TN f^ ie o roene «immer (bc_xweekblad voor Nederland .. sinds vyftiffja&r aan de spits der ?weekbladen . . . ." ONDER HOOFDREDACTIE VAN G. W. KERNRAMP Redacteuren! H. BRUGMANS EN TOP VAN RHIJN?NAEFF Secretaris der Redactie: C. F. VAN DAM Uitg.: N.V. DE GROENE AMSTERDAMMER KEIZERSGRACHT 333 AMSTERDAM Int er wowm KG.UXtwr.OK TOE AND HEEL OPGERICHT IN 1877 No. 2590 ZATERDAG 22 JANUARI 1927 ENGELAND EN CHINA ZOOLANG de gebeurtenissen in China alleen maar den schijn hadden van een strijd om de macht tusschen verschillende generaals, en ook nog toen zij den meer bepaalden vorm aannamen van een strijd tusschen de Noordelijken en de Zuidelijken, tusschen een regeering, die te Peking en eene die te Kanton haar zetel had, trok men zich in Europa daar miet veel van aan. Van China weet men" daar evenveel af als van Jiet Chineesch; men lachte dus een^beetje om de onuit sprekelijke namen van de Chineesche veldheeren en ?van de plaatsen, waar zij elkaar slag leverden, en be moeide zich verder niet met wat men den burger oorlog" in China noemde. Maar zoo langzamerhand werd het toch duidelijk, ?dat wat daar aan de hand is nog een anderen naam ?verdient dan burgeroorlog". Zeker, dat was het óók; ?en in dien onderlingen strijd zijn de Zuidelijken de -winnende partij geworden; maar naarmate zij de tiovenhand kregen, kwam tevens aan den dag, dat zij «r ook naar streefden om China te onttrekken aan de ?voogdij van de groote mogendheden. Uit de bekende nota, die de Engelsche regeering op Kerstmis laatstleden heeft gericht tot de vertegen?woordigers van andere Staten, die bij China geïnteres seerd zijn, is gebleken dat zij de noodzakelijkheid heeft ingezien van zeer vergaande concessies aan het Chi neesche nationalisme. De antwoorden, die zij tot dusverre daarop kreeg, bewijzen, dat men ook elders xie wenschelijkheid heeft erkend om China op den duur .als een gelijkwaardigen Staat te bejegenen; alleen ?werd het voorbehoud gehoord, of het nu reeds het juiste oogenblik was om daartoe over te gaan, of men ?.niet beter deed, ook om den schijn van partij te kiezen iin de binnenlandsche aangelegenheden van China te vermijden, eerst af te wachten totdat men kon onder.ïiandelen met een regeering, die gerechtigd was te spreken in naam van geheel China. Ondertusschen zijn er echter gebeurtenissen voor gevallen, die Engeland kunnen noodzaken zijne tege moetkomende politiek tegenover het Chineesche iationalisme te laten varen. Deze nationale beweging is immers nog iets anders gebleken te zijn dan het gewettigde streven om een -«inde te maken aan de beperkingen van zijne volle souvereiniteit, die China zich vroeger bij verschillende "verdragen met ' Europeesche mogendheden had moeten getroosten. Het kon wel niet anders of zij moest een beroep doen op de elementaire driften -van het Chineesche volk, op zijn haat tegen de vreemde indringers, en vooral tegen de Engelschen. In alle Aziatische landen, waar de bevolking onder ?de heerschappij van Europeanen staat of waar deze laatsten zich een bevoorrechte positie hebben ver dorven, stookt Sovjet-Rusland het nationalistische vuur aan, vooral wanneer de brand, die daaruit moet voortkomen, schade zal toebrengen aan het belang van Engeland. Dit is ook in China gebeurd; de bolsje?wieksche zendelingen hebben de Chineezen, die in dienst van Engelsche ondernemingen staan, tegen hun werkgevers opgezet en het hunne er toe bijgedragen om aan het Chineesche nationalisme een hoofdzakelijk tegen Engeland gerichte pointe te slijpen. Een van de eerste uitingen hiervan was de boycott, die in den vorigen herfst tegen de Engelsche kolonie in Hongkong werd afgekondigd en verscheiden maanden lang gehandhaafd. Ernstiger was hetgeen in de laatste weken te Hankou geschiedde. Het begon met allerlei vijande lijke demonstraties tegen de Britsche nederzetting daar alleen tegen de Britsche, niet tegen de Fransche en de Japansche. Een volksmenigte drong er binnen, beschadigde het monument, dat ter herinne ring aan den wereldoorlog is opgericht, en beplakte het met nationalistische propaganda-leuzen; alleen door de zelfbeheersching van de Engelsche autori teiten en van de marine-troepen, die ter bescherming der nederzetting aan wal waren gebracht, kwam het niet tot een botsing. Vertrouwende op de belofte van de Zuidelijke regeering-, dat zij de orde zou handhaven, gaven de Engelsche autoriteiten, om alle aanleiding tot daden van geweld te vermijden, last dat de troepen weder ingescheept zouden worden; Chineesche sol daten betrokken