DE GROENE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND No. 2581 WELLS CATHEDRAL ENGELSCHE KATHEDRALEN DOOR DR. E. SLIJPER T etje's voortreffelijke Oma heeft, wanneer zij inder?*-' daad een zoo uitnemende vertegenwoordigster van haar geslacht geweest is, behalve het album met Domine Piek, in den koepel nog andere stoffage gehad om haar kleinkind bezig te houden. Alle grootouders van toen dat had Top Naeff kunnen bedenken beschikten over een stereoskoop en de oude mevrouw heeft die zonder twijfel ook gehad op een etagèrekastje met een lade, waarin dan de platen geborgen werden, die de doos niet bevatten kon. Hoeveel druilige middagen zijn We de neefjes en de nichtjes, nu naar alle windstreken verspreid met die stadsgezichten niet zoet gehouden. De Are de Triomphe, de Notre-Dame, de Sint Paul, het Escorial, ik heb op de canapébij Grootmoeder voor het eerst kennis met ze gemaakt. Een heele serie bergen bracht ons op zoo een middag heel Zwitserland door! Misschien hierom, misschien ook niet hierom maar de liefde voor plaatjes kijken uit verre landen is mij ook nu nog bijgebleven. En nog een zwak! Ik reis graag met het spoorboekje, verbeeld me, dat ik morgen of in de vacantie op reis ga, hierheen, daarheen, zoek eens naar hotels, sla den Baedeker op het behoeft niet eens de nieuwste te zijn -?en droom van al het moois, dat er te zien is. Kinderachtig wel nu, dan maar, zoo ge wilt. Maar als ik op een plaatje naast elkaar den Dom van Freiburg en dien van Ulm zie, dan geniet ik van de vergelijking wat ik niet bereik, wanneer ik of in Ulm of in Freiburg op het Domplein ook heel aandachtig ieder bouwwerk op zichzelf bekijk. Ik mag daarom zoo een boek met photo's wel sterker, ik vind het een genoeglijken middag, wanneer ik dien besteden mag aan plaatjes kijken. Zeker de plaatjes moeten goed zijn. Dat zijn de moderne, dank zij de techniek, bijna altijd. Meer dan goed, voortreffelijk, zonder eenige restrictie, zijn de afbeeldingen die ons nu uit Engeland geboden worden, door de Directie van de Qreat Western Railway, Felix J. C. Pole, General Manager, Paddington Station, Londen. De heer Pole wil ons naar Engeland lokken; ons niet iedereen misschien vooral diegenen, die het nuttige aan het aangename willen verbinden en die hun kennis of hun inzicht vermeerderen of verdiepen willen. Hij heeft de Kathedralen van Engeland laten afbeelden door photographen van zijn Maatschappij en daarbij opstellen laten schrijven, die den lezer inlichten omtrent de geschiedenis van het gebouw en den bouwstijl, ook omtrent andere bijzonderheden. Mooi uitgevoerde wapens in kleuren geven het boek een vroolijk uiterlijk. Ten slotte vindt ge een korte verhandeling over de Architectuur der Kathedralen en een landkaart van de provincies, die de Great Western bedient met aanduiding, waar de Kathedralen, die beschreven zijn, liggen; de verwachte bezoeker kan kiezen, wat hij wil gaan zien en thuis zijn reisplan opstellen met behulp van de reisgidsen, die de heer Pole hem op verzoek per ommegaande zendt; daar vindt hij ook de tarieven en de hotels, die hem logies zullen bieden vele eigendom van de Mij'. Wie voor getallen eerbied heeft, kan zich erover verbazen, dat dit boekin Maart 1924 een oplaag gehad heeft van 30.000 exemplaren, Juli 1925 een herdruk van 10,000, in Febr. 1926 een tweede oplaag van 20,000. Dat dit boek niet eerder bij onze boekverkoopers schijnt ter inzage geweest te zijn, bewijst dat de boekhandel op Engeland ons publiek wat eenzijdig bedient; met detectieve-verhalen en goedkoope dingen van niets worden wij overstroomd misschien zit er aan dit boek niet genoeg winst; het is een reclameuitgave, vijf shilling kost het, maar ? en dit is geen geringe lof aan niets bespeurt men de reclame; heel bescheiden op de laatste pagina een woord aan den lezer, meer niet niet n regel advertentie, zelfs geen naam van een hotel! Het boek is een en al voornaamheid, Engelsch. Westminster opent de rij der afbeeldingen, dan volgen Sint Paul en Southwark, omdat voor den reiziger Londen als uitgangspunt verondersteld wordt. De kerk van Liveipool, die nog niet voltooid is eerste steenlegging in 1904, wijding van het koor ST. DAVID'S CATHEDRAL 1924?maar die dubbel zoo groot zal worden als de Westminster en door den bouwmeester Scott ont worpen is om te bewijzen, dat de Gothiek nog leett, is de laatste der prachtige photographiëen. Sint Paul te zien, wanneer men eerst rustig de bijzonderheden gelezen heeft, die hier van deze schep ping van Wren medegedeeld worden, geeft dubbel genot: want dit Renaissance?monument uit het einde der XVlIe eeuw (1675?1710), dat het beeld van Londen beheerscht, met zijn Korinthische zuilen wil begrepen worden als het product van de geestelijke stroomingen, die toen de bevolking van de hoofdstad leidden. Hoe geheel anders de Westminster, waarvan het koor een staal is van den oud-Engelschen stiil (1245?1260). Wil men in een kerk de opvolgende stijlen achter eenvolgens leeren kennen, dan moet men de Kathe draal van Hereford bezichtigen; de Ladye Chapel is van 1260 ongeveer,een eeuw ouder nog de doopvont SALISBURY CATHEDRAL in oud-Engelschen trant, de XlVe eeuw met haar drukke versieringen, de XVe met haar rechte, hooge lijnen, die beïnvloed zijn door de eischcn der gekleurdglas-schilders, die hooge vensters wenschten voor hun kunst en aan wier verlangens de architekten tegemoet kwamen om der wille van de verlichting en de ver siering. Winchester 1079?1093 en Oxford 1154?1180 bewaren de sporen van de Noormannen, hun kunst bracht massieve pilaren, betrekkelijk kleine vensters, zwaargewelfd metselwerk, geometrische versieringen met een voorliefde voor zig-zag-randen. In Hereford vraagt de Bibliotheek uw aandacht, zooal niet om de zeldzame boeken daar heeft ook de meest oplettende reiziger niet voldoende rijd voor dan toch om de eigenaardigheid dat hier nog een tweeduizend exemplaren, naar oud gebruik en als maatregel tegen eerlijke maar verstrooide belang stellende lezers, aan den ketting liggen. Zoo wordt be zoekers met een kort geheugen maar met lange vingers de gelegenheid tot oneeriijkheid bij vergissing be nomen. Men moet inderdaad de kerken en haar geschiedenis en de geschiedenis van haar bouw bestudeeren om het volk te begrijpen, en zonder dit begrip komt de reiziger wel met een leegen buidel thuis, maar niet niet meer ondervinding. En er is een leeftijd, waarop reizen moet worden een vermeerdering van inzicht en kennis; die leeftijd valt samen met de jaren, waarin de jonge reiziger zich van dure weelde spenen kan en ook al mochten de prijzen in dit land wat hoog zijn trouwens allicht niet hooger dan in een ons zeer bekend land dit bezwaar wordt opgeheven doordat men zich met wat minder confort zou kunnen tevreden stellen. Bath-Abbey in het Westen, in dat stadje, waar de eenige warme bronnen van Britanni den bezoekers genezing brengen van hun kwalen, weet te verhalen van de Middeneeuwen en van oude Koningen Edgar werd er in 973 gekroond en van oude veeten tusschen Bisschoppen, vooral die van Wells, het Engeische Brugge, in het hartie van Somerset. Wie het ook al niet brengt tot Turo of St. Davids, bakens voor eenzame schippers, hij kan hier de photo's, waarschijnlijk zeldzama, vinden en de omgeving erbij denken; hier niet de weelde van Bristo! of Manchester. De Great-Western heeft ook een boek gepubliceerd geheel aan dit gelijk over de Abbeys; men kan het eene niet gezien hebben, zonder het andere te begeeren; de tijd der geschenken nadert weer, die der lange avonden is er al. Men leert hier een stuk van Engeland kennen, dat voor de meesten, ook voor de reizigers, een ge sloten boek is en misschien wel blijft. Toch kan ik mij voorstellen, dat een afbeelding als die van de Salisbury Kathedraal nieuwsgierigheid prikkelt, zoodat men er toe komt om van een verblijf in Londen al is het maar n dag af te zonderen voor een bezoek aan zooveel trots en schoonheid; dit heet zuivere Engeische Gothiek in de bouwkunst; zelfbewustzijn, in steen opgetrokken, noemt het de leek. J. S. MEUWSBN, HofL A'dam-R'dam-Den Hu» DB BRSTB HOEDEN IN HOLLAND