.. 2604 DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 30 APRIL 1927 17 HET METIER, »,St. Franciscus van Assisië" Reni' brandt Theater. De Wolga-bootman". Toschinsky. LS ik van een film lees, dat ze onder speciale aanmoediging van een gouvernement is vervaar digd, dat moeite noch kosten zijn gespaard en de première plaats had in een of ander offi cieel kunstgebouw, in tegen woordigheid van autoriteiten ' dan krijg ik het benauwd. Want een onloochenbaar instinct zegt me, dat we het niet moeten hebben, van die gepatroni seerde kunst-uit-de-broeikas dat de regeerders, die een film-?industrie" in het leven willen roepen zooals ze het een kanonnen- of jutezakken-productie zouden doen, er faliekant naast zijn. Het is veeleer de zon derling, die voor zijn laatste duiten een paar kilo meters film en een opname-toestel koopt, om met de gratuite medewerking van enkele enthousiaste vrien den een film ta maken, door geen ander motief bewogen, dan de groote liefde voor den nieuwen kunstvorm het is veeleer die zonderling, welke mijn hart doet opspringen van vreugde en verwach ting: tien tegen een, dat er iets bijzonders of iets moois voor den dag komt. Naar het schijnt, bewandelt men in Italiëden weg in het eerste voorbeeld aangegeven. Niemand minder dan Mussolini interesseert zich voor de ontwikkeling eener nationale filmproductie. Hij heeft den dienst der spoorwegen georganiseerd, de landsverdediging en de publieke moraliteit op poolen gezet en het geeft sterk den indruk, dat de Duce nu voornemens is, een Italiaansche filmkunst uit den grond te stampen. Misschien droomt hij reeds van een cinematografisch Krupp-Creuzot Concern, dat de wereld ook op dit gebied van de Italiaansche superioriteit zal over tuigen. In ieder geval staat in de aankondiging der film St. Franciscus van Assisië" het heu gelijke feit vermeld, dat de première plaats had in het Augusteo voor den koning en tout Rome", terwijl met extra vette letters de aanwezigheid wordt vermeld van drie ministers, vier onder-secretarissen, negentien senatoren en zeven en dertig afgevaardigden! Ik verzoek den gemiddelden Nederlander, dewelke over het algemeen meer belangstelt in de faits et gestes van den ober, die hem zijn halven uitsmijter brengt, dan in de gedragingen van zijn ministers en afgevaardigden niet te glimlachen. In Italiëwil dit zeggen, dat men getuige is van een nationale prestatie van den eersten rang en het past ons geenszins, een werk, dat ten doop werd gehouden door een koning, drie ministers, vier onder-secretarissen, negentien senatoren en zeven en dertig afgevaardigden, te negeeren. Vooral niet, waar het met het praedicaat representatief" de wereld is ingestuurd. Van de nieuwere Italiaansche filmproductie hebben we hier binnen korten tijd twee belangrijke exemplaren onder oogen gekregen: De Nar" van Annibale Betrone en nu deze St. Franciscus"-film. Zij geven beide den indruk, dat deze menschen nog alles te leeren hebben van het vak van het Métier. Ik laat hier de artistieke kwaliteiten nog buiten be schouwing. Als iedere kunst toch, is de cinematografie in de eerste plaats een vak, dat gekend wil wezen. Ik bedoel hier niet de foto-techniek en regie dit zijn de rudimentaire factoren, waarin met een bekwamen operateur en een geroutineerd directer" aanstonds is te voorzien. Ik heb hier het oog op de hoogere vak kennis het edeler deel van het métier: het vermogen om met zuiver cinéastische middelen een gedachte, een gebeurtenis, een emotie weer te geven m.a.w. een film te maken. Ik zou dit met het vioolspel willen vergelijken: in de eerste plaats is natuurlijk noodig een goed instrument en de mechanische ontwikkeling van rechter- en linkerhand maar dan komt het andere, betere deel van de techniek: een fraaie, volle toon een habiele, intelligente muzikaliteit. Dat is allemaal nog métier, al wordt het door sommigen reeds voor kunst aangezien daarachter, in het rijk der groote muzikale gedachte, begint eerst de waarNederlandsche Munt Holland's beste 10 cents