de wacht bij de poorten van de nederzetting om het volk er uit te houden; zijzelven drongen er echter binnen, haalden de Britsche vlag omlaag en heschen die van de nationalisten. Een dag later kwam opnieuw een Chineesche volksmenigte binnen het Engelsche gebied en bedreef er allerlei baldadigheden. Ten slotte verleende de nationalis tische regeering hare medewerking tot het weder doen ontruimen van de nederzetting door de Chi neezen. Niet alleen in Hankou, maar ook in verder afge legen plaatsen werd de veiligheid der Engelschen bedreigd; vrouwen en kinderen zijn dan ook aan boord van Engelsche schepen gebracht en naar Shanghai gevoerd, waar de Engelschen hun belang rijkste nederzetting hebben. Maar het is de vraag, of de nationalistische beweging ook deze stad niet zal bereiken; volgens een van de jongste berichten laat de toestand zich er reeds dreigend aanzien. De Britsche regeering heeft de laatste dagen de noodige maatregelen genomen om de belangen en de veiligheid van de Engelschen in China te kunnen beschermen. Een kruisereskader, dat te Malta gesta tioneerd was, heeft last gekregen naar de Chineesche wateren te vertrekken; twee groote passagiersschepen van de Union Castle-lijn worden te Southampton in gereedheid gebracht om zoo spoedig mogelijk troepen naar China over te brengen. In de weken, die sedert de Kerstmis-nota zijn verloopen, is er dus wel een wending gekomen in de betrekkingen tusschen Engeland en China ! Met de bedoelde nota kwam Engeland de regeering van Kanton ? zooals de Zuidelijke regeering in China nog altijd wordt genoemd, hoewel zij niet meer te Kanton is gevestigd zeer ver tegemoet, verder dan iemand had verwacht. Thans wuift het niet meer met de vredespalm, maar maakt het zich gereed voor het uitoefenen van geweld. Echter niet, omdat het oorlog zoekt met de mannen van Kanton. Voor zooverre wij thans kunnen oordeelen, zal de schuld van het afgaan van het eerste kanonschot, dat een Engelsch oorlogsschip op Chineezen zal lossen, niet bij de Engelsche regeering, maar bij de Chineezen liggen. Zelfs de leider van de Labour-party, Mac Donald, die onlangs scherpe kritiek heeft uitgeoefend op de Engelsche politiek tegenover China, zal vermoedelijk niet kunnen ontkennen, dat de loop, dien de gebeurte nissen in China hebben genomen, de maatregelen DE GROENE AMSTERDAMMER Prijs per jaargang ? 10.?bij vooruitbetaling Per No, 25 Cent. Advertentiën ? 0.75 per regel INHOUD: 9. 10. 11. 12. 13. 15. 16. 17. 18. 20. Prof. Dr. O. W. Kernkamp, Engeland en China. A. van Baaien en H. J. M. Walenkamp, Het Rokin. Joh. Braakensiek, Nieuwe bezuinigingen Dr. E. Slijper, Verhalen en Legenden van Israël. Prof. Dr. H. Brugmans, Amsterd. Bijzonderheden. Mr. H. Oiltay, Levensvragen van het socialisme L. J. Jordaan, Aan den Stormram. Annie Salomons, Bljkomstigheden. Dr. Jac. P. Thijsse, Uit de Natuur Otto van Tusschenbroek, Toegepaste Kunst. Red. Elts. M. Rogge, Voor Vrouwen. Prof. Dr W. Martin en Mr. H. G. Koster, Mediamiekéschilderijen Mr. M. F. Hennus Schilderkunst. Een nieuw Schilderij van Rembrandt Henrlk Scholte, Comoedia. Top Naeff, Dramatische Kroniek. Constant van Wessem, Muziek. Dr. W. van der Eist, Beiaarden. Jhr. Mr. H. Smissaert, Economischen Uitkijk Carry van Bruggen, Grepen. Alida Zevenboom's Croquante Croquetjes. L. J Jordaan, Bioscopy. ? A. Plasschaert, Schilderkunst. Charles van lersel, De dag van morgen. Cel 2, Telefoontje. Charivarius, Charivaria. Gmslag: Spelproblemen. Bijvoegsel: Joh Braakensiek, Het rapport van de commissie-Kraus. rechtvaardigen om de Engelsche belangen zoo noodig met de wapenen te beschermen. Toen hij eenige weken geleden bepleitte, dat de Engelsche oorlogsschepen uit de territoriale wateren van China zouden worden teruggeroepen, voegde hij daaraan de voorwaarde toe, dat men van de regeering van Kanton de belofte moest hebben verkregen, dat zij zou waken voor de veiligheid van de Engelschen. Wanneer hij kennis heeft genomen van de jongste berichten over de vervalsching van telegrammen, waaraan de Kantonneesche regeering zich in de kritieke dagen te Hankou heeft schuldig gemaakt, zal hij vermoedelijk iets minder op hare beloften ver trouwen; en indien het geloof daaraan hem nog niet heeft begeven, kunnen de gebeurtenissen van de laatste weken hem in elk geval hebben doen twijfelen, of die regeering, zoo zij al van goeden wille mocht zijn om het plegen van geweld tegen Engelschen te beletten, over de noodige macht beschikt om hare volgelingen daarvan te weerhouden. KERNKAMP