Nó; 2594 DE GROENE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND 13 ANNA PAVLOVA BALLET BERLIJNSCHE PHAENOMENEN DOOR MENNO TER BRAAK ,,Dansen op een vulkaan,' Van Anna Pavlova tot Valeska Gerl ~\\7 IE na een afwezigheid van eenige jaren ergens ** terugkeert, verwacht verandering; hij bereidt zich voor op ontgoochelingen, die de tijd onvermij delijkgebracht zal hebben; hij hoopt op een nieuw en -onbekend leven, dat zich op de oude plaats is gaan voltrekken.... Wie in Berlijn terugkeert, vindt de oude stad terug; .zonder waardeloos papiergeld weliswaar, maar onver anderd in haar wezenlijke trekken. Nog steeds draagt Berlijn, het oude Hohenzollernverblijf, zonder Hohenzollernverguldsel, de teekenen van een vloek; nog steeds he«ft het de tragische sporen van oorlog en .inflatie nietfkunnen uitwisschen; nog steeds is deze huizenzée een verleden, dat zich moeilijk in het heden schikt, n groot brok negentiende eeuw zonder de ^werkelijke waarheid tot de twintigste. Het blijkt een zware taak hetmodernelevenmetgratieteondergaan, de moderne impulsen te verwerken en niet slechts als oppervlakteverschijnselen te dragen. Is dit niet het verrukkelijk geheim van het luchthartige Parijs, dat het zelfs met de zakelijkste symptomen van het Amerikanisme weet te tooveren en de ellende voor ?den argeloozen reiziger met een hoffelijk gebaar weet te verbergen? De atmosfeer omspoelt daar de afzon derlijke dingen en neemt ze op in n stroom van :schijnlicht en schijngeluk.... Anders Berlijn. Het ontbreekt werkelijk niet aan ^overstelpende lichtreclames, aan gestyleerde publici teit. De U.F.A. gaat voor met haar in electriciteit F. 9f Automobielen. 99 Gedurende 25 jaar in ons land ver tegenwoordigd, nog steeds aan de spits wat betreft: SNELHEID, BETROUWBAARHEID, LEVENSDUUR en SIERLIJKE LIJNEN. 10 en 16 P.K. Kopkleppen, Voorwielremmen, Ballonbanden. Vraagt demonstratie bi] de importeur voor Zuid-Holland: AUTO-GARAGE ARCHIPEL", de Ruyterstraat 24?28, 's-Gravenhage. Telefoon 16899 gedompelde paleizen; de groote boulevards zijn des avonds geharnast in fantastische kleuren. Maar het is, alsof dit alles te zwaar en te massief is; het licht vloeit niet samen met de architectuur; het schroeit een somberen bodem, die nog niet geleerd heeft de schrijnende tegenstellingen handig en coquet te bemantelen. Zelfs de oppervlakkige romantiek, die de parijsche armoede nog als een traditie bezit, mist men hier; nergens ziet men zooveel arrogante bontkragen en 'zooveel verongelukte wrakken van krantenverkoopers naast elkaar als juist hier. De sfeer is als de moderne duitsche reclameletter: brutaal, zakelijk, toch decoratief en voor alles economisch gespannen; het Geschaft" gaat voor. Het is gemakkelijk genoeg ondulation permanente'' door Dauerwellen" te vertalen; maar het is minder gemakkelijk, de eeuwig-hartstochtelijke golving van Parijs op duitsch terrein over te planten. Protsigheid en ellende, negentiende en twintigste eeuw staan hier nog onverzoend naast en tegenover elkaar; de platte revue wint nog altijd veld; en Shaw's sarcastisch pessimisme vindt opnieuw een opmerkelijke belang stelling. ... Nog danst hier het leven op een gevaar lijken vulkaan, maar men denkt er niet meer over na; de eenige levensmogelijkheid.... Dansen op een vulkaan". Zoo mag in den meest letterlijken zin de kunst van Anna Pavlova heeten. Want in het Theater des Westens kan Berlijn nog eens de illusies van het Keizerrijk herdroomen, de sensatie van het woord: russisch ballet" proeven, de waarde van het volmaakte, spelende gebaar ondergaan. Het is iets als Schicksal" dat de op^zichzelf voorbije symboliek van Pavlova juist nu weer volle zalen en een zeldzaam spontaan enthousiasme vindt. Immers men moet zeggen, dat Pavlova noch door de originali teit harer dansen, noch door haar stijl, maar uitslui tend door haar technisch raffinement imponeert; het is echtereveri zeker, dat het berlijnsche publiek er anders over denkt en in haar den glans van het ancien régime terugverlangt; misschien nauwelijks bewust, maar daarom met niet minder passie.... Het groote ballet Das schlecht bewachte Madchen", waarin Pavlova de hoofdrol" vervult, is b.v. van een zoo provinciale leegheid, dat men zich werkelijk even móet realiseeren, dat men in Berlijn is! Schillerkragen, onwaar schijnlijke boeren met houten sikkeltjes, echte kippen op het tooneel, omslachtige liefdesavonturen, waarbij men tegenwoordig allang voor den (natuurlijk goeden) afloop door een autobus is overreden, vormen de zonderlinge aanleiding tot een aantal min of meer schoone balletten, die door een genoeglijk muziekje worden begeleid. Het is bijna altijd vervelend; tot Pavlova komt en met een enkele wending het rhythme ophitst tot een zuiveren dans om den dans. En in haar Sterbender Schwan", die niet ten onrechte beroemd is, komt dan het hoogtepunt. Dit is, ik geef het toe, misschien in wezen te veel