DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 4 JUNI 1927 No. 2609 De Profeet door W. MACKENZIE p INKSