No. 2586 DE GROENE AMSTERDAMMER,.WEEKBLAD VOOR NEDERLAND .op de bank hij had O kimi San nu drie maanden tin huis; hij had een contract voor vijf jaar met haar gemaakt, dus die zeurige overwegingen over zonde of geen zonde moest hij nu waarachtig maar eens laten irusten. Hij wou haar toch zeker morgenochtend niet bij zich roepen en zeggen, dat hij, onder den indruk van het nieuwe .jaar, besloten had een nieuw mensch 'te worden en dat ze nu maar moest verkassen? ,'t Zou nogal fatsoenlijk van hem zijn, nadat hij haar eerst Ja, daar had je het nu weer; met zulke ?.questies kwam je er nooit uit. In zekeren zin zou het nu ontegenzeggelijk het fatsoenlijkst" van hem zijn, als hij haar die vijf jaar bij zich hield, er voor waakte, dat ze zich nergens in de schuld stak, en haar dan met een bom duiten naar haar vaderland terugstuurde, waar zoo'n bruidschat haar zeker gemakkelijk een echtgenoot zou doen vinden. Trouwens niemand in Japan zou haar om haar leven hier met den nek aanzien. Dat was daar volkomen en régie; waarom hoefde hij dan ? Nou ja, soms was hij zelf ook tevreden met zijn tegenwoordig bestaan; vooral 's avonds laat, als hij met een enkelen kennis op het platje naast zijn huis zat te drinken en te rooken, kon hij in lyrische be woordingen den vrede van zijn home, de toewijding van zijn huisgenoote bezingen. Hij prees haar accurafesse en haar intelligentie; hij prees den tact van haar aanpassingsvermogen; en als de ander beaamde, dat hij 't dan wel heel bizonder getroffen had, omdat de meesten, onder den schijn van hun lieve inschikkelijkheid, toch wel erg leeg en berekend en zonder een sprankje algemeene belangstelling waren, dan wond hij zich op, en vertelde staaltjes van haar beschaving en haar begrip, die den ander verstomd deden staan. Maar in zijn ziel wist hij voortdurend, dat hij de verhouding aan alle kanten opsierde, omdat zijn trots niet lijden kon, dat hij zich aan iets ?zoo minderwaardigs zou hebben verslingerd; hij wist, dat ze den volgenden ochtend weer met schelle stem een kwartier lang zou zitten pingelen met den groen tenman, om vijf centen, om twee centen, alleen om de sport en de rumoerigheid; en hij stelde zich triestig voor, nu hij haar voor dien avond om het feest, na het eten vrijaf had gegeven, hij wou maar 's naar de drukte in de hotels gaan kijken, hoe ze met haar kornuitjes uit andere Europeesche huizen en met den Japanschen hotelhouder, den barbier en den waschbaas, haar soortgenooten, warme sake zou zitten drinken en luidruchtig zou zijn, en alles, wat ze bij hem nog wel eens aan damesaclitigheid vertoon de, dan zou hebben afgelegd. En zelfs dat onpersoonlijke zich aanpassen, dat dan toewijding" werd genoemd, dat wegcijferen van eigen verlangens, waarom de Japanneesjes zoo werden geloofd, was immers fataal voor het karakter van een Europeaan, die, van nature al heerschzuchtig en egoïst genoeg, niets zoo noodig had als een andere persoonlijkheid", aan wie hij zijn scherpe kanten een beetje kon afschaven. Een nog ongevormde aanleg, wie men voortdurend de ruimte liet, kreeg allerlei knobbels en uitwassen van onhebbelijkheden en ongemanierdheden, waarover hij zich de oogen uit het hoofd zou schamen, als hij nog eens ooit in de fijne, beheerschte sfeer van zijn ouderlijk huis zou mogen komen en beseffen, hoe hij daar detoneerde.... Geloof je werkelijk, dat je sterk g«noeg bent " Nee, verdomd dat was hij niet. Niemand anders had hem van te voren die vraag gesteld; maar hoe terwereld had die kleine vrouw met de verlamde beenen, wier leven tusschen stoel en bed verging, geweten, wat er hier van hem geeischt zou worden en hoe een zwak karakter, heerschend over anderen, naar het hem lustte, zijn eigen zieleleven achteruit zou zien hollen, omdat eenmaal op de helling.... Zijn gedachten stopten met een schok, doordat een eigenaardig kloppen en ratelen van den motor zijn aandacht opeens op zijn omgeving spande. Misschien was een van de metalen uitgeloopen, en zou straks de heele krukas door het carter heenslaan.... Stop zoo gauw als je kunt", schreeuwde hij tegen den chauffeur, en tegelijk zag hij fel met de klaarheid van wie ineens wakker geschrikt is, de wijde alangvelden links en rechts van den weg en de heete lucht, die er boven trilde, zoodat je er stipjes van voor je oogen kreeg. Ze stapten allebei uit en openden den kap van den auto, maar het was niet, wat hij gedacht had. De chauffeur zette den motor even aan en toen hoorden ze het dadelijk: in den tweeden cylinder was het zuigerstangetje kapot gegaan.Hoe 't godsmogelijkwas, begreep hij niet. Maar in elk geval: het was zoo; ze stonden midden op den langen, zengend heeten weg, die voor en achter hen zich in eindelooze rechtheid scheen te verliezen, zoodat hij begreep, dat je kilo meters zoudt moeten loopen, voordat je bij den eersten bocht, laat staan bij den eersten kampong was Hij staarde nog eens over de lalang, die hitte scheen uit te stralen, hij staarde voor en achter over den weg, en toen kroop hij snel in de beschermende schaduw van den auto en zei tegen den chaffeur: Maak me wakker, als er een wagen langs komt, in welke richting ook." Twaalf paal van hier is een kampong, waar ze een sado verhuren", merkte de inlander op met vertoon van ijver en energie. Nou, ga jij dan maar 's vragen, of dat wagentje nog vrij is," antwoordde hij onverschillig; terwijl hij zijn hoed over zijn oogen trok en zijn voeten op een strampotin zette. De man weifelde nog even; toen liet hij zich stilletjes op de treeplank aan den schaduw kant neer, en sloot fatalistisch de oogen. Natuurlijk kon hij toch niet slapen; de gedachten cirkelden hinderlijk door zijn hoofd; zou hier op een halven vacantiedag als deze wel ooit een auto voorbij komen? Verbeeld je, dat hij uren moest blijven staan te bakken. Dan vond hij dien administrateur natuur lijk in den middagdut; geen kans, dat hij 's avonds nog tijdig thuis kwam. Een dag, waarop alles zóó tegenliep, had hij nog zelden beleefd; echt een dag met een gaatje". Hij glimlachte om de uitdrukking, waaraan hij in geen jaren meer had gedacht; hij zag het tengere, blonde meisje in den ouden pastorietuin staan, gereed om met hem uit te gaan, toen juist de eerste, groote droppels uit den hemel vielen. Dat is nu al het derde, vandaag", had ze verongelijkt uitgeroepen, eerst heb ik bij het afwasschen Vaders theekop gebroken, toen en nu die regen, 't Is een dag met een gaatje". En ze had zich niet kunnen begrijpen, dat hij de uitdrukking van een dag met een gaatje" nooit had gehoord. Maar wat was ook maar weer het derde, dat misgegaan was, bleven zijn gedachten zeuren; vaders theekop, de regen; wat was er nog meer? Het ergerde hem, dat hij het had kunnen vergeten. Dan trof hem, hoe onzinnig het was, dat hij op een ziedenden buitenweg van Sumatra er over zat te piekeren, wat een klein meisje in een Qeldersche pastorie jaren geleden verdrietig had gemaakt; en hij ging