, t*. ! TV Groene <bc_-AVeekbI voor Nederland W. A. URBAN AUTOSTALLING Frankenslag 12 Handel in auto's en toebehooren TELEFOON - 50049 SCHEVENINGEN ONDER HOOFDREDACTIE VAN G. W.. KERNRAMP Redacteuren: H. BRUGMANS EN TOP VAN RHIJN?NAEFF Secretaris der Redactie: C. F. VAN DAM KEIZERSGRACHT 333 Uitg.: N.V. DE GROENE AMSTERDAMMER AMSTERDAM Zaterwwett TOE AND HEEL OPGERICHT IN 1877 No. 2585 ZATERDAG 18 DECEMBER 1926 DE OPHEFFING VAN DE MILITAIRE CONTROLE OVER DUITSCHLAND BRIAND, Chamberlain en Stresemann kwamen te Genève, nadat hun kort te voren de pluim op ?den hoed was gestoken van den Nobelprijs voor den vrede. Ze waren het dus aan hunne reputatie verplicht om toet daar niet met elkander aan den stok te krijgen. ,Dat hebben ze dan ook niet. Toen ze Genève verlieten, -mochten ze déovertuiging meenemen, alweer een goede daad te hebben verricht, die aan de waakzame «ogen van het Nobel-comiténiet zal ontgaan, wanneer «en volgende maal de aanspraken moeten worden gekeurd van candidaten voor den vredesprijs. Ze hadden n.l. de militaire controle-commissie, die namens de vroegere geallieerden toezicht uitoefent <op de ontwapening van Duitschland, gedaan gegeven, niet op staanden voet, maar met een behoorlijken opzeggingstermijn: 31 Januari a.s. zullen die heeren hunne taak moeten eindigen. Op het eerste gezicht is het misschien niet duidelijk, waarom dit ontslag alweer een zode aan den dijk -van den vrede zet. Iemand zou kunnen vragen: ?wordt dan het gevaar van oorlog niet verhoogd, wanneer Duitschland voortaan niet meer op zijn militaire vingers kan worden gekeken? wordt dan de -vrede er soms door bevorderd, wanneer de Duitschers Iiun leger en vloot weer net zoo groot kunnen maken als ze willen? Ja maar, zoo ligt het geval niet. Na 31 Januari a.s. blijft Duitschland gebonden aan de bepalingen van den vrede van Versailles, waardoor zijne militaire uitrusting tot een uiterst bescheiden schaal is herleid. Alleen zal het niet meer geregeld gecontroleerd worden door een militaire commissie, die toegang kan eischen tot alle werven en fabrieken, waar zij eenig onraad vermoedt; na den genoemden datum zal de Volkentoondsraad, zoo hij daartoe met meerderheid van stemmen besluit, een onderzoek kunnen instellen, ?wanneer hij meent dat Duitschland de ontwapenings bepalingen niet naleeft. Inplaats van een militaire commissie komt er dus ieen door den Volkenbondsraad ingestelde commissie, die niet voortdurend werkzaam is, maar alleen in bepaalde gevallen zal fungeeren; en omdat Duitsch land zelf zitting heeft in den Volkenbondsraad, zal het daar ook een duitje in het zakje kunnen leggen, wanneer er een antwoord moet worden gegeven op de vraag, of de omstandigheden de benoeming van oo'n commissie vereischen. Een verslapping van het toezicht dus? Inderdaad; ook een bewijs van vertrouwen; en daarom bevorder lijk voor een betere verstandhouding. In dien zin kan men dus zeggen, dat Briand, Chamberlain en Stresemann alweer een steen hebben gemetseld aan den vredestempel. Gemakkelijk heeft men hun dit niet gemaakt. Ook ?ontbrak er ditmaal nog al het een en ander aan de voorbereiding van wat er te Genève moest gebeuren. Het ware rationeel geweest, als de genoemde staats lieden eerst eens hadden afgewacht, hoe het oordeel van den Gezantenraad te Parijs zou luiden over het rapport, dat de militaire controle-commissie aan hem moest uitbrengen over Duitschland's ontwapening. Maar ze waren al op weg naar Genève, voor dat rapport in behandeling kwam. Toen het werd ingediend, bleken er nog al bezwaren te zijn: Duitschland had in Oost-Pruisen sterker vestingwerken aangelegd, dan het rnocht doen; het had verder ook meer oorlogsmateriaal laten aan maken, dan waartoe het gerechtigd was, d.w.z. het had dit niet binnen, maar buiten zijne grenzen laten doen. Maarschalk Foch, die de voorzitter is van de militaire commissie, fronste de wenkbrauwen. En ook de gezantenraad keek bedenkelijk. Tot overmaat van ramp kwam juist in die dagen de Manchester Guardian met allerlei onthullingen voor den dag: Sovjet-Rusland werkte samen met Duitsche militaire autoriteiten en met Duitsche fabrikanten, zoodat in Rusland de laatste hand werd gelegd aan de vervaardiging van allerlei oorlogstuig, waarvoor de ingrediënten uit Duitschland werden ingevoerd; uit Duitschland werden onderdeelen van optische instrumenten naar Zweden gestuurd en daar tot periskopen voor duikbooten gemaakt; ten slotte: het Duitsche departement voor rijksweerbaarheid had geld gegeven om de Sinn Feiners in 1921 van wapenen te voorzien. Ondanks dit alles hebben Briand en Chamberlain, toen hunne regeering aan hen de beslissing overliet over het beëindigen van de controle door de militaire commissie, de verantwoordelijkheid daarvoor op zich genomen. Er is, vooral tusschen Parijs en Genève, heel wat getelefoneerd; Poincarégaf niet dadelijk toe; maar Briand heeft het ten slotte gewonnen. Er zijn nog enkele voorwaarden gesteld: Duitschland zal aan den Gezantenraad nog opheldering moeten geven over den uitvoer van half-fabrikaten, die dan in het buitenland tot oorlogstuig worden verwerkt, en over de vestingwerken in Oost-Pruisen; maar wanneer de Gezantenraad door die inlichtingen niet bevredigd wordt, zal toch op 31 Januari a.s. de militaire controle commissie ophouden te bestaan; de Volkenbonds raad moet dan verder maar weten, wat hij ten op zichte van deze kwesties wil doen. Men kan dus in Duitschland tevreden wezen over den uitslag van de conferentie te Genève. En dat kan ook ieder zijn, die gelooft dat dwang tot beperking van bewapening juist de tegenovergestelde uitwerking heeft. Zooals wij hier veertien dagen geleden reeds schre ven, toen de besprekingen te Genève nog moesten aanvangen: sinds Duitschland bij de verdragen van Locarno zich heeft neergelegd bij den afstand van Elzas-Lotharingen en beloofd heeft ook geen wijziging van zijn oostelijke grens te zullen nastreven, tenzij door minnelijke schikking; sinds het bovendien, door zijn toetreden tot den Volkenbond, de ver plichtingen heeft aanvaard, die op de leden van dien Bond rusten, is er geen reden meer, noch voor con trole op zijne bewapening, noch voor het langer bezet houden van den linker Rijnoever. Maar ook wie Duitschland, ondanks dit alles, blijven wantrouwen, behoeven zich niet ongelukkig te maken over de opheffing van de controle. Want gelooft men werkelijk aan de mogelijkheid om Duitschland te beletten zich voor te bereiden tot een nieuwen oorlog, als het dat zou willen? Een scherpe controle zal dit wel moeilijker maken, maar niet kunnen tegenhouden; het oorlogsmateriaal, dat in het eigen land niet in voldoende hoeveelheid mag worden gefabriceerd, kan in het buitenland worden gereed gemaakt en gereed gehouden; aan mannen met praktijk van den oorlog ontbreekt het in Duitschland niet; men zal ook nooit kunnen tegenDE GROENE AMSTERDAMMER Prijs per jaargang ? 10.?bij vooruitbetaling Per No. 25 Cent. Advertentiën ? 0.75 per regel INHOUD: 1. Prof. Dr. O. W. Kernkamp, De opheffing van de militaire controle over Duitschland. 2. Dr. J. B. Manger Jr., Rusland op den weg ten ondergang Kapt. j. O. Sinia, Het instituut der vooroefening. 3. Dr. Jan Romein, Het derde Britschc Wereldrijk Joh. Braakensiek, De K. XIII. 4. Dr. Joh. O. Salomonson, Martin Arrowsmith." 5. Prof. Dr. H. Brugmans, Begraven B. M. Merkelbacli, Spreektaal L. J. Jordaan, Mussolini's pactomanie. 6. Annie Salomons, Bijkomstigheden. 7. Dr. Jac. P Thijsse, Uit de Natuur. 9. Elis. M. Rogge, Voor Vrouwen. 10. Carry van Bruggen, Grepen Mr. M. F. Hennus, Evert Pieters. 11. Mr. H- O. Koster, Celebes. 12. Prof. Dr. J. Prinsen J.Lzn en Herman Midden dorp, Boekbespreking. 13. A. Plasschaert, Schilderkunstkroniek Joh. Braakensiek, Hartjesdag. 14. H. Scholte, Comoedia. 15. Paul Sabel, Financiën. J. O. Sinia, Batavia. 16. J. W. F. Werumeus Buning, Kroniek van den Dans. 17. Alida Zevenboom's Croquante Croquetjes Uit het Kladschrift van Jantje Joh. L., Mijn Film. 18. Charivarius, Geschiedenis des Vaderlands Con stant van Wessem, Muziek. 19. Barbarossa, De Voetzoeker. 20. Cel 2, Telefoon Charivarius, Charivaria. Omslag: Spelproblemen. Bijvoegsel: Joh Braakensiek, De opheffing van de militaire controle over Duitschland. gaan, dat, buiten de kazernes, jongemannen worden geoefend en afgericht voor bruikbare soldaten. En men vergete ook niet, dat het bestendigen van de hatelijke controle door officieren uit de landen, die tegen Duitschland oorlog voerden, juist koren op den molen zou drager, van die Duitschers, wien niets meer ter harte gaat dan het aankweeken van de gezindheid tot revanche. Niet in plechtig bezworen verdragen, niet in beperking van bewapening, vooral niet als die door een vroegeren vijand wordt opgelegd, ligt een waar borg voor het behoud van den vrede. Een herhaling van de ramp van een wereldoorlog kan alleen worden voorkomen, wanneer bij de groote volken de gezindheid tot vrede door recht groeit en zij die tot uiting kunnen brengen in de daden hunner regeering. Tot het aankweeken van die gezindheid kan ook het besluit tot opheffing der militaire controle iets bijdragen. Want zij gedijt ten slotte alleen in vrijheid. KERNKAMP