No.2588 DE GROENE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND t, w * 'DE TEGENWOORDIGE INGANG. HET GEBOUW VAN DEN A.N. D.B. IS IN DEN TUIN VAN DEN SCHOUWBURG GEPLAATST. AMSTERDAMSCHE SCHOUWBURGEN IN DE 19E EEMJ W DOORIH. K.ITEUNE VIII. Schouwburg van Lier, Plantage Fransche Laan ABRAHAM van Lier, de beminde directeur van het Grand Theater" in de Amstelstraat, zocht zijn zaken uit te breiden. Het was hem gebleken, dat in onze hoofdstad behoefte bestond aan een zomertheater, vooraPten behoeve'van het Nederlandsch Tooneel". Wel bezat hij een groote tent', staande aan* den Buitensingel, ongeveer waar nu het^Rijksmuseum staat, maar deze bleek niet aan de gestelde eischen 'te voldoen, vooral niet, wat decors enz. betreft. Door aan koop werd hij in Februari 1879 eigenaar van een groote houten schouwburgtent in de Plantage Fransche Laan en hij be sloot deze te vervangen door een steenen gebouw. Den architect IJ. Bijvoets werd' opgedragen de plannen'te ontwerpen'en bij Burgemeester en 'Wethouders van V Amsterdam werd concessie aangevraagd voor de amovatie en den bouw. 14 Maart 1879 kwam van het stad huis de vergunning, en terwijl den vol genden avond de tooneel vereeniging Caecilia" er nog het beroemde drama de Tijgerjager" speelde, begon reeds op 16 Maart de afbraak en kon reeds op 27 Maart 1879 begonnen worden met het . helen der palen. Ongelooflijk gauw werd het nieuwe gebouw opgetrokken. Dag en nacht (o, goeie oude tijd!) bleef men aan het werk en binnen twee maanden, op 26 Mei 1879, was het voltooid: 3000 palen waren ingeheid, 354000 steenen waren "ge metseld, het schilderwerk was klaar, de orna menten en beelden geplaatst, het stucadoorwerk geheel compleet en met recht konden de architect Bijvoets en de aannemer Schaefer verklaren, dat naar menschenheugenis zoodanig gecompliceerd werk nimmer in zulken korten tijd was afgeleverd. Van Lier, dankbaar voor den spoed, waarmee ge werkt was, betuigde in een op de achterzijde van het eerste programma gedrukt verslag, zijn hartelijken dank aan allen, voor den inspannenden arbeid, door hen verricht. ' Donderdag 29 Mei 1879 werd de gezellige schouw burgzaal ingewijd met het volgende programma: 1. Jubelouverture van C. M. von Weber. 2. Welkom. 3. Feestmarsch van den kapelmeester Mayerhofer. . 4. (door de artisten van het Nederlandsch Tooneel) DE ZWERVER Tooneelspel in n bedrijf waarin zullen optreden Mevr. Kleine?Gartman, Mevr. Stoetz en de heeren Monis en Bigot. PAUZE EN PRESENTEEREN VAN VERVERSCHINGEN. TWEEDE AFDEEL1NG. 1. Feestmarsch van A. Benavente, opgedragen aan de Dilettanten-dub". 2. (op uitnoodiging) Door de Tooneel-, Zang- en Instrumentale Vereeniging: Dilettanten-club. EEN FRANSCH KRIJGSGEVANGENE. Blijspel met zang in l bedrijf van Em. Seypgens. 3. Finale. Stampvol was de zaal en de lof, den heer van Lier toegezwaaid, de lauweren, hem geschonken, bewezen genoegt hoe blij het Amsterdamsche publiek was .met zijn nieuwen Schouwburg. En hij, de beminde tooneelvader vergat niet, dat deze hulde, hem gebracht, te danken was aan het werkvolk, dat zich twee maanden lang zoozeer had ingespannen. Hij bood allen den volgenden avond met hunne familie's een gratis voor stelling aan en vermeldde op het programma: Aan geboden aan het werkvolk, welke aan het theater van den heer A. van Lier, Plantage Fransche Laan, met voorbeeldeloozen ijver en inspanning gewerkt hebben en daardoor tot stand: brachten, dat bovengenoemde directeur in staat is hun dezen Feestavond^te^bereiden, als herinnering aan den bouw". Zaterdag ,31 Mei 1879 werd de Schouwburg voor het publiek geopend door het Nederlandsch Tooneel" met eene voorstelling van Nacht en Morgen of de Familie Beaufort",'»naar den roman van Bulwer Lytton, bewerkt door Charlotte Birch-Pfeifer, in welk stuk het geheelé' gezelschap optrad. Tot en met Augustus 1893 trad het Nederlandsch Tooneel" er7gedurende"de"zomermaanden Jop,* terwijl 's winters of het gezelschap van Lier óf vreemde gezel schappen er hunne uitvoeringen