in vredesnaam maar eens op den weg kijken; of er nog nergens iets te zien was. En waarachtig, achter hen, heel in de verte zag hij een stofwolk, die betrekkelijk snel naderde. Zet de auto 's scheef op den weg", schreeuwde hij tegen den slapenden chauffeur en opeens vol animo hielp hij zelf meeduwen. De vaart van het naderende vehikel en de omvang van den stofwolk verontrustte hem een beetje. Hoe meer stof, hoe hooger de poten taat die er in zat; maar coute que coute, deze kans kon hij zich niet laten ontgaan. Inderdaad bleek het een van de grootste groot-mogols van het gewest te zijn, die zijn auto liet stoppen, omdat hij er niet langs kon. Meertens trad eerbiedig op hem toe, en vroeg, of hij hem misschien met een reserve onderdeeltje zou kunnen helpen, omdat hij nog ver moest en zoo plotseling in zijn vaart was gestuit. De ander, kort maar niet onvriendelijk, stelde onmiddellijk een plan de campagne op; hij moest naar Langsa; tot zoover kon de jonge man meerijden; daar kon hij telefoneeren om een reddingsbrigade voor den auto en zelf een huurwagen nemen naar Boekit Atjeh; de gerepa reerde wagen moest hem dan in Langsa weer komen halen. Meertens voelde zich ineens erg kinderachtig; hij gaf de orders door aan zijn chauffeur, zooals een adjudant-veldheer de bevelen van zijn generalissi mus overbrengt, greep zijn taschje met facturen en papieren en stapte met bescheiden haast in het prachtige vehikel over. Maar al stormden ze nu snel over den weg, dat de lucht in hun ooren suisde, het was toch ruim twee uur in den middag, toen hij einde lijk op Boekit Atjeh voor het hoofdadministrateurshuis stond. Toean Maatschappij zat juist aan tafel", zei de boy; maar hij kon nu voor niets meer uit den weg gaan; als hij hem niet dadelijk te pakken kreeg, schoot hij zóó in bed; hij stuurde zijn kaartje naar binnen en plantte zich in de voorgalerij. Een klein, blond jongetje kroop er met zijn spoortrein over den grond en liet zich niet in zijn verdiepte spelen storen. Mooie trein", zei Meertens, op rustigen, mannelijken toon. Van Sinniklaas," antwoordde het kind, heel zakelijk, en het leek zoo'n ongerept hoekje Holland met zijn vlaskopje en zijn groote blauwe oogen, dat hij, warm en stoffig, zich op den grond neerliet en begon mee te spelen. Vooral zijn natuurgetrouw nabootsen van de geluiden, die een langzaam in gang komenden trein maakt, vonden laaiende bewondering. Nog es", commandeerde het jongetje, nog es". Hij blies door zijn gesloten lippen, Het zijn adem puffen, en knars te met zijn sterke tanden, terwijl het kind een handje op zijn arm legde, als zocht het beveiliging bij het monster zelf, dat zulke angstig prachtige klanken voortbrengen kon. Zoo vond de hoofdadministra teur hem, die knorrig van zijn tafel was opgestaan; als die levering ineens in orde was geweest, had je er nu niet meer over hoeven te praten. . . . Maar op den aanblik van de twee blonde hoofden op dezelfde hoogte, ontspande zijn gezicht. Meertens sprong op en maakte zijn excuses over het ongeschikte uur; hij vertelde van de moeilijkheden met zijn auto, van het tijdverlies, en onmiddellijk noodde de ander hem aan den maaltijd; de bleeke vrouw, die zich o? den afgelegen kebon blijkbaar tot ziek wordens toe verveelde, leefde op om den onverwachten gast; deze vergat zijn moeheid en zijn ontreddering om de vreugde tusschen menschen te zijn, die zijn verhalen nieuw en boeiend vonden, en voor wie hij een stem uit de groote wereld