B~.u DE GROENE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND p VIJF-EN^TWINTIG JAAR l/ PRAKTISCH SOCIALISME DOOR MR. H. GILTAY P E Vereeniging Gemeenschappelijk Grondbezit" (Q.Q.B.) vierde onlangs haar vijfentwintig-jarig ' bestaan. Naar buiten is van dit jubileum maar weinig gebleken. G.G.B, is klein en timmert niet aan den Weg. Het zou mij niet verwonderen, als de meeste - Groene-lezers zelfs van het bestaan der Vereeniging onkundig waren. En de enkelen, die haar naam kennen, -. zullen haar waarschijnlijk houden voor een gewone maatschappij tot exploitatie van onroerend goed, zooals Nationaal Grondbezit" en dergelijke lichamen. De Vereeniging G.G.B, draagt echter een geheel ander karakter. Zij ? beoogt geen winstbejag, maar ' wil grond en productiemiddelen brengen in de handen der gemeenschap, m.a.w. zij wil het Socialisme. 1 Toch is G.G.B, geen politieke partij. Zij meent ' dat er .partijen genoeg zijn, ook socialistische. Zij is ook geen vakvereeniging, al erkent zij de betrek. kelijke waarde van partij- en vakorganisatie voor de behartiging der arbeidersbelangen. Maar G.G.B. meent, dat aan al deze organisaties n ding ontbreekt, en weleen zeer belangrijk ding: de waarlijk socialis* tische praktijk, voorzoover die reeds thans, binnen het raam van het kapitalisme, mogelijk is. Er wordt door de arbeiders, en meer nog door hun leiders, veel gepraat over het Socialisme. Er worden ook* groote demonstratieve acties op touw gezet, er wordt nu en dan gestaakt en er worden vele persoon lijke offers voor partij en organisatie gebracht. Maar hoeveel socialistische gezindheid uit dit alles ook moge blijken, het blijft bij die gezindheid. In hun dagelijksch leven en werken blijven de arbeiders geduldige radertjes in de kapitalistische machine, hun socialisme bewaren zij voor vergaderingen en demonstraties en, nu en dan, voor stakingen. De » socialistische praktijk verschuiven zij naar een verre " .toekomst, een soort sociaal hiernamaals. G.G.B, acht deze houding verkeerd. Wanneer de arbeiders wérkelijk, niet alleen met den mond, het socialisme, dat is de kameraadschappelijke samenking, willen, dan moeten zij met de praktijk niet ' wachten op een toekomstige revolutie of een gelei' delijk ingroeien" in de socialistische gemeenschap op ' grond van een steeds voortgezette sociale wetgeving, ? maar moeten zij nu, onmiddellijk de handen ineenslaan en bedrijfsgroepen stichten, waarin geproduceerd en1 verdeeld wordt volgens socialistische beginselen. , Zij moeten productiekernen vormen, die als kleine, ' socialistische eilandjes zijn in de kapitalistische zee. [ Van moreel standpunt is dit eigenlijk vanzelf': sprekend. Wie socialist is, d.w.z. de op loonslavernij gegronde productiewijze zedelijk veroordeelt en een '- andere, rechtvaardiger wijze van samenwerking moge lijk acht, moet trachten zijn deelneming aan de proi f ductie zoo .socialistisch mogelijk te maken. Doet hij y dit niet, blijft zijn levenspraAfyYc zuiver-kapitalistisch, \ terwijl hij het socialisme slechts in woorden belijdt, '? dan is de moreele beteekenis van zijn socialisme" niet veel grooter dan die van het Christendom" van :- diegenen, die hun daden aan Mammon wijden, ; '"ierwijl zij God yromelijk aanroepen. -g Dat de socialistische arbeiders aldus doen, is echter i' begrijpelijker en vergefelijker dan de praktijken der f7145. Christenen. Ten eerste om hun sociaal-zwakke positie: zij hebben geen kapitaal. En ten tweede vin' den zij een rechtvaardiging voor hun gedragslijn in de , ?- Marxistische dogma's, die hun door de leiders worden ''-ingestampt. De maatschappij ontwikkelt zich volgens f vaste wetten, heet het. Het socialisme zal komen als een noodwendig gevolg van de zelfvernietiging van Het kapitalisme. De arbeiders kunnen dit proces verhaasten, de weeën der nieuwe sociale geboorte verzachten en verkorten door hun pol tiek-ekonomische actie, maar elke poging om nu reeds tot {socialistische groepeering te komen heet utopisch en onvruchtbaar. .