De Helm met Witte Het Leven van Hendrik de Vierde door DR. U. HUBER NOODT Pierre de Lanux, La Vie de Henri IV. Paris, Oallimard, 1927. el anderhalf dozijn geschiedwerken kan men met vrucht over Hendrik den Vierde raadplegen; beSialve Michelet, die heelemaal uit de mode is. Het is dus goed, dat een homme-de-lettres, die gén beroepsihistorlcus kan worden genoemd, op zijn beurt de jjersoon van den grooten koning van Frankrijk (én ?diens werk) plaatste in zijn omgeving en zijn tijd. Nalezing van het handig deeltje (de soms erg door werkte stijl past niet erg bij 't luchtig volume in bleekgroen omslag) moet ik de persoon van Henri "Quatre wel op den voorgrond laten; niet alleen in deze .aankondiging, maar in mijn geheugen meteen. Men 3eeft met hem mede als met den held van een lievelingsroman. En Lanux heeft gansch zijn talent in beweging gezet, om hem te schilderen met zijn teerste zorg. Vroolijk als een vogel noemt hij hem, petit animal ?de bataille jraac comme la colère, blijder dan een aarts engel; hij is als de bok der Pyreneeën: remuant,barbu, ?odorant, ne connaissant guère Ie repos. Als de groote diefde voor Gabrielle d'Estrées in zijn leven komt, dan .?rust de ziel van den held, een groote boog gespannen voor een vergelegen doel, en de man neemt de plaats sin van den heros". Is het eerste kind uit deze verihouding geboren, dan staakt de koning geenszins zijn Jolig bestaan. d'Aubignékomt hem ernstige verwijten «naken, maar Hendrik, om hem te doen zwijgen, legt >den kleinen César Monsieur" moedernaakt inde .armen van den trouwen knorrepot. In 1599 sterft ' 'QabrieUe, vergiftigd ('t staat niet vast, door wie) op het oogenblik, dat zij een vierde kind het levenslicht :zal schenken. De koning is gek van smart, doch ant woordt met een volkomen zuiver begrip van zijn plicht,aan zijn zuster: ,,Puisque Dieu m'a fait naistre ,pour ce royaume et non pour moi, tous mes sens et mes -soins ne stront plus employés qu' d l'avancement et ?conservatlon d'iceluy. La racine de mon amour est morte, elle ne rejettera plus...." * * Na zijn intocht in Parijs, waar hij, die de nationale «orde herstelde, uitbundig is toegejuicht, stijgt de over winning hem naar 't hoofd, en voor zijn rauwe metge zellen bootst hij spottend den waardigen groet na, -dien deSpaansche gezant hem bij zijn vertrek bracht. In die rumoerige, troebele tijden was de godsdienst ?dikwijls tot een zuiver politieke kwestie geworden, en het is onbillijk, Hendrik zijn terugkeer tot het katholicisme te verwijten. Bij hem geldt voor alles de verdrijving der Spanjaarden en het herstel der ?eenheid. De auteur zondigt, meen ik, het sterkst tegen ?de onpartijdigheid van den historieschrijver, als hij de voorafgaande verwarring onder de laatsten der Valois met de somberste kleuren schildert en daarna het tijdperk der regeering van Hendrik ziet in een glans van voorspoed en vrede. Het valt niet te ontkennen, ?dat de resultaten in 1609 en 1610 zóó gunstig zijn, dat men onwillekeurig zoeken gaat naar wonder en wonderdokter. Maar zijn de oorzaken niet veeleer te ?vinden in de redenen, die Lanux zelf aangeeft? De langdurige religieuze troebelen, die het koningschap zelf onaangetast lieten, de snelle oriëntatie van Frank rijk naar hem, die volgens recht en verdienste het land besturen moest en de talentvolle wijze, waarop het koningschap zich wist los te maken van de hofklieken en den invloed van buitenaf, om steun te vinden bij de zeer welvarende boerenbevolking liggen niet hier eerder de redenen van het machtig herstel des lands dan alleen in de brillante persoonlijk heid van den zoon van Jeanne d'Albret? En toch: als Monta'gne zijn Essais schrijft, is .Tiet Louvre een hol van ontucht en verrotting. In het Zuidwesten van Frankrijk vechten, ?schenden en plunderen tallooze troepen soldeniers, >en na het schieten en branden stijgen grauwe rook wolken op naar de smetteloos blauwe lucht boven de bloeiende kerseboomen. Wanneer den 14den Mei 1610 Hendrik IV in de rue de la Ferronnerie stervend zijn kalmeerend: ce n'est rien, ce n'est rien fluistert, terwijl het razende volk poogt Ravaillac in stukken te scheuren, dan leven de Hugenoten ongestoord en nijver, dank zij het Edict van Nantes, op het geheel herstelde en van vijanden bevrijde grondgebied van Frankrijk, dan is het Grand Dessein van een EuroPaviljoen Vondelpark" Tel. 24190-27595 Groote en kleine Zalen voor Déjeuners, Diners, Soupers, Bals en Recepties Huize ZOMERDIJK