sigaar achtige kunst. Welnu het instrument en de mecha nische techniek bezitten de Italianen die zijn, zooals ik zei, in de persoon van een goed operateur en regisseur eenvoudig te huren. Deze ingrediënten hebben zij zich zoo duur en zoo voortreffelijk moge lijk aangeschaft (?Grazie, Benito !") maar wat ze er mee voor den dag brengen is geen film zelfs geen gefotografeerd tooneel, het is erger het is een gefotografeerde opera l ** * Een van de prachtigste en kernachtigste eigen schappen van de film, is haar enorm dynamisch register. Meer dan eenige andere expressie-vorm beschikt zij over een oneindig aantal variaties tusschen de stormachtigste beweging en de meest volmaakte rust. Het is deze afwisseling, die ook een onbeduidende film, mits door een goed vakman gehanteerd, boeiend en belangwekkend maakt. Die vakman weet toch, dat zijn mogelijkheden niet alleen liggen in de snelle actie, het heftige gebaar maar ook zeer zeker in de geladenheid van het verstilde gebeuren. Hij weet, dat het tempo voor het lichtspel van een vitale beteekenis is, dat van zijn ritenuto, zijn point d'orgue, zijn accelerando alles afhangt. Daarnaast is hij er diep van doordrongen, dat de expressie-accoustiek van de film uiterst gevoelig is dat men, om een ander beeld te gebruiken, de menschelijke emoties niet door een verrekijker ziet, maar door de loupe! Het een zeggen wil, dat men het hoeveel aan expressie en plastiek zorgvuldiger moet afwegen dan in welken dramatischer! kunstvorm ook. Dit alles zijn karakteristieke eigenschappen van het métier, die de Duitsche, Fransche en (zeker ook !) de Amerikaansche cinegrafisten zich de laatste tien jaren, na hard ploeteren en studeeren hebben eigengemaakt. Welnu de Italianen, met de gelukkige onwetendheid van dillettanten, trekken zich van dit alles niets aan. Het is zeer leerzaam dit schutterige geliefhebber eens te vergelijken met den solieden, vakkundigen arbeid van Ceci'l B. de Mille's Wolga-bootman". Er is te dezer plaatse indertijd heftig te keer gegaan tegen den regisseur de Mille, toen men zijn Ten Commandments" als een wereldkunstwerk wilde pousseeren. Het wees den verkeerden weg het drong de füm naar het leege, protsige kijkspul en leverde als zoodanig een ernstig gevaar op voor de ontwikkeling der cinematografie. Het was noodzakelijk, dat met deze holle bombarie, die de benarde Duitsche en Fransche filmkunst dreigde dood te drukken, eens voor al werd afgerekend. Nu is de Mille teruggekeerd, na eenige jaren en de billijkheid gebiedt te erkennen, dat zijn werk enorm heeft gewonnen. Het is soberder, strakker geworden en vooral zijn beheersching van het métier is opmerkelijk gegroeid. Men versta mij niet verkeerd met kunst heeft dit werk, meen ik, nog zeer weinig van doen. Het is na het hartstochtelijke Potemkin"-cpos, een spannend verhaaltje meer niet! Maar afgezien daarvan boeit het door zijn voortreffelijke behandeling van het materiaal, in tegenstelling, gelijk ik zei, met het werk van de Italianen. Laat mij dit met een voor beeld verduidelijken. In de Wolga-bootman" komt een scène voor, waarin een voor-oorlogsch adellijk officier tegenover een jongen bootsleeper staat. Het zijn tweewerelden, die elkaar raken: de hautaine, laatdunkende heer schappij en de wrokkende, inwendig-razende sla vernij. In deze heele scène, die geladen is van dra matische spanning en gloeienden haat, worden maar twee bewegingen van beteekenis gemaakt: n, waarbij de jonge moejik gedwongen wordt, de gelakte laars van zijn vijand schoon te vegen de andere, waarbij hij een zweepslag in het ge zicht krijgt. Het tooneeltje duurt hoogstens vijf minuten, maar het lijkt een eeuwigheid, Gaat dit zien ! Gaat zien, hoe de knappe cinegrafist, die de Mille zich hier zonder twijfel toont, het tempo en de dynamiek op meesterlijke wijze beheerscht.Verwondert u erover, hoe het ziedt en kookt onder deze schijnbare onbewogenheid hoe de spanning der situatie wordt opgevoerd. Zooals gezegd zij maken geen merkbare beweging en zien elkaar