-'i. Des te bewonderenswaardiger is daarom de moed "^-*n dp volharding van het kleine troepje G.G.B'ers, ;'' ,dat dezen bsiden machten: den sociaal-ekonomischen "is.'druk en de Marxistische dogmatiek het hoofd biedt. Zij verhouden zich tot de officiëele socialistische en ,-, communistische partijen ongeveer als de eerste Chris tengemeenten tot de Katholieke Kerk (in welke, zooals f Frederik van Eeden onlangs schreef, het agrarische en kapitaal-probleem nog altijd niet is opgelost"; r de Kerk zal met deze oplossing" waarschijnlijk wel \ wachten,, tot de maatschappij het probleem zelve f praktisch heef t opgelost en het dan van hare religi^-euze sanctie voorzien, zooals zij dit vroeger met de afschaffing der slavernij en der hoorigheid gedaan fceeft)! De G.G.B.'ers kunnen hierop niet wachten. Zij laten zich niet bang maken, noch door dreigende ontbering noch door schrijftafel-dogmatiek, maar 1 zij houden vast aan hun ideaal en brengen dat, voor zoover mogelijk, in praktijk. , Vijfentwintig jaar geleden werd de Vereeniging, door de bemoeiingen van Frederik van Eeden, die 'de leuze gaf: Werkers, werkt voor elkander!, opge, richt. Nu bestaat zij nog en zijn er meer dan twintig productieve associaties bij haar aangesloten: drukke rijen, sigarenfabrieken, bouwassociaties, een cp peiatieve landbouwkolonie, een bakkersassociatie, een koffie- en theehandel enz, enz. ONZE MARTEL IJ K E GELUKWENSCH Teekening voor de Groene, Amsterdammer" door L. J. Jordaan TANTE POS EN DE NIEUWJAARSBESTELLING Het is nog niet geweldig. De groepen zijn klein. Velen zullen hare beteekenis daarom gering achten. Onze tijd wordt nu eenmaal alleen geïmponeerd door quantiteit, door geweldige afmetingen, door cijfers met ontelbaar veel nullen, a la Ford. En ik moet zeggen, dat ik er ook niet zeker van ben, of deze kleine, zuivere kernen op den duur den strijd tegen de machtige kapitalistische ondernemingen zullen kunnen volhouden en zóó in aantal en omvang toenemen, dat de socialistische eilandjes tenslotte n groot socialistisch vasteland vormen In den oorlog was de Heer der heirscharen totnogtoe meestal met de sterkste kanonnen, en zoo is, op ekonomisch gebied, de overwinning in den regel niet bij de besten, maar bij de sterksten. Dit neemt echter niet weg, dat het werk van G.G.B. . groote moreele en opvoedkundige waarde heeft: het levert het daadwerkelijk bewijs, dat socialistische voortbrenging, in kleine groepen althans, mogelijk is. Dat het dus onjuist is te meenen, dat loonslavernij de onmisbare grondslag is voor alle productie en dat de arbeiders slechts zouden kunnen werken in dienst van patroons. G.G.B, bewijst door haar vijfentwintig jarig bestaan, dat de arbeiders in staat zijn hun eigen ondernemers te zijn en de hulp" van rentetrek kende nietsdoeners kunnen ontberen. Dit metter daad te hebben aangetoond is de groote, blijvende verdienste van het kleine G.G.B. De Vereeniging heeft, ter eere van haar jubileum, een feestnurhmer uitgegeven van haar orgaan Vrije Arbeid",*) waarin bijdragen voorkomen van ver schillende stichters van G.G.B.: Frederik van Eeden, Felix Ortt, J. Methöfer, prof. Mr. 1. B. Cohen, Emons en anderen. Zeer belangrijk is het artikel van prof. Cohen. De Groningsche hoogleeraar, dien men be zwaarlijk voor een utopist of phantast zal kunnen houden, schrijft onomwonden:, De verloopen kwart eeuw heeft het goed recht HOTEL DESPAYS-BAS Wagenstraat 102 DEN HAAG. Rustig familiehotel. Koud en warm stroomend water op alle kamers. Aanbev. J.M, v. d. SAN DE. der productieve associatie aangetoond. Al is van gemeenschappelijke grondexploitatie, waaraan de op richters in de eerste plaats dachten, niet veel gekomen, er zijn een aantal werkende groepen gevormd, die de moeilijkheden, waarvan elk bedrijfsleven in den aan vang vol is, met glans hebben doorstaan." En al staat Prof. Cohen ten opzichte eener spoedige algeheele omvorming der maatschappelijke grondslagen tamelijk skeptisch, hij spreekt de hoop uit, dat de komende jaren getuige zullen zijn van de steeds toenemende beteekenis van den vorm van maatschappelijke sa menwerking, waarvoor in het afgeloopen tijdvak zoovelen hebben gestreden en offers gebracht." Moge het bovenstaande voor vele Groene-lezers aanleiding zijn, aan het streven en werken van G.G.B, hunne aandacht te schenken. , . *) Administratie: J. Methöfer, Torenlaan 357, Blaricum. VAN N E LLE'S TABAK KWAÜITEIT ALOM VERKRIJGBAAR