D| .GROENE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD YOQR NEDERLAND t O E D DOOR HENRli SCHOLTE I A |»f\S"* , Jubileum Louis de Vries: Hendrik IV". ' door Luigi Pirandello l tegenstelling met zooveel Pirandello-stukken, iar ,jiet Dialectisch tusschen de regels door en bijna een intellectueele prikkel tot onopiljjtee relativeering wordt, werkt deze prachtige die .zuiver dramatisch. Het hasardspel om den VJÖt hier samen met den waanzin : er is geen lit Txxven-uit. Wanneer deze Hendrik IV, een nameloos mensch : onzen tijd, bij een maskerade gek geworden door val van zijn paard, dien een rivaal veroorzaakte, als gek opgesloten in een voor zijn waan middel-feuwsch gereconstrueerde omgeving, na twaalf jaar Ontwaakt is, vreest hij, die buiten dit leven bleef, flfc maskerade vari dat leven, zooals ons leven zijn spel . vïest, dat hij thans zorgvuldig, maar met een luciden jÉJWatcontinueert. Iemand die den waanzin, HendriklV U 'zijn, durft spelen, moet hem ook spelen en is in Hae pogen waanzinnig, ongeacht de helderheid ran zijn inzicht. Maar waarom zouden wij dan niet & Waanzinnig zijn in de oogen van iemand, die als drik IV ontwaakt? Het een blijft een zinlooze mming zoo goed als het ander. Als midden carroussel een clown staat en andersom draait, i*t ?ts elke houvast weggeslagen en men lacht om de lennis van elkaar. jjöOverschaduwd door het groote geheim, dat wij blinden zijn, leeft deze Hendrik IV, onze groote :ander, slechts des te roekeloozer op de evening inzicht en waanzin, omdat de Wereld in een tourvan n tegen allen de overmacht van den veelgèren waan heeft: zij vecht met de wapens van ",Bett realiteit, waaruit ook deze heldere waanzinnige h .voortgekomen. Maar wanneer Hendrik IV als een het nauw gedreven rebel, gedwongen wordt zijn geëxponeerden tegenstander uit deze dubbele rade te dooden, is het offer voltrokken. Hij iÏT teeft nu voorgoed tusschen het puin van de stukI" jgeschoten vesting zijner persoonlijkheid: een kluizei, naar, blootgesteld aan de windvlagen van den waanzin, , n een voortdurend halfdonker, dat aan den eeuwigen | ^ nacht vooraf gaat. Schijn en wezenlijn onverschillig j," ,' en mogen samensmelten. Zijn inzicht nut hem niet f. meer, omdat het hem niet meer schaadt. De partijen zijn uit elkaar geraakt en de werelden voorgoed ge scheiden.. , Dit stuk van ontmaskerde, metafysische romantiek schijnt in zijn bouw een snel, waaghalzig schaakspel. De stukken blijven dicht en logisch bijeen, tot de koning, overrompeld, verloren is. In het snelvuur van half-afgebroken zinnen komt het heele drama tijdens de maskerade bloot te liggen: de historische maskerade, die hier in die diepere maskerade van leven, zoowel in de elfde eeuw als in de onze, de middelevenredige is in een formule, die de wezenlijk heid van den Tijd elimineert. Hoe dieper men in dit drama dringt, des te duidelijker blijkt, dat niets aan het toeval werd overgelaten: wat in de historie de rol van Petrus Damiani in Hendrik IV's echtscheidings proces geweest is, de mysterieuze verhouding van den koning tot zijn vijandin Mathilde van Toskane.... dat alles keert in de verwikkeling van het maskerade drama tot in détails terug. Het gevecht wordt niet met houten wapens uitgestreden ! Pirandello's meesterschap toont zich juist in die rangschikking der tegenstanders. Is het puur toeval dat de dramatis personae uitsluitend dezelfde zijn als in den Hamlet? Tegenover den eenzaam-monologiseerenden, tot den ondergang geteekenden held vindt men ook hier een Geertruide, Claudius, Polonius, Ophelia, Laërtes en de valsche vrienden, in dezelfde karakters. Of moest Pirandello in dateven klassieke als geniale schema terecht komen om met dit drama van koningswaan een Shakespeare en een Calderon in de vierde dimensie te scheppen ? Het pleit voor de ernst van den eenvoudigen, romantischen kunstenaar Louis de Vries, dat hij bij dit zeer eervolle jubileum niet met een goedkoop succes tevreden wilde zijn. Het lag voor de hand, dat zijn Hendrik IV geen standaardvertolking zou worden als zijn Pancras Duif, zijn Wandelende Jood, zijn Lehmann of een dier vele schoone creaties uit vroeger dagen, waarvan een mooi-uitgegeven jubileumboek verhaalt. Louis de Vries speelde zijn koningsrol als die van ?een uit zijn waanzin ontwaakt, en voortdurend vernederd mensch, zonder de volkomen onwereldsche ironie van Moïssi, zonder ook in zijn ongekunstelde lyriek de diepste schoonheden van deze figuur te bereiken, maar toch met enkele ontroerende gebaren in de