No. 2599 DE GROENE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND SPIRITISME EN NATUURWETENSCHAP DOOR MR. H. G. KOSTER DE DRAMATISCHE KUNST IN AMSTERDAM Teekening voor de Groene Amsterdammer" door L. J. Jordaan DE beoefening van spiritisme, clairvoyance, tele pathie, astrologie, handlezerij, kortom van occultisme is in de laatste tien jaren tot een te voren ongekende verbreiding gekomen. De oorzaak van dit verschijnsel behoeft niet ver te worden gezocht. De vermeerderde belangstelling voor occultisme en wat daarmee samenhangt, is een oorlogsverschijnsel, evenals de toeneming der tweelingsgeboorten, de woningnood, de duurte en de danswoede. Tijdens de Napoleontische oorlogen nam de waarzeggerij zulke afmetingen aan, dat Napoleon het noodig achtte het voorsp2llen van de toekomst bij afzonderlijke wet te verbieden. De vermaarde waarzegster Madame Lenormand verbande hij uit Frankrijk. Ook in den tijd, die onmiddellijk op deze oorlogen volgde, woekerde allerlei soort van mystiek over Europa. Het is zeker geen toeval, dat onmiddellijk na den Amerikaanschen burgeroorlog het spiritisme zijn zegetocht over de wereld begint. De theosofie van H.P.BIavatsky duikt in Europa op na den oorlog van 1870/71. In den wereld oorlog verbreidt zich allerwege het geloof aan den wereldleeraar, de zoogenaamd Vrije Katholieke Kerk Wordt gesticht, de Rubini-telepathie, de Soefi-beweging en het Coué-isme waren op ieders lippen. Het verband tusschen oorlog en occultisme is zonne klaar. Duizenden verkeeren in bange onzekerheid om trent het lot hunner dierbaren. Is het niet verklaarbaar, dat zij naar de verschillende soorten van waarzeggerij grijpen tot stilling van hun martelende onrust? Dui zenden verliezen hun geliefde betrekkingen door den dood. Het mysterie van leven en sterven wordt ook voor de oppervlakkigsten een punt van overdenking. De heerschende godsdiensten zijn niet meer in staat de geestelijke behoeften van een sceptisch geslacht te bevredigen. Niets ligt meer voor de hand, dan dat de ontroostbaren zich wenden tot het spiritisme: tot een leer, die meent het bewijs te kunnen verschaffen van de persoonlijke onsterfelijkheid en de mogelijkheid biedt met de afgestorvenen in verbinding te treden. Wanneer wij de geschriften der spiritistische propa gandisten eens nagaan, valt het op dat, hoezeer de argumentaties ook onderling verschillen, n argument bij allen terug te vinden is. Dit argument bestaat hierin, dat een beroep gedaan wordt op de aanwezig heid van verscheiden beroemde natuur- en scheikundi gen in de gelederen der spiritistische voorhoede. Conan Doyle, de schrijver der Sherlock Holmes-romans, sinds eenigen tijd tot het spiritisme bekeerd en in Engeland thans een ijverig apostel, raakt niet uitge praat over de vermaarde natuurkundigen, die het spiritisme aanhangen. Ook in de spiritistische artikelen van den Nederlandschen letterkundige en journalist Mr. C. P. van Rossem, verschenen in Ellerman's Nieuw Magazijn Nova (nrs. 4, 5, 6, 7 en 8), galopeeren de natuurkundigen als paradepaarden lustig rond. Het nieuwste paradepaard der spiritisten is de Engelsche natuurkundige Oliver Lodge. Van ouder datum dagteekenen zijn vakgenoot James Crookes, de wiskundige Zöllner, de astronoom Schiaparelli, de zo loogbotanicus WaMace en nog enkele anderen. Wij denken er niet aan, in dit beknopte opstel te treden in een weerleggingderspiritistische argumenten. Wij wenschen het spiiitisme niet te bestrijden. Volgaarne erkennen wij, dat er meer mysteriën in hemel en aarde zijn, dan waarvan de schoolsche wijsheid heeft gedroomd. Alleen willen wij over het ne zoo even bedoelde argument, dat men bij alle schrijvers aantreft, enkele (objectieve) opmerkingen maken. Wij Willen aantoonen, dat het beroep op de instemming van beroemde natuurkundigen een ongerijmdheid is. Het wél-overtuigd zijn der natuurkundige celebriteiten is geen argument pro, hun niet-overtuigd-zijn geen argument contra het spiritisme. Waarom niet? Ziet hier ons antwoord: er is ter wereld geen enkele geloofsrichting van beteekenis, of zij kan bogen op enkele beroemde natuurkundigen