was. In deze stemming werden de zaken zonder eenige moeilijkheden geregeld; ze kwamen overeen voor twee cent reductie, terwijl hij tot vijf cent had mogen gaan, en de hoofdadmi nistrateur sprak er nogeens nadrukkelijk zijn vol doening over uit, dat de firma, als ze eenmaal een fout gemaakt had, en dat was toch menschelijk, niet waar? wie vergist zich nooit? niets onbeproefd liet, om die zoo snel mogelijk te herstellen.... Ze lieten hem niet gaan, voordat hij nog koffie en liqueur in de voorgalerij had gedronken, met het jonkske, dat om de ongewone emotie niet kon slapen, op zijn knie; de kwijnende vrouw had blosjes onder haar oogen, en dronk het nieuws, dat hij uit de stad vertelde, uitgedorst van zijn lippen. Toen hij wegreed, wuifden ze met hun drieën hem na. Hij soesde het eerste stuk van den weg aangenaam door, rustig bevredigd, door den uitvoerigen maaltijd en de opwekkende dranken, door het vele, gezellige praten en de klaarblijkelijke appreciatie van de gast vrouw. Het licht werd rijper, er kwam wat meer wind ; de chauffeur reed met zelfverzekerde roekeloos heid en hij dacht, achterovergezakt in de diepe bank, dat, alles bij elkaar, dit toch eigenlijk nog zoo'n kwaje dag niet was. Maar in Langsa begon de ellende opnieuw. De monteur, die ijlings uit de stad was gekomen om den defecten auto op te kalefateren, wachtte hem met een ander wagentje voor het hotel; de averij was veel te ernstig geweest, om zoo maar even langs den weg te herstellen; als meneer het goed vond, zouden ze straks de kapotte kar onderweg oppikken en naar huis sleepen 't Eenige was, dat ze dan niet zoo hard zouden kunnen rijden.... Er zal niets anders opzitten," zei hij meteen zucht, en hij klom voor de gezelligheid maar mee op de voorbank, Jij treft 't ook niet, hè, zco'n akkefietje net op ouêjaar." Nee, wij geen van tweeën," beaamde de ander redelijk, m'n vrouw zal wel sip kijken, net op zoo'n avond alleen. Nou. en jongelui zooals u plegen dan nogal eens een feestje te hebben." ,,'k Zal er me morgenochtend te frisscher om voelen." Ja, als je 't zóó neemt.... De kinderen hadden vanavond voor het eerst zullen opblijven." De chauffeur had met een paar inlanders den caduken auto al omgekeerd; hij stond als een dood ding op den weg; ze rangeerden er voorzichtig langs, bonden zijn voorveeren met een kabel stevig aan de achterveeren van den anderen wagen, en zetten toen met een trckschuitvaartjc den terugtocht voort. Meer dan 30 K.M. durf ik niet te rijden," zei de monteur, 't is jammer, want met dit karretje kun je anders zoo fijn langs den weg jassen." We zullen nu het schoone landschap beter in ons opnemen", spotte Meertens. De eentonige alangvelden lagen bijna reeds geheel in het duister; in de eenzame assistentshuizen waren de petroleumlampen aangejtokcn, en telkens zag je twee of drie jonge kerels m de voorgalerij bij elkaar zitten met groote potten bier op tafel. Soms lieten ze de grammofoon draaien, en eens hoorde hij duidelijk, met massalen klank: Uren, dagen, maanden jaren." Het liep koud over zijn rug; want dit zette hem ineens in de kleine dorpskerk, waar haar vader, waardig in zijn wijde toga, op den sobereii preekstoel had gestaan, en waar zij alle maal naast elkaar in de smalle banken zaten. Sinds zijn veertiende jaar had hij eigenlijk niet geweten, waar hij met zijn lange beenen blijven moest; maar vooral op Oudejaar was het er toch heerlijk geweest, om het warme licht van de kaarsenkronen; omdat