eerste acte, en een voortdurend-stijgende zegging naar het einde toe. TOEQEPASTE KUNST DOOR OTTO VAN TUSSENBROEK Tentoonstelling Poolsche weefsels (Poolsch Consulaat Amsterdam) Van wege de Nederlandsch-Poolsche Handelsvereeniging bereikte ons eene keurig gedrukte uitnoodiging voor het bezichtigen eener tentoonstelling; van tapijt- en handweefwerk uit Oost-Oalicië, Lowicz. en andere Poolsche districten, welke gehouden werd in een bovenvertrek van het Consulaat aan de Kei zersgracht. Als daarmede bedoeld is belangstelling te wekken voor de nijverheidskunst-voortbrengselen van het land,, dan mocht men toch zeker wel verwachten dat aan, de inrichting der tentoonstelling" eenige zorg was. besteed, maar zelfs hiervan bleek geen sprake te kun nen zijn ! Alles lag als op een auctie op een hoop neergesmeten. en zelfs de weinige weefsels, welke opalleronhandigste wijze tegen de wanden waren bevestigd, gaven geer» aanleiding tot nadere bespreking, want in eene derge lijke omgeving kan van kunstbeschouwen geen sprake zijn. Het is dan ook (wij kennen inderdaad prachtig Poolsch weefwerk!) geheel onbegrijpelijk en onver dedigbaar (ook uit zakelijk oogpunt )dat men zóó liefdeloos en zelfs onbehoorlijk omspringt met wat toch bedoeld is in den vreemde 's lands naam hoog te houden. Men staat voor raadselen ! Een jubileumgezelschap is niet het aangewezen ensemble voor een stuk als dit, dat naast een grandiooze rol zoo'n sterk, overwogen tegenspel vereischtZelfs met de beste kunstenaars zou hier nog veel van den snellen, naakten text verloren gaan. ONTVANG- EN BETAALKAS Nieowe Doelenstraat 20-22 AMSTERDAM Kapitaal . .f5.000.000. Reserves. . f 1.068.623.89 Rentever g, voor gelden & deposito Direct opvorderbaar.... l pCt. Met 10 dagen opzegging IJ Voor andere termijnen op nader overeen te komen voorwaarden. Open en gesloten bewaargeving volgens reglement. Safe Deposit Inrichting STANDAARD HYPOTHEEKBANK te ROTTERDAM Directie: Mr. H. H. C. CASTENDIfK en l MOSSELMAN De Bank geeft onder controle van het Algem. Administratie- en Trustkantoor 4l%Pandbrieven tegen beurskoers'uit. DE GROENE AMSTERDAMMER Weekblad voor Nederland kost slechts f 3.- per kwartaal of f 10.per jaar bij vooruitbetaling - Algemeene Hypotheekbank HEERENGRACHT 416 ~ AMSTERDAM ~ Geeft thans uitsluitend uit: 4]/2pCt. Pandbrieven TEGEN BEURSKOERS met aflossing van minstens 4 % per jaar. Circulaires betreffende deze uitgifte zijn ten kantore van de Bank kosteloos verkrijgbaar. Rott, Hypotheekbank v. Nederland Opgericht in 1864 Volteekend Maatschappelijk Kapitaal f 5.000.000. Verstrekt geld op eerste hypotheek. Voor inl. wende men zich tot het kan toor der Bank, Ged. Bierhaven 25 te R'dam of tot hare Agenten in de Hoofd plaatsen des Rijks. De Directie: Mr. Th. Reepmaker, Mr. N. P. C. v. Wijk. De HolL Voorschotbank HAARLEM, KRUISWEG 70, De Bank verstrekt gelden tot elk bedrag met een minimum van f 1000.?op zake lijk onderpand en onder borgtocht, met in pandgeving eener polis van levensver zekering van gelijk bedrag, en verkoopt 6% schuldbrieven in stukken van f 1000. f 500,- en f 100.- tegen beurskoers. IlEVENgVERZEKERING- MAATSCHAPPIJ Zeer Veilige grondslagen Stijgende extra-reserves Vraagt het jaarverslag iiiiiiiiniiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiiiiiiiiininiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiHiiiiiiiiiiiimi flRNHEM iiiiiiinininiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiüiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii Nederlandsche Handel ~ Maatschappij AMSTERDAM. Gestort Kapitaal ........ f 80,000,000.?. Statutaire Reserve ....... £21,117,340.?. Buitengewone Reserve ...... £22,660,000.?. AGENTSCHAPPEN; te ROTTERDAM en 's-GRAVENHAGE RENTE VOOR DEPOSITO'S: Direct opvorderbaar ......... l % per jaar. l maand opzegging ......... 2 % 3 maanden opzegging ........ 2\ % O ,, ,, ........ J /o a ti 12 /o Voor andere en Vaste termijnen, zoomede voor groote bedragen rentevergoeding nader overeen te komen SAFE DEPOSIT. Residentie Hypotheekbank 's-GRAVENHAGE Anna Paulownasttaat 97 TRUSTEE'S EN ACCOUNTANTSCONTROLE 41 j2 pCt. Hypotheekbrieven tegen 983l4pCt. Opeischbaar a pari na 10 jaren. Directie: K. E. ABBING. D. VA\ OORDT JDeJriaarL Hypotheekbank .aariemscne Leden der Directie: '*^gg@i>r Mr. A. S. M I E D E M A, P. H. CRAANDIJK en A. E. THIERRY DE BYE DOLLEMAN Kapitaal . . f 3.500.000.?Reserves . . f 782.641.69 Hypotheken f 30.692.920.?Pandbrieven f 50.604.900 pCt. PANDBRIEVEN TEGEN LAATSTEN AMSTERD. BEURSKOERS