gaven. Vooral 's zomers was het er gezellig. Dan troonde er de^oude Lorjéals kastelein en in de pauzes, gedurende'de repetitie's, Vraagt steeds PATRIA BISCUITS VAN OUDS HET BESTE MERK [SCHOUWBURG VAN LIER' IN DE^PLANTAGE KRANSCHE LAAN verzamelden er zich, vooral in den tuin, die den Schouwburg van de straafafsloot (op deze plaats staat nu 't gebouw van den A.N.D.B.), alle tooneelspelers en -sters, om in gezelligen kout den vrijen tijd door te brengen. Hier was het dat Mietje Kleine haar wijzen raad. gaf," dat'Veltman in'grooten ernst z'n rollen liep te memoreeren, dat Morin de jongeren de les las over hunne vrijpostigheden, datSchulze z'n kwajongensstreken uithaalde. O, die heerlijke, nu verdwenen tuin met al z'n herinneringen: aan groote artisten, bijna allen vergeten, zooals de" tuin zelf In 1887 stierf A. van Lier, opgevolgd door zijne drie zoons Lion, Isouard en Joseph, die trachtten de zaak op den ouden voet voort te zetten. Doch langzamerhand ging ze achteruit. Wel speelde de Koninklijke Vereeniging er nog z'n prachtig blijspel repertoire, zooals Dokter Klaus", Ultimo, Groote Stadslucht", Cyprienne" enz. met ongekend succes, wel traden er Hollandsche en vreemde gezelschappen op gedurende den winter, maar de leidende hand van den ouden van Lier ontbrak. Wat de gebroeders ook deden, 't zij door opvoeringen van Operettes onder leiding van Julius Laska, bij welk gezelschap ook in 1891 de premiere in Holland ging van Cavaleria Rusticana; 't zij' door het optreden van de bekende ster Madame Judic, 't zij door de Vos en van Korlaar met hun modern repertoir, 't zij door het oude Romantische repertoire opnieuw te voorschijn te halen met Veltman in de hoofdrollen, niets hielp. Een oogenblik scheen er opleving te komen, toen in HET TOONEEL. 1892 er het veertig jarig bestaan der firma A. van Lier werd gevierd met hetzelfde programma, waar mee in 1852 het Grand Theater was geopend, nu niet medewerking van Mevrouw Mann-Bouwmeester, die de Preciosa" speelde en van Veltman. Het publiek bejubelde dien avond de gebroeders en in een vurige rede bracht Lion z'n dank uit en moedigde allen aan, de voorstellingen in de Plantage bij te wonen. De redding was slechts kort en toen in 1894 het Nederlandsche den Stadsschouwburg introk en gedurende de zomermaanden Juni en Juli z'n artisten vacantie rgaf, bleken de zaken niet meer te rendeeren en werd de Schouwburg van Lier, Plantage Fransche Laan. in openbare veiling (April 1895) verkocht aan den heer Duitz. Als [nieuwe (bespeler trad er l Juni 1895 op de Directie Stoel en Spree en van dat oogenblik af is de Schouw burg, Fransche Laan, voor het Am sterdamsche publiek de Volksschouw burg. Spree speelde er het geheel oude draken-repertoire met ongekend succes, afgewisseld door volksstukken, door hemzelf getrokken uit romans van Justus van Maurik (Teun de Nachtwacht), van Lennep (Klaasje Zevenster), Werumeus Buning (Mot tige Janus) en de namen Jeanne Mönch en Marinus Spree waren bij hun publiek even gezien en - geliefd als Mevr. Mann en Louis Bouwmee ster in den Stadsschouwburg. Binnen enkele jaren was de Plantage Schouw burg, of liever de Schouwburg Stoel en Spree, een der drukst bezochte van Amsterdam. Jammer was (het, dat in 't begin dezer eeuw de jtuin als bouwgrond werd verkocht en het uitzicht op den schouwburg ge heel verdween, zoodat alleen de toe gang langs een^ poort vrij bleef. Ook Spree ging na] den dood van z'n compagnon heen en van dat oogen blik is [de^ directie i er in handen van de heeren Colnot en Poons, die er soms een eigen gezelschap laten optreden, of de zaal verhuren aan andere directies. > - Nog n ongekend succes heeft de Plantage Schouw burg beleefd, 't Was met de opvoering van de Jantjes", van Herman Bouber, dat hij gedurende een jaar avond aan avond stampvolle zalen trok, een succes, datfnog dat van de Doofpot" in den Salon des Variétés ver overtrof. Daarna vT. EXTRA 30* vM. EXTRA 40 <*. VP. EXTRA 50C P- i on* OLDENKOTTSi TABAK lp $>oem der tybdar