onder haar aanhangers. Louis Pasteur, een der grootste natuurgeleerden, die ooit geleefd hebben, was vroom katholiek. Is dat nu een argument vóór de objectieve juistheid der katholieke leerstellingen? Van der Waals en Bakhuis Roozeboom, de eerste wereldberoemd natuurkundige, de tweede een bijna even vermaard scheikundige, waren streng geloovige calvinisten. Is dat nu voor ons een reden om het calvinisme als uitsluitende levenswaarheid te aanvaarden? Natuuilijk niet! Maar waarom pleit het dan wel vóór het spiritisme als James Crookes of Oliver Lodge tot de spirit/sfisc/iegeloovigen toetreden? Koddig is, dat men in de spiritistische propaganda geschriften bij den naam van Crookes altijd de ver melding vindt, dat hij de ontdekker is van het ele ment thallium en de Crookes'sche buis of lichtmeter. Alsof het ontdekken van een element en het uitvinden van een meetinstrument, een brevet zijn voor het bezit van een onbetwistbaar oordeel inzake de on sterfelijkheid der menschelijke ziel ! De spiritistische apologeten zien niet in, dat iemand een bolleboos kan zijn op het gebied van fysica of chemie en toch op godsdienstig terrein geloof kan hechten aan de absurdste Wonderverhalen en aan de zinledigste dogma's. Het is van algemeene bekendheid, dat Newton vast geloofde aan het bestaan van spoken ! Teneinde te mogen meespreken over een vraagstuk DE GEVANGENE als dat der onsterfelijkheid van de menschelijke ziel, moet men zekere wijsgeerige scholing genoten hebben. Juist die wijsgeerige scholing ontbreekt den meesten natuurkundigen van onzen tijd. Een probleem ais het spiritistische is geen fysisch of chemisch, maar een meta fysisch en filosofisch probleem. Het paradeeren in schooljongensterminologie opscheppen" met de namen van enkele beroemde natuurgeleerden, zooals dit door de spiritisten pleegt te geschieden, berust op de geweldige overschatting der natuurwetenschap, Welke de negentiende en twintigste eeuw in zoo hooge mate eigen is. Reeds Goethe heeft met die over schatting in zijn Faust den spot gedreven. De natuur kunde heeft inderdaad vele raadselen ontsluierd en bijgedragen tot de volmaking der techniek, maar daarom is zij nog geen hoogste rechter in alle levens vragen. Neen, zoude inderdaad het oordeel der spiri tistische natuurgelecrden iets beduiden, dan diende eerst zielkundig onderzocht te worden hoc deze geleerden tot hun spiritistische overtuiging gekomen zijn. Nu is uit dit oogpunt het voorbeeld van Oliver Lodge Wel zeer ongelukkig gekozen. Deze bejaarde geleerde heeft in den wereldoorlog zijn zoon (Raymond Lodge) verloren. Wat is nu natuurlijker dan dat een van smart gebroken vader zich aan den stroohaltn van het spiritistisch experiment" vastklampt om zich te troosten over het verlies van zijn geliefd kind? En wat het voorbeeld van Crookes betreft? Men leze Crookes' boekje Researches in the Phcnomeiia of Spiritualism" en als men onbevooroordeeld is, zal men spoedig inzien: Crookes is het slachtoffer ge worden van een zeer sluwe bedriegster (het medium, miss Cook), die klaarblijkelijk misbruik gemaakt heeft van de sterk-sensueele aantrekking, Welke zij op den geleerden onderzoeker uitoefende. Hoezeer Crookes zich heeft laten meeslepen door zijn zinnelijk heid, blijkt wel uit zijn eigen bekentenis in het zoo even genoemde boekje; hij verklaart daar, dat hij niet kon nalaten in het duister van de séancekamer de gematerialiseerde geesttsgestalte (Katie) te zoenen. Ten slotte: gesteld eens, dat de natuurkundige weten schap wél bevoegd was uitspraken te doen in zake de onsterfelijkheid der ziel (hetgeen wij ontkennen), dan tóch beteekent een beroep op deze enkele ge leerden nog niets, waar immers de ovcrgroote meerder heid hunner er anders over denkt. Het is zeer goed mogelijk, dat eens de toekomst de spiritisten in het gelijk zal stellen. Doch als zij hun zaak brengen voor de rechtbank der natuurkunde, staan zij gelijk met iemand, die aan den Hoogen Raad zou willen opdragen de beslissing over de kwesties, waartoe de wet der zwaartekracht of de vioeibaarmaking van het helium aanleiding geeft ! VAN NELLE'S TABAK KWALITEIT