BUSSINK. Teékening voor de Groene Amsterdammer" door L. J. Jordaan De man op den achtergrond (jaloersch): Hoe duivel speelt ie dat klaar peeschen vrede op het punt zich te verwezenlijken. De taak van Lanux, hier des Konings grootheid te doen blijken, was op zich zelf niet moeilijk. Nauwelijks heeft hij het dan ook noodig geoordeeld, verzachtende omstandigheden te pleiten voor het uitbundig liefdeleven van Henri Quatre. * * * Pierre de Lanux is directeur van het Volkenbondsbureau te Parijs. Het wekt dus geen verwondering, dat hij speciaal de aandacht van zijn lezers vestigt op het groote plan van Hendrik IV en zijn minister Sully tot een organisatie der christelijke landen (die niettemin hun souvereiniteit zouden behouden) ten einde den vrede niet te verstoren en hun vrijheden te beschermen tegen bedreigingen van een hunner of wel van buitenaf. De koning, die ijverig had deelgenomen aan den strijd tegen het Oostenrijksche Huis, was een oprecht tegenstander van elke veroveringsidee. Om deze definitief te vernietigen en zoodoende Frankrijk een grooten dienst te bewijzen, door de SpaanschKeizerlijke eerzucht in te toornen, wijdde hij zich met geestdrift aan dit plan eener Europeesche alliantie, en Sully zag maar al te goed in, dat het denkbeeld, thans in eerste instantie, een uitnemende defensie van het hereenigd Frankrijk zijn zou. Maar het algemeene project des konings ging hem te ver. En dit werd dan ook tot de werkelijkheid teruggebracht. Henri Quatre droomde van vrijheid der bestaande godsdiensten, internationale stabiliteit door zoo groot mogelijke uitbreiding van het aantal geasso cieerden, scherpe afbakening der grenzen en regeling van geschillen langs juridischen weg, leiding aan sommige vorsten in bestuurszaken ter voorkoming van ongeregeldheden, een Raad van arbitrage der vijftien christelijke staten van Europa, collectieve actie tegen de ongeloovigen (Turken en Berbers). Sully preciseerde deze phantasie tot een groepeering der Christelijke Staten in zes erfelijke monarchieën (Frankrijk, Spanje, Engeland, Denemarken, Zweden en Savoie), zes keursouvereiniteiten (Paus, Keizer, Polen, Hongarije, Bohème en Venetië) en drie repu blieken (de Nederlanden, Zwitserland en de Italiaansche confed ratie). Maar hij verheelde zijn meester niet, dat ook deze indeeling van een Statenbond slechts in een verre toekomst te verwezenlijken zou zijn.. Het drama van 1610 maakte een einde aan alle discussie over dit Volkenbondsschema. Ik weet niet, of de internationalist, die Lanux beroepshalve is, zijn biografie van Hendrik IV zou hebben geschreven, wanneer het Orand Dessein hem de aanknooping met zijn beroep niet had verschaft. Voor een Parijschen boekhandel ziet men op het HET adres voor prima PARKETVLOEREN tegen sterk concurreerende prijzen is FRED. MEIJER - Amsterdam v. Baerlestraat 160 - Tel. 25615 - Gev. 1908 oogenblik een tableau opgesteld van een gedeelte van het gevecht te Arques (21 Sept. 1589), dat den jongen held den weg naar den troon opende. Looden musketiertjes doen een stormaanval en een ander figuurtje laat een blanke lelievaan wapperen. Het is geen geheim meer, dat Pierre de Lanux in zijn vrijen tijd, samen met den romancier Voléry Larbaud, gansche episodes der Fransche militaire geschiedenis reconstru eert in miniatuur: de witte veeren waaien op Hendriks helm te Ivry, en de redingote grise vormt het centrum van de bloedige worsteling te Austerlitz of Eylau. Een philosoof zou tot lange beschouwingen kunnen worden geïnspireerd, naar aanleiding van dit op 't eerste ge zicht zonderlinge tijdverdrijf van een internationalist. Maar ziet men scherper toe, dan is de verklaring licht. De bevordering der relaties tusschen de volken is geen sentimentskwestie meer of een abstract dwepen met een ver en pitloos ideaal. Het internationalisme is op weg, een wetenschap te worden. In reactie hiertegen vertoont zich dan in allerlei vormen de sympathie voor eigen land, eigen geschiedenis, glorie en macht. Het heeft geen zin, zich te verzetten tegen den invloed eener eeuwenoude traditie; de synthese tusschen het verleden der overlevering en de misschien nog ver wijderde toekomst der toenadering is volstrekt niet onbereikbaar. Het is voorzichtig, zelfs wenschelijk, de symbolen der historie niet voetstoots te verwerpen. Indien wij ze wilden verloochenen, zouden ze zich te ongelegener ure doen kennen INDISCHE SIGARETTEN Verkrijgbaar: DEN HAAG, Elandstraat No. 77f Tel. No. 36856.