DE GROENE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND DE BURGEROORLOG IN N I C A R A G U A DOOR DR. JAN ROMEIN Wal hel lijkt Wal er achter steekt Het Panama-kanaal Humboldfs profetie Wal de Monroe-leer werd Het Nicaragua-kanaal President Calles Mexico en de Ver. Staten, T OONT het wel de moeite zich er in te verdiepen? *-' In een burgeroorlog, waar ter eenre 1500 en tei andre 1300 man in strijd gewikkeld zijn, met bijna komieke trouw aan een wet van het einde der vorige eeuw, 'die de legersterkte op ten hoogste 3500 man vaststelde ? Een burgeroorlog in een landje nog niet vier-maal zoo groot als het onze, wat voor andere weielddeelen liliput-verhoudingen zijn? En toch is het zoo in Nicaragua. De in opstand gekomen liberalen onder leiding van Dr. Sacasa bescnikken over de eerst-, de regeering met president iaz aan het hoofd over laatst-genoemde legermacht en het kan, zoo op het eerste gezicht, ons bitter koud laten, welke van beide partijen dezen operette-oorlog wint. Niettemin zijn er arie zeer gegronde redenen, die ons, die heel de wereld dwingen om, Wel verre van onverschillig of zelfs glimlachend toe te zien, de ont wikkeling der gebeurtenissen in het centraai-Amerikaansche republiekje met de meeste nauwlettendheid, ja met bezorgde spanning te volgen. * * * De eerste reden is, dat sinds het doorsteken van de landengte van Panama de Vereenigde Staten van Amerika bij de controle niet alleen van Panama zelf, maar ook van de ten Noorden daarvan gelegen republiekjes Costa Rica en Nicaragua een eminent belang hebben, soortgelijk en zeker niet geringer dan Engeland heeft bij het Suez-kanaal. En evenmin als de wensch en het streven naar onafhankelijkheid van de huidige Moslim-wereld Engeland heeft kunnen bewegen anders dan in naam aan Egypte.die begeerde onafhankelijkheid te geven, evenmin wenschen de Ver. Staten de Centraal Amerjjkaansche republieken een mér dan naam-onafhankelijkheid toe te staan. De profetische geest van den genialen Alexander von Humboldt heeft goed gezien, toen hij in 1814 al voorspelde, dat groote politieke omwentelingen het gevolg zouden zijn van de "doorgraving van den isthmus van Panama", al was het ge volg niet wat hij dacht: de ondergang van de onaf hankeliJKneid van Oost-Aziëdaarvoor kwam het kanaal te laat maar wel was het gevolg een geweldige toename van de macht der Ver. Staten en een nog niet voltrokken, maar zich voltrekkende verplaatsing van het centrum van het wereldverkeer van den Atlantischen naar den Stillen Oceaan, njet ongelijk, maar van veel formidabeler afmetingen dan de verplaatsing van het wereldverkeer aan het einde der Middeleeuwen van de Middellandsche Zee naar de Atlantische. De belangen van de Ver. Staten bij het Panamakanaal zijn het in de eerste plaats, die de bekende Monroe-leer van een negatieve in een positieve hebben doen omslaan, die het geen Eufopeesche inmenging in het werelddeel Amerika" hebben doen omslaan in het inmenging der Ver. Staten in het werelddeel Amerika, waar en wanneer het hun goed zal dunken". Bij het eeuwfeest in 1923 van de Monroe-leer héft -de toenmalige secretary of state" Hughes dien Omslag geformuleerd. Moeilijkheden in de Caribi sche streek", verklaarde hij, waren van bijzonder belang voor de Ver. Staten, omdat wij een waterweg tussclïen de Atlantische en de Stille Oceaan hebben gemaakt. Wij zijn van plan onder alle omstandigheden net Panama-kanaal te beveiligen en kunnen ten aanzien van eenigen anderen waterweg die tusschen beide zeeën gegraven zou worden geen andere houding aannemen". En zijn opvolger Kellogg, de huidige secretaris van Staat heeft het onlangs op even onbubbelzinnige wijze met betrekking tot de Nicaraguaansche gebeurtenissen herhaald. De inmenging der Ver. Staten in de aangelegen heden, ook van Nicaragua, is op zichzelf dan ook niets nieuws. Van 1912 tot 1925 is de hoofdstad Managua aan het gezicht van Noord-Amerikaansche marine soldaten gewend, en onzichtbaar maar niet minder dreigend hangt den Nicaragueezen een bevolking van Indianen, half bloeden en luttele blanken sinds 1916 het verdrag met de Ver. Staten boven het hoofd, at dezen laatsten het recht geeft desgewenscht ook door Nicaragua een interoceanisch kanaal te