DE GROENE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND Nó. 2593 HEINRICH PESTALOZZI f 17 Februari 1827 DOOR DR. E. BONEBAKKER "7 09ALS Francfscus jn 't godsdienstige is geweest, ^ was Pestalozzi voor de: opvoeding. Zij hebben l trouwens trekken gemeen. Als jongeling geeselde zich : Pestalozzi tot bloedens toe', om, mocht hij ooit ge?i vangen gezet en op de pijnbank gelegd worden, zich te kunnen oeheerschen.^ Frans Wreef een nieuwe broek in 't zand om geen voldoening te krijgen over de ijdele .nieuwheid van dat ding; Pestalozzi verslonsde zijn toilet. Frans at met een melaatsche uit dezelfde nap; Pestalozzi begon zijn offerloopbaan door met arme kinderen te leven als een bedelaar opdat zij zouden leeren als menschen te leven. Zoekt men er een voorbeeld van, hoe door niets dan de oprecht heid van een edel bedoelen en de zuiverheid van een liefdevollen ijver iets groots 'kon tot stand gebracht worden, dan zal men geen meer geschikte persoonlijk heid vinden dan Pestalozzi". Het is opmerkelijk dat een Japanner zijn levensschets met deze karakteris tiek begint. Men viert hem in deze maand ook op een aantal .plaatsen in Nederland. Er zal menig welkom klinken aan hen die er officieel aanwezig zijn, door lokaalelektorale of algemeen-politieke oorzaken in funkties geplaatst welke bemoeienis met 't onderwijs eischen; welkom aan schoolvereenigingsbesturen die niet wilden achterblijven waar 't gold van hun belang stelling voor Pestalozzi te doen blijken"; welkom aan zpovelen die voor onderwijshervorming zijn. Want daarvoor zijn in ons land allen, als 't op meepraten 3 Kamers ? 1275.mus Salon Huiskamer Slaapkamer AM5TEQOAM Gratis opslag voor latere levering. Franco door geheel Ntderland aankomt ?>?tegenwoordig zelfs alle onderwijzers, mits met mate en met kennis van de school en van het kind". Er zal menige welgeslaagde vergadering zijn, talentvol zal gesproken worden. Ihren Himmel finden viel' In dem Weltgeiümmel; Jagend unler Tam und Spiel Meinl, s/e sei im Himmel' . Woorden in overvloed; woorden, waarvan Pesta lozzi juist geen vriend geweest is. In Nederland zijn er ook wel die 't recht zouden hebben Pestalozzi na te zeggen: Seelen taglöhnen nicht", geen urentellers, werkende uit de Vaterkraft" van hun hart, onderwijsvernieuwers door de stille brandende daad. Stel dat ook die kwamen en de sprekers aanhoorden, zouden ze voldaan zijn? Pestalozzi zou in elk van hen fluisteren: laten wij teruggaan waar wij voor onze kinderen leven". De profeet en apostel die Pestalozzi voor ver nieuwing der opvoeding is geweest, heeft zijn invloed vooral uitgeoefend, werkende in zijn milieu; daar lieten zich zoovelen van de ontvankelijksten ook uit andere landen dan Zwitserland heen magnetiseeren. Zich onbevangen gevende zooals hij was, in kennis onvoldoende onderlegd maar dit tekort vergoedend uit den rijkdom van zijn intelligent en intuïtief gemoed, een kind inde huishoudelijke-organisatie, maar velen van de zijnen bezielende tot verknochte en weibegrijpende medewerking, hinderlijk sjofel in de kleeren en toch onweerstaanbaar liefelijk door den zachten glans van vormloos-vrome, geestrijke innig heid, is hij de uitgever van een opvoedingsboodschap geworden, die, hoewel veelal misverstaan en onder de toepassing gedenatureerd, tevens toch een l venwekkende, onzienlijke kracht is gebleven, nu nog frisch en volwaardig. _ | ** * Hij werkte ook in geschriften. De bijzondere be zielende persoonlijkheid die hij was is gestorven; wij kunnen die alleen maar schemerachtig kennen uit het bezield en bezielend optreden van de velen die, na bij hem in de leer te zijn geweest, hem beschreven zooals zij hem hadden bijgewoond tusschen zijn kinderen. Zijn eigen geschriften staan tot onze be schikking, duidelijk sprekende, onmisbaar voor het volledig begrip van zijn wezen en denkbeelden. Hij en zijn medewerkers volgden ten opzichte van vroegere opvoedkundigen den stelregel: lees niets, ontdek alles"; zij vreesden voor het binnensluipen van dwaling in de hun geopenbaarde nieuwe wijsheid. Wij in 1927 bezitten geen nieuwe wijsheid, waarvoor de lektuur van Pestalozzi gevaarlijk zou kunnen zijn. Om Montessori' in het historisch verband te waar deeren, waarvan zij zich in haar boeken niet bewust schijnt te zijn geweest, ook om de tekorten te onder kennen die er in haar opvoedkunde_zijn, is de lektuur van Pestalozzi zelfs noodzakelijk. Hebben wij nog iets van Pestalozzi te leeren? Wij. Bedoeld worden niet de enkelen in de praktijk van onderwijs en opvoeding die zijn bood schap hebben verstaan en doen. Neen: wij, ons Nederlandsen volksonderwijs, de volksopleiding, ons school- en opvoedingswezen met wat erover gesteld is in allerlei gestalte van overheid, administratie en toezicht. Staatsstukken zijn meestal onleesbare leesstof,. 