boven komen rijden en glanzend-tevreden in snelle vaart over een brug boven de Seine glijden, flonkerend in het daglicht, om een eind verder weer onder den grond te duiken. Zoo'n Metro is Buning. Hij blijft lang onder den grond, maar als hij even zichtbaar wordt, is hij glan zend en stralend. In de wagentjes liggen schatten, meegebracht van onder den grond: In Memoriam, Paradijsverzen, Dood en Leven. Bij andere dichters is hun dichterschap samen gesteld uit elementen die in hun dagelijksch leven niet optreden hun dichterschap vormt een inge kapselde kern ofwel het verlengstuk van hun wezen. Maar bij Buning vallen de componenten van zijn dichterschap samen met die van zijn reëele dagelijksche verschijning. Wie hem ziet glimlachen, begrijpt den glans van zijn verzen; het argeloos-edele, de tinte lende zachtheid van zijn gedichten hebben hem in het jagende alledagsleven niet verlaten. Vergelijken is altijd hachelijk, maar wanneer wij na het voortvarend rhythme van Marsman, of de Baudelaire-aansche allure van Slauerhoff, de bundels van Buning openen, komt er een merkwaardige stilte. Wij zijn weerloos tegen dit blind gestamel uit een glanzende onbewustheid, dat ons hart aanraakt en dat wij onvoorwaardelijk liefhebben. En nog eens vergelijken wij: De mond heeft, roodgeverfd en volgezogen Verachtend wat er in hef hart omgaat Den doodstrijd lachend tot een spel gelogen. Dit is Nijhoff's wereld: fantazie, intellect, overbewustheid en ontgoocheling. Het rumoer van dit stormachtig bewegen wijkt plotseling heel ver weg (zooals wij in een film soms het levensgroote beeld op den voorgrond opeens achteruit zien wijken, snel naar den versten achtergrond) als wij in Buning's atmosfeer komen. Wij lijken ons wel een beetje beschaamd te voelen over al die opstandige wanhoop, die scherpe bitterheid, die luide emoties, wanneer wij dezen toon hooren: Zoo (eedere schade als de bloemen vreezen Van zochten regen in de maand van Mei Zoo koel en (eeder heeft uw sterven mij Schade gedaan, die nimmer zal genezen. De wereld waarin dit wiegen als van planten onder water gebeurt, is doorschijnend-groen en lenteachtig. Wij zijn te midden van aandachtige teederheid die argeloos en ongewapend zich geeft. Nog hebben wij de herinnering aan den dichter" zooals wij ons dien voorstelden in de jaren van ons eerste bewustworden: een bloesemzachte stralende gedaante, uit liefde gematerialiseerd. En wellicht blijf ons immer uit die jonge jaren een heimwee bij naar deze gelijkenis der poëzie. Heimwee is een kleine klimmende plant, die doet hunkeren naar zaligheid verweg en bijna nimmer te bezitten. Heimwee is het materiaal der dichters en ook bij Buning leert het en uit zich in een welhaast Bijbelschen toon, die in zijn eenvoud, als een bege leidend gonzen, zich aanhoudend doet hooren onder de klanken van een zacht getint gamma. MARIE METZ-KONING f DOOR JOHAN KONING D E vorige week is in Ascona, in het Zwitsersche kanton Tessin, aan het onvergelijkelijk schoone Lago Maggiore, Marie Metz-Koning op vier-enzestigjarigen leeftijd gestorven. Een geniale en won derlijke vrouw, een waarlijk unieke figuur in het literaire leven der laatste kwarteeuw, nam afscheid van de wereld. Zij had, zonder twijfel, de trekken van het genie. Ook haar miskenning in het laatste tiental jaren, waarin het middelmatige het veel gevierde object der samenleving werd, pleit daarvoor. In haar beide eerste verzenbundels staan gedichten die voor onze letterkunde van blijvende waarde zijn. Onder haar vertellingen en sprookjes treft men brokken proza aan, die tot het schoonste