onafgebroken aan de officier vol kwaadaardige triomf, de bootsleeper glim lachend, maar zoo, dat het u koud over den rug loopt. Als de proletariër zich langzaam langzaam bukt, om de laars te reinigen, blijft hij zijn kwelgeest onaf gebroken aanzien glimlachend. Als hij de felle, brandende zweepslag over het gezicht krijgt, veert even heel zijn mannelijkheid op, om dien hoon te wreken maar hij beheerscht zich. Hij brengt slechts langzaam langzaam de hand naar de bloedige striem en glimlacht. Dit is voortreffelijk dit is het métier in zijn volle kracht. Hotel Duin en Daal" - Bloemendaal Str. kond en warm water op alle kamers PRIVÉBADKAMERS Telefoon 22223 Vergelijk hiermee het tafereel uit St. Franciscus", dat het keerpunt beteekent in het leven van den heilige en dat het verhaal tevens psychologisch moet verklaren. Franciscus is bezig zich met het zwaard te oefenen maar voelt zich plotseling door een vreemde onrust bevangen." Die vreemde onrust" openbaart zich hierin, dat Franciscus wijdbeens voor- en achteruit waggelt allertheatraalst naar zijn hart grijpt en met een ijselijk verwrongen gezicht in zijn zetel neersmakt opera ! Dit is ouwerwetsch dit is de filmtech niek van twintig jaar terug, toen de vuige moordenaar alleen zijn wroeging kon duidelijk maken, door een soort van epileptischen aanval. Deze twee voorbeelden van voldragen, beheerschte vakkennis ter eene zijde en schutterig dillettantisme aan den anderen kant, zijn typeerend voor de beide werken. De Franciscus-film heeft af en toe aardige (statische!) composities, maar is overigens van een bedroevende stunteligheid. De handeling is verward en onsamen hangend en voor den met-katholiek volslagen onbegrij pelijk. Het tempo deugt niet alles is veel te snel op genomen, zoodat bij de theaterprojectie(die nu eenmaal moorddadig vlug gaat) engelen en bedelaars, heiligen en soldaten in hetzelfde jachtige kippendriftje over het doek dribbelen wat af en toe tot een onbedoeld komisch effect leidt. Tenslotte wordt het heele drama voorgedragen, met het eigenaardige opera-pathos, dat wij alleen nog maar terwille van de hooge C verdragen. De bisschop, in het verhoor van Franciscus en diens vader heeft niets van de olympische hooghartigheid en ongenaakbaarheid van een kerkvorst, die recht moet spreken ? hij doet veeleer denken aan een ijverigen kruidenier, die het zijn klantjes zooveel mogelijk naar den zin tracht te maken hij doet te erg zijn best ! Juist dat is de kwestie: al deze lieden doen te veel hun best het is het fatale trop de zêle", dat den dillettant kenmerkt. Van de Franciscus-creatie zal ik niet te veel zeggen het schijnt, dat zij in de Katholieke wereld algemeene tevredenheid heeft gewekt ik voor mij, had van den nobelen dweeper, den vurigen idealist een andere voorstelling, dan Pasquali in deze imbeciele figuur geeft. Ik heb met de bespreking van De Nar", die nog slechter was, gewacht tot een tweede specimen van de jonge Italiaansche filmkunst gebracht zou zijn. Nu dit Katholieke propaganda-werk, dat onder de koeste rende auspiciën van Kerk en Staat beide, is groot gebracht, voor ons ligt, meende ik de resultaten der Italiaansche cinematografie van de laatste jaren, uitvoeriger te moeten behandelen. De kennismaking is niet plezierig allen ministers, onder-secretarissen en senatoren ten spijt. En onwillekeurig gaan de gedachten terug, naar het onbenullige Salammbö", dat zijn première ook beleefde in den eersten kunst tempel van Parijs, in tegenwoordigheid van kunste naars en autoriteiten om daarna als een baksteen te vallen, terwijl de 2500-francs film Ménilmontant" nog steeds tot het allerbeste werk van het interna tionale repertoire behoort. Daar is een terrein, waarop de eenzame Kirsanoff's de gezamenlijke Mussolini's glorierijk verslaan. Een ding is maar jammer: zij zijn nu juist de laatste menschen om industrieën" in leven te roepen !.... KONINKLIJKE BAZAR 82, ZEESTRAAT DEN HAAG WAAR ELKE PETIT R I E N" IS EEN GENOEGEN OM TE GEVEN EN EEN VREUGDE OM TE ONTVANGEN.