imitatie van den zwaan en te weinig eigen conceptie; maar het is betooverend. Deze nerveuse rillingen, waarin het verzet, het steeds mattere verzet tegen den dood doortrilt, dit gebroken sterven van een hoop blanke, verwaaiende veeren, zij zijn bijna onstoffelijk licht en teeder; het is een laatste groote illusie van den romantischen dood, die in deze veramerikaniseerde tijden niet meer gestorven wordt.... Maar het publiek is opgetogen; het applaus wordt een ovatie; het wil dezen glans en deze roman tiek, deze perfectie van het ballet en het verdraagt daarvoor Pavlova's gezelschap, dat een hollandsch boerendansje van het welbekende genre uitvoert en Agyptische Fresken" vertoont, die meer aan een expositie van exotisch pluimvee doen denken. Het wil, gewelddadig, het verleden als het schoone.... Men moet Pavlova met Valeska Gert vergelijken om geheel te doorzien, op welken vulkaan deze zoete idylle eigenlijk gedanst wordt. In Valeska Gert is de dans zuiver tot parodie geworden; tot een onbe schaamde, indecente, bijna vlegelachtige, maar steeds knappe parodie op het hedendaagsche stadsleven. De beperktheid van dit periodiek talent blijkt het duide lijkst, wanneer men naar de princes in Ramuz' Historie du Soldat" ziet ver-charlestonnen; het is meer physieke psychologie, wat men hier te zien krijgt, dan lichaamsrhythme; zooals Gert trouwens zelf toe geeft, door nu en dan van den dans af te zien en in gesprochene Grotesken" ook aan de stem een aandeel in dit macabere schouwspel te geven. Wel zijn wij ver van de tijden van Otto Weininger, die de vrouw een productieve ziel meende te moeten ontzeggen; want hier heeft een vrouw haar eigen instincten tot op den bodem gepeild en omgedraaid in een vlijm-scherpe intellectueele groteske! Het is walgelijk, afzichtelijk, zooals Gert in een Gruss aus dem Mumienkeller", in een Diseuse", de rotheid van onze beschaving tentoonstelt; maar het is vóór alles.... waar. Gert heeft men reeds eenmaal in Amsterdam kunnen zien; Pavlova zal er binnenkort komen; maar niets is interessanter, dan haar onmiddellijk na elkaar te zien. Tusschen deze twee polen is nauwelijks een verband meer te bespeuren; hier ligt de bittere scheidslijn, die de oorlog tusschen twee geslachten trok, zelfs tusschen hen, die naast elkaar leven.... Het berlijnsche publiek adoreert Pavlova; het lacht om Gert, zooals het om Charlie Chaplin lacht; het wil de romantiek als het tragische beschouwen en de tragiek als een grap. Maar zoowel de adoratie als de lach zijn ietwat valsch en gebarsten.... ANNA PAVLOVA SYRISCHE DANS SCHILDERKUNST DOOR MR. M. F. HENNUS Bij Buffa. Charles Eijck. S. Garf. Charles Eijck is een prix de Rome. Niet altijd is dit een gunstig voorteeken, zooals uit de geschiedenis blijkt. Dikwijls faalt de draagkracht van het gepro clameerde talent; een ander maal schijnt de invloed van Rome zelf te duchten. Charles Eijck heeft veel fresco's gezien, hij is er van gaan houden, in zijn hart is iets dat aan de kinderlijke blijmöedigheid der quattrocentistische schilders aansluit; hij maakt zijn visie tot de hunne, vooral die der vertellers Benozzo Gozzoli of Ghirlandajo, hij kijkt door hun oogen, hij assumeert zich op zijn wijze hun techniek. Hij ziet Italiëniet met zijn eigen verwonderden of naieven of opgetogen blik, maar door den kijker van wie eeuwen voor hem leefden; hij laat hun eenvoudigheid om zijn eigen simpele en zeker niet onartistieke conscienti te doen spreken en bij gebrek aan een muur maakt hij het doek tot een verkleinde, pittoreske, onmonu mentale fresco. Men kan niet blind zijn voor Eijck's zachte, goed gekozen, harmonieerende kleuren en zijn vereenvoudigende, rythmisch bewegende lijnen en toch meenen, dat deze uiting op deze wijze niet te lang mag duren. Dit is geen tot een eigen bezit ver werkte invloed, maar dit is het verhaspelen van eens anders dialect. En ik geloof dat men Eijck moet toewenschen, niet dat hij zijn persoonlijke eenvoudige, sympathieke, synthetische visie en zijn wat te een zijdig naar het zoete en liefelijke neigende kleurcom binatie verliest, maar dat hij onder de te sterke pressie eener hem gemeenzame artistieke cultuur uitkomt. Zijn wat weeke natuur moet andere indrukken ver werken om te komen tot een eigen expressie. Een volgende tentoonstelling moge hiervan blijk geven. De houtsneden van S. Garf die men in het graphisch cabinet kan zien, hebben veel minder pretentie. Het zijn naakten en landschappen door een schilder in houtsnee omgezet. Ik weet niet of deze techniek den kunstenaar ligt. Eerder lijkt mij de litho voor den op het picturale en op toonwaarden ingestelden kijk, aangewezen. Het is dan ook minder de vorm dan de kleur die ge in zijn houtsneden waardeert. N.v. % F. VAN DER HEIDE HILVERSUM 'SQRAVELANDSCHEWEQ. TEL. 1150. VRAAGT U EENS TEEKEN INGEN EN PRIJSOPGAAF VOOR HET SMAAKVOL INRICHTEN VAN uw LANDHUIS OF VILLA. BEKNOPT PROSPECTUS FRANCO.