mogen worden gerekend wat in onze taal geschreven werd en in haar later werk, dat helaas al te sterk kwam onder den invloed der anthroposofische leer en van occulte stroomingen, komen ideeën voor die alleen van het waarachtige MARIE METZ?KONING f genie kunnen uitgaan, geestesuitingen, schoon, diep en verheven, die behooren tot wat mr. Ritter eens kernachtig moedergedachten der menschheid" heeft genoemd. Als schrijfster stond zij volmaakt apart, haar werk kan met dat van de schrijvende vrouwen van dezen tijd in geen enkel opzicht vergeleken worden. Haar laatste, boeken, Ragnus' Gang en De Troubadour, kleven groote compositorische en hier en daar ook literair-stylistische fouten aan, maar toch staan er gedachten en ideeën in.schooner en rijker dan die onzer drukst besproken succes-boeken. De erkenning daarvan is nog verre van algemeen, maar de tijd zal toch komen dat een stuk als Prins Ideio klassieke waarde verkrijgt. Van Marie Metz-Koning mag worden getuigd, dat zij in alles de schoonheid heeft willen dienen. Bij de vervulling van dien eeredienst kwam zij in het aldagschleven voortdurend in conflict met menschen en omstandigheden. Haar leven was zeer moeilijk; haar hoog opgevoerd idealisme was voor deze wereld onmatig Zij heeft daarin nooit kunnen berusten; zij stond eenzaam in de wereld, groot was het getal harer vrienden niet. Zij was in haar stralend idealisme een priesteres der waar achtige schoonheid, een dienares der kunst die niet van transigeeren weet eri voor zulke figuren heeft de wereld waarin we leven geen wegen om te gaan noch oorden om te toeven. Zij had ook nergens rust, zocht overal naar de groote Bron van het licht waarin haar kunst en idealisme leefden. Tot op het laatste oogenblik hield zij haar idealen hoog en voedde zij haar geloof in de liefde der menschen voor alles wat schoon is. Het aantal harer werken is legio. Uit den eersten tijd dagteekent het bekende Van het Viooltje, dat weten wilde", dat tot op heden herdruk op herdruk beleeft en dat destijds vijf van onze grootste letter kundige periodieken geweigerd hebben op te nemen.. Ze kon het maar niet geplaatst krijgen., ach, ook tegenover later werk van haar heeft men vaak een ongemotiveerd gereserveerde houding aangenomen in de wereld der officieele letterkunde". Zeker, er was veel in haar laatste boeken dat den indruk maakte van anthroposofische geaffecteerdheid, maar er was toch nog altijd wel een voldoend sterke kern van universeele schoonheid in, welke deze boeken verhief boven het gros der moderne succesverschij ningen. Dat alle schoonheid uit leed ontstaat, was bij haar geen bombastische phrase of veel gehanteerde en misbruikte literaire formule. Zij heeft veel geleden, veel van wat ze schreef, was diep-doorleefd en met hartebloed betaald. Haar hooge geestelijke houding heeft haar vaak het dagelijksche leven tot een zwaren last gemaakt. Zij kon de ideaallooze gezichten niet verdragen van dit in vele opzichten hartelooze tijd perk. Een mensch moet nu eenmaal lijden", schreef ze in haar laatsten brief uit Ascona , en als zijn lijdensmogelijkheid ophoudt, is hij dood voor verdere ontwikkeling". De dood heeft aan haar lijdensmogelijkheid een einde gemaakt. Zij, die zich los van 't leven waande en een vreemde op aarde, heeft, zwervensmoe, de eeuwige rust gevonden. Het zal nog eenige jaren duren vóór men ten volle beseft welk een bijzondere figuur, welk een geniale en wonderlijke vrouw van deze wereld heeft afscheid genomen. Wie YOGHURT van OUD-BUSSEM eet, wordt oud, maar blijft jong, KERKSTRAAT 187. - TELEFOON 49344.