Historisch Archief 1877-1940
Na. 2595
DE GROENE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND
15
THENORTH AMERICAN
COMPANY
Teekening voor ,,de Groene Amsterdammer" door J. C. Sinia
DOOR PAUL SABEL
Een elecfricileilsproductie van 2/3 van die
van geheel Engeland of Duilschland
IN onze eeuw, waarin de electriciteit op zoo velerlei
gebied toepassing heeft gevonden, moest het
aantal electriciteitsmaatschappijen noodzakelijk aan
zienlijk vermeerderen. Het aantal Nederlandsche
electriciteitsmaatschappijen is beperkt, hetgeen groo
tendeels valt toe te schrijven aan de omstandigheid,
dat de centrales zich hier in handen van gemeente of
provincie bevinden. Voor onze koloniën kennen wij de
Algemeene Nederlandsch-Indische
Electriciteitsmaatschappij en de Nederlandsch-Indische Gas Mij., welke
laatste ook een aantal electrische centrales op Java en
de Buitenbezittingen exploiteert. De Amsterdamsche
prijscourant voor den effectenhandel heeft dan ook
geen afzonderlijke electridteitsrubriek, zooals die in
andere landen wel wordt aangetroffen.
Onder de rubriek Buitenland" der Industriële
Ondernemingen" van onze prijscourant komen weleen
aantal buitenlandsche electriciteitsmaatschappijen
voor, met name Amerikaansche, die als public
utility companies" bekend staan. Onder public
ittility companies" worden die maatschappijen ver
staan, welke de krachten produceeren, die de beschaaf
de mensen als onontbeerlijk voor zijn comfort is gaan
beschouwen. Men zou den naam in het Nederlandsch
kunnen vertalen door Maatschappij tot (stoffelijk)
Nut van 't Algemeen". Ongetwijfeld zouden de public
utility companies dan ook sterk in den smaak van
onzen goeden Ds. Jan Nieuwenhuijzen zijn gevallen,
die reeds in 1784 een instelling in het leven riep, welke
ten doel had zoowel het arbeidsvermogen als den
levensstandaard der werklieden te verheffen. Wat
toch heeft meer dan de electriciteit er toe bijgedragen
om dit doel te bereiken?
Was het bij ons te lande een predikant, die het
initiatief nam tot het oprichten van de Maatschappij
tot Nut van 't Algemeen", in de Vereen. St. was het
«veneens een geestelijk werker, die den stoot gaf tot de
oprichting der public utility companies", n.l. de
journalist Henry Villard, die zich reeds naam had
gemaakt als verslaggever tijdens den Amerikaanschen
burgeroorlog. Deze veelzijdig begaafde man heeft
later van zich doen spreken op het gebied der open
bare financiën en is vervolgens bekend geworden als
pionier voor den aanleg van spoorwegen in het Verre
Westen. Hcnry Villard sloot reeds in 1881 een overeen
komst met Thomas A. Edison voor den aanleg van
?electrische spoorwegen door het graange'oied, die als
voedingslijnen voor de Northern Pacific Railway zou
den moeten dienen.
Aan Villard is te danken, dat in 1890 de North
American Company werd opgericht. De stichter der
maatschappij had n.l. reeds spoedig het belang in
gezien van een groote moedermaatschappij, die de
controle zou hebben over een aantal op te richten
dochterondernemingen, die zich met de exploitatie
van electrische licht- en krachtcentrales en van elec
trische spoor- en tramwegen zouden bezig houden.
De North American Company had haar eerste belan
gen in Milwaukee (Wisconsin). Hier werd voor het
eerst in de Vereenigde Staten de electrische stroom,
benoodigd voor verlichting, tram enz., in n centrale
opgewekt. Van Milwaukee uit, dat toen 204.000 in
woners telde (thans 510.000), breidde de North Ameri
can Company haar arbeidsveld geleidelijk uit tot het
Mississippi-dal, tot Geveland in Ohio met zijn be
volking van een millioen en totCalifornié'. Zoo bedient
de maatschappij thans door middel van hare dochter
ondernemingen een gebied van meer dan 5.450.000
menschen. Zij bezit 50 krachtstations, waarvan in 27
de electrische stroom wordt opgewekt door middel
van stoom en in 23 door waterkracht. Meer dan 700
gemeenten, waaronder groote steden als Cleveland
(Ohio), St. Louis (Missouri), East St. Louis en Alton
?(Illinois), Milwaukee, Racine en Kenosha (Wisconsin)
«n San Francisco, Oakland, Sacramento en Fresno
<Californië), voorziet zij van electrische kracht voor
allerlei doeleinden en het aantal harer afnemers be
loopt circa n millioen. Haar electriciteitsproductie
beliep in het jaar, geëindigd 30 Juni 1926,
4.515.657.893 kilowattuur, terwijl bovendien
3.836.648.200 kub. voet gas werd geproduceerd.
Ten einde zich een voorstelling te maken van de
electriciteitsproductie van slechts n enkel
Amerikaansch concern er zijn er zoo vele , zij het vol
gende opgemerkt.
De productie van The North American Company,
welke slechts in eenige Amerikaansche staten (Wis
consin, Michigan, Missouri, Illinois, lowa, Ohio en
Californië) werkzaam is, vertegenwoordigt ongeveer
6.43 pCt. van die van de geheele Unie,
zoodatdeproLAADPRAU
DOOR J. G. SIM A
WEN
\\7ij waren te Soerabaya, op de doorreis naar Makassar. Vandaar zou de reis gaan naar
Vv'altauSoppeng, in het binnenland van Zuid-Celebes. Hef vooruitzicht, dal wij daar dein voor een tweetal
jaren zouden zijn opgesloten, ver van de Europeesche beschaving en vers/oken van al wal deze aan
gemak en geriefelijkhetd den verwenden \Ves!er/ing brengt, bracht ons vele beslommeringen, hr was
zooveel, dat noodwendig vernieuwd, of nieuw aangeschaft moest worden en zoo moest een groot deel van
onzen kostelijken tijd daarginds besteed worden aan hef bezoeken van verschillende toko s. Hoe gaarne
ik ook enkele schetsen gemaakt had van de slanke, kleurige en zoo vaak van kunstig snijwerk voor
ziene prauwen, welke ik in de haven had opgemerkt, hel ging niet, er was geen lijd en het schetsboek
bleef dicht.
Tenslotte kon ik dan toch nog een krabbe/ maken van een paar laadprauwen, die zachtkens te
wiegelen lagen op het gladde spiegelende water. S/ank waren zij niel en ook de versiering was lot een
minimum beperkt, maar toch hadden ook zij haar eigenaardige bekoring en dit, gevoegd bij het feit, dat
de zooveel schoonere zusters mij oniglipl waren en mij wel niet meer onder de oogen zouden komen,
bracht mij er toe mij dan maar te bepalen lot het afbeelden van deze asschepoe/slers onder de prauwen.
ductie der Vereenigde Staten voor 1925 26 te stellen
is op circa 66.000 millioen Kilowatt-uur. Ter vergelij
king met de productie van eenige Europeesche staten
laten wij eenige cijfers volgen:
Electriciteits-productie in millioenen
K. W. U. in
1924.
Vereenigde Staten 60.300
(waarvan de North Amer. Co.) 3.878
Canada 8.099
Japan 8.000
Qroot-Brittanntë6.682
Duitschland 6.000
Frankrijk 6.000
Italië5.400
Zweden 2.349
Zwitserland l .970
Hongariiël .663
Australiël .308
Nederland 836
Het cijfer voor Nederland stelt voor het aantal
aan het net afgegeven K.W.U.". In hoeverre dit te
vergelijken is met de cijfers der andere landen, ligt
buiten mijne beoordeeiing. Zoo oppervlakkig bezien
maakt ons land geen al te best figuur, vooral als men
de productie vergelijkt met die van landen als Zwitser
land en Hongarije.
Wat de North American Co. betreft, zoo treft het,
dat de productie van dit systeem ongeveer 2/3 is van
die van Groot-Brittannië, Frankrijk, Duitschland of
Italië. Ook in de Vereenigde Staten zelf maakt de
North American Co een goed figuur onder de electrici
teitsmaatschappijen. Terwijl in de Vereenigde Staten
in 1925 536 K-W.U. per hoofd der bevolking werden
voortgebracht, bedroeg dit getal voor het North
American-systeem 777 voor de bevolking der door de
daartoe bchoorende maatschappijen bediende ge
bieden. Het hoogst was het voor Californiëmet 842.
Het kapitaal der North American Co. bestaat thans
uit S 30.335.750 6 pCt. cum. pref. aandeelen en
S 38.922.252 gewone aandeelen, terwijl de dochter
maatschappijen bovendien nog $ 129.250.554 prefe
rente aandeelen hebben uitstaan. De reservesTvoor
afschrijvingen enz. beloopen s 70.881.155 en het sur
plus $59.586.814. Daartegenover bedroegen per
30 Juni 1926 de in het bedrijf vastgelegde middelen
S 551.547.120, terwijl de vlottende middelen toen circa
S 48 millioen beliepen. De bruto-ontvangsten zijn van
1910 tot 1926 gestegen van s 10.953.000 tot
S 107.320.000, de netto-ontvangsten van S 5.461.000
tot s 49.985.000. Voor dividend op de preferente
aandeelen was in 1925/26 noodig 8 1.801.241 en op
de commons $3.627.000. Uit de winst van 1925/26
werd $ 20.610.000 in het bedrijf gehouden voor af
schrijvingen en reserves, waaruit het conservatieve
beheer der maatschappij voldoende blijkt.
Op de ook hier genoteerde gewone aandeelen wordt
thans geregeld een stock-dividend (dus in nieuwe ge
wone aandeelen) uitgekeerd op basis van H) pCt 'sjaars.
Aandeelhouders, die hierdoor fracties van aandeelen
ontvangen, kunnen bij de maatschappij tot den
marktprijs fracties bijkoopen ten einde hun bezit tot
geheele aandeelen af te ronden. Daar de beurswaarde
der aandeelen thans ongeveer475 pCt,is, beteekent de
uitkeering in aandeelen dus heel wat meer dan K) pCt,
's jaars, zooals men in naam ontvangt. Voor ieder
aandeel, dat gedurende 1925 in den vorm van
stockdividend is uitgekeerd, werd een bedrag van ruim
s 55 uit de inkomsten in het bedrijf gehouden, hetzij
in den vorm van reserves, hetzij in dien van surplus.
Doordat de maatschappij geen dividend in contanten
uitkeert, is zij in staat aanzienlijke bedragen in het
bedrijf te houden en die voor uitbreidingen harer be
langen aan te wenden. Daar de aandeelen toch steeds
gemakkelijk verhandelbaar zijn, kunnen aandeel
houders, welke zich in het bezit van contanten willen
stellen, het stockdividend zonder moeite verzilveren.
Te vermelden valt nog, dat terwijl in 1926 $ 60 mil
lioen werd uitgegeven voor uitbreidingen en ver
beteringen van het systeem, voor 10 pCt. dividend op
de gewone aandeelen slechts $ 3.627.000 noodig was.
Een voordeel van deze wijze van dividenduitkeering is
nog, dat stockdividenden niet aan de Amerikaansche
inkomstenbelasting onderworpen zijn.
Onder de public utility-aandeelen behooren die der
North American Co. ongetwijfeld tot de beste, het
geen trouwens ook door den hoogen koers tot uit
drukking wordt gebracht.