graven, aan den ingang waarvan het een vloot-station zal mogen bouwen en in welks buurt het twee der Cari bische eilanden zal mogen bezetten. Dit verdrag is de tweede reden, die het conflict van en om Nicaragua van zoo bijzonder belang maakt. * * * Hun eigenlijke beteekenis, verleent den gebeurte nissen in Nicaragua echter een derde factor: de , huidige regeering van Mexico en haar politiek. Men denlct bij het noemen van den naam van Mexico's tegenwoordigen president Calles gewoonlijk aan diens nog altijd voortdurenden strijd tegen de Katholieke. Kerk. .Die strijd, hoe zwaar ook, vult echter maar n bladzijde uit het geschiedboek van dezen merkwaardiger] man, in wien het oude cultuur' land eindelijk een leider schijnt gevonden te hebben, CHINA Teekening voor de Groene Amsterdammer" door Jor, Braakensi'ek JOHN BULL: WANNEER ZAL DIE BOM BARSTEN?' die uitsteekt boven het gewone type van MiddenAmerikaansche presidenten, die gemeenlijk het mid den plegen te houden tusschen een rooverhoofdman en een zetbaas. Calles is anders. Calles is een politicus, wiens naam, vergissen wij ons niet, op^den duur de wereld vertrouwder zal klinken dan thans. Bij de doorvoering van de constitutie van 1917, van welk streven ook zijn anti-kerkelijke politiek een uiting is, behoort namelijk eveneens het uitsnijden van._die Amerikaansche en Engelsche petroleum-ondernemingen, wier concessies verkregen zijn na 1917 en in strijd met de toen aangenomen grondwet, wier integere door voering, het doel is van Mexico's president. In den daarover ontstanen stillen oorlog nu ge bruiken zoowel Mexico als de Ver. Staten de bakke leiende partijen van Nicaragua als spionnen. Dat staat vast. En daaraan verandert pok niets, dat het met de ons ten dienste staande middelen niet uit te maken is of wellicht de heele beweging in Nicaragua niet ter wille van dien strijd is ontketend, noch, indien dit waar zou blijken, welke van beide partijen dan het initiatief tot die beweging heeft genomen. Van de teekenen die er op wijzen, dat de Ver. Staten in dezen de stokebrand zijn, is de meest sprekende hun wei gering om de zaak voor het Haagsche Hof te brengen, gelijk Mexico heeft voorgesteld. Zeker is echter, dat Calles den liberalen pretendent Sacasa steunt. En, niet hij alleen, maar met hun sympathie althans, ook die groepen in heel Zuid-Amerika, die in Calles den voor vechter zien van de werkelijke onafhankelijkheidsbeweging in wat de Angelsaksers Latijnsch Amerika noemen, dat is Zuid- en Midden-Amerika. Maar even zeker is ook, dat de Ver. Staten, die in hun ZuidAmerikaansche politiek nu eens de regeeringen, dan weer opstandelingen steunen, al naar het in hun economischen kraam te pas komt, dit keer de conserva tieve regeering van Diaz schragen, die hun in dit geval betere waarborgen van inschikkelijkheid biedt. * * * Zoo gaat de schijnbaar ridicule strijd tusschen],de 1500 man van Sacasa en de 1300 van Diaz. in werke lijkheid tusschen Mexico en de Ver. Staten, terwijl de strijd tusschen deze beiden uiteindelijk weer gaa. om de politieke en economische onafhankelijkheid van Midden- en Zuid-Amerika of de hegemonie der Ver. Staten over het Amerikaansche werelddeel. De Ver. Staten willen geen veroveringen", schreef in een particulieren brief dezer dagen nog een profeSsor in de Slavische talen aan een der Noord-Ameri kaansche universiteiten. Na den wereldoorlog heeft het Frankrijk en Engeland half Afrika laten opeten en zelf niets genomen. Zelfs de Philippijnen wil het weg doen, zoodra de U.S.A. er zeker van zijn, dat dit land gelukkiger zal zijn zonder hen." - Amerika is groot en de bedoelde Universiteit ligt ver van de neutrale zones" waarmee admiraal Latimer in Nicaragua Sacasa's successen hoopt te breken en Diaz' nederlagen te maskeeren. Ge woonlijk stelt een regeering er prijs op de publieke opinie op haar hand te krijgen. Die van de Ver. Staten heeft er op het oogenblik^alle belang bij haar burgers te laten in hun naieven waan van Ameri kaansche vrijgevigheid en democratie. Het boven staande kan een aanwijzing zijn, dat zij daarin, helaas, maar al te goed schijnt te slagen. KALVERSTRAAT AMSTERDAM GEOPEND NIEUWE ETAGE ttORDIJNSTOFFEN TAPIJT EN KARPETTEN DEKENS LINOLEUM XHDER ZOMEN