Historisch Archief 1877-1940
Nö.2580
DE GROENE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND
15
MI,D DEL BURG'
OVERGANG
ILLUSTRATIE UIT MIDDELBURG'S OVERGANG
Middelburg's Overgang. Reizangen van
P. C. Boutens. Prenten van Frits
Lensvelt. Uitgave G. W. den Boer.
Middelburg.
Boutens, de Zeeuwsche dichter van djt Zeeuwsche
spel heeft hen, die er twee jaar geleden aan mede
werkten, gedankt in het naschrift van dit boek,
en uit zijn woorden hoort men den toon van wat
ons op dien Augustusdag in Middelburg als toeschou
wers ontroerde door de groote liefde, beheersching en
innigheid, waarmede een volk zijn geschiedenis speelde
en, zeldzaam gebeuren, ze onvergetelijk met hart
en ziel speelde.
Op den wonderbaarlijk belichten
Augustusavond toen ik u voor het eerst zag optreden, deedt
gij mij het gevoel ondergaan van de profetes van
Endor bij het verschijnen van den geest vanSamuel;
dit was niet meer het enkele werk van ons, de samen
stellers van het spel; hier was iets anders doende.
Al oefenende moet u het licht zijn opgegaan, dat gij
datgene, wat van u gevraagd werd, volkomen ver
mocht, dat niemand anders het zoo vermocht als gij.
Zoo danst een zeer enkelen keer een jonge natuur-Rus
en maakt alle geschoolde dansbeweging onbenullig.
Want dat diepste leven, dat wij ziel noemen, zijn ziel
danst hij uit. Wat wij anderen soms in tonen, in woor
den, in lachen en schreien min of meer volmaakt aan
den dag hebben mogen brengen, dat drukt hij uit
in de volmaakte bewegingen van het schoone
menschelijk lichaam.
Ik zat als toeschouwer zóó, dat de grootste helft
der tetr tooneele tredende burgeressen alleen van de
rugzijde zichtbaar was. Het koor hief den reizang aan,
die van uit de zwarte ellende van het beleg de stralen
de herinnering aanroept van het rijkgezegende eiland
Walcheren: O Walcheren, zee-omgorde tuin...."
Het kwam er niet meer op aan of het gelaat der
spelenden af- of toegekeerd was. Het rhythme der
zuivere aandoening bewoog door de groepen als een
aaneengesloten aanbiddelijke zieledans. En uw eer
lijke overgave hield vol van hoogtepunt naar hoogte
punt. Toen wij dan ook op zes Augustus met ons meer
dan drieduizenden uwe toeschouwers waren, zaten wij
daar op uw markt tegenover uw stadhuis zooals
men nederzit aan het strand der zee. Alle verband
tusschen ons onderling viel weg, daar was alleen het
verband tusschen ieder van ons afzonderlijk en uwe
gezamenlijkheid. Gij hebt dit spel niet gespeeld,
maar doorleefd en het ons mede doen doorleven.
Dit uit te spreken was de dank, dien ik u nog
schuldig was."
* *
*
Die dank moet eveneens spreken bij allen, die
toeschouwers waren,nu hetspel herleeft bij dit prachtig
tekstboek met de prenten van Frits Lensvelt. Het
kan anderen een indruk geven van het zeldzame dat
dit spel geweest is: eenzelfde geest spreekt er uit.
Want bij dezen met de pen geschreven tekst in
zwart, rood en blauw, met zijn verluchtingen en fijn
gelijnde zorgvuldige teekeningen, edel handwerk,
lange zorgvuldige arbeid, die zich nergens opdringt
maar spreekt van* eenzelfde beheerschte liefde en
rustig meesterschap, komt ons een der vele herinne
ringen aan dien middag in Middelburg weer voor den
geest.
Het was het einde van het spel: de spelers stonden
in het licht van den laten middag in breed front,
recht voor de tribunes, met het grijze heldere stadhuis
achter zich: rechte roode lansen, ruiters, roode,
blauwe, oranje waaiende en zwierende vlaggen,
paarden en menschen in een oogenblik van groote
stilte. Toen complimenteerde de koningin enkele
der leiders en spelers, daaronder Lensvelt, nog in
de kleedij van het spel, de blauwe kiel van een am
bachtsman uit den tijd dat Zeeland zich vrij vocht.
En het was of hij niet verkleed was, of hij, in die
plunje, karakteristieker dan alledaagsch stond voor
het breede front van zijn spelers: een meester van
het ambacht, zooals een oude meester hem geteekend
zou hebben, naast zijn werk.
* *
Die figuur en haar karakter herkent men weer op
elke bladzijde van dit schoone boek. In het Dijkhuis
te Veere, aan het grauwe en blinkende Zeeuwsche
water moet het langzaam ontstaan zijn, woord voor
woord: een even trillend lijntje van een letter, een
correctie.een repentir maken den adel van dit handwerk
nog levender, in de teekeningen ligt een
weldoorwrochte stijging die ons het spel weer voor oogen
toovert zooals het, door de hand van zijn leider nog
eens, na den droom n de waarachtigheid der bezieling
onder zijn handen op het papier verscheen.
Hun, wien dit boekeen herinnering is., zal het daarom
dubbel kostbaar bezit zijn; hun wien het slechts door
zijn gave boekkunst kostbaar kan zijn geeft het een
der kostelijkste werkstukken van Nederlandsche
boekkunst, die in jaren verschenen. Het is een blij
vend bewijs dat noch de mogelijkheid van een volkspel
in den schoonsten zin, noch de zuiverheid van het
goede handwerk uitgestorven zijn binnen onze
grenzen. K. A.
ILLUSTRATIE UIT MIDDELBURG'S OVERGANG