'n internationaal euvel. Ook onderwijsstaatsstukken. Maar voor 120 jaar kwam er uit Duitsche regeeringsbureaux taal die 't hart nu nog goed doet. Pestalozzi's geest sprak zelfs door kanselarijen. De vreemdeling die in Pruisen kwam bemerkte dat de levenwekkende adem der onderwijsautoriteiten als de geest Gods over het volk ging", getuigde later een tijdgenoot. Leg er onze staatsonderwijslektuur eens naast; b.v. over de wedertoelating van 't Fransch. Freiherr Von Stein schreef als Minister van Onderwijs dat een op de innerlijke natuur gegronde methode alle geestelijke krachten van binnenuit moet ontwikkelen geen eenzijdigheid ook moeten de kiemen in de ziel ge koesterd worden die tot nu toe zijn verwaarloosd, opdat een physiek en moreel krachtig geslacht opgroeie". Hij doelt op handenarbeid, hij doelt op Pestalozzi's ander onderwijs dan dat van woorden die men aanleert en opzegt. Na meer dan eert eeuw kauwt Nederland nog aan dat Fransch dat als leervak in onze volksschooi een der ergste simptomen van ons onderwijs-onbegrip is geweest; en aan den handen arbeid als integreerend deel van de leerstof is onze lagere school nog lang niet toe. Die leerstof is nog altijd een snoer van zooveel kraaltjes en stukjes van kraaltjes als er vakken, uren snipperuren en leerkrachten zijn. Er zijn goede" scholen, zóó levenloos, dat de lesrooster ge(/kD.MACGlLlAVRY'A U AMBARAWA // INDISCHE SIGARETTEN Verkrijgbaar: OEN HAAG, Elandstraat N o. 771 Tel. N o. 36856. drukt is, eens voor al; jaar na jaar onveranderd; 't vol maakte voor altijd; onsterfelijk: omdat 't al dood is. ,,Und solang du das nich hasf, Dieses ,,stirb und vierde!' , Bist du nur ein Irüber Cast Auf der dunklen Erde.'' Onze wetgeving kent nog evenveel onderwijzen als er onderwijswetten zijn; Pestalozzi heeft al beseft dat de volksopleiding als n organisch geheel moet gezien worden.?Op plaatjes van scholen in den ouden tijd ziet men steevast een afstraffing met riet of roede; Pestalozzi trachtte een stipte liefdevolle tucht in de plaats te stellen en de school zooveel mogelijk te doen gelijken op een liefelijk huisgezin. Een vader, die hem in zijn werkzaamheid bezocht, zei: dit is geen school, 't is een familie"; U geeft me den hoogsten lof dien ik wensch", zei Pestalozzi. Verdient de Nederiandsche volksschool iets van dien lof? Pestalozzi was een tijdgenoot van de romantiek, en zoozeer als wie ook onder de toenmalige menschen in West-Europa ontroerbaar, ontvankelijk voor idealen, licht ontvlamd om te doen. Zoo ook Neder landers, een p'aar tientallen van jaren na de om ringende volken. De romanticus der opvoeding Pestalozzi is ten onzent wel eens verstaan. Een der verstaanders was Rijkens, die, van Fröbel niet wetende, kort nadat die zijn kindertuin" had gevon den, Pestalozzi's denkbeelden levend uitwerkte in De Bewaarschool", een poëtisch boek van praktijk, nog frisch bloeiend als een bloemenweide na zachten regen, veel verder dan menige bewaarschool van vandaag. Dit diep begrijpend boek is zoek; verdwenen op 2 of 3 exemplaren na. Als het eens tot verplicht leesboek voor alle normaallessen en kweekscholen was gemaakt! Dan waren b.v. het aanschouwingsonderwijs en de zelfwerkzaamheid, de babbelspiegel beelden van Pestalozzi "s denkbeelden, nooit ontstaan; onze volksschool had ook iets van de romantiek mee gekregen; onze kinderen , ons volk Als ik eraan denk dan stik ik in mijn stropdas", zeg ik als de loteling-met-heimwee in een lied uit dien tijd. Pesta lozzi heeft 't kind ontdekt als een ander wezen dat 't nog-niet-groote groote-mensch, waarvoor men 't tot zoover altijd had gehouden. In 't Nederiandsche gezinsleven is deze ontdekking nu bezig vrij ver door te dringen. Maar in de Nederiandsche school? Ja, wij hebben nog iets van Pestalozzi te leeren. 't Is mogelijk dat aan de herdenkers, in vergade ringen bijeen, de primeur zal gegeven worden van een nieuwe sigaar: na Karel I, den trouweloozen en Rembrandt, den menschenschouwer, Pestalozzi die 't kind heeft ontdekt. Maar wat te doen om van deze viering iets meer over te houden dan een etiket? Eindhoven, Januari 1927. VP. EXTRA 50C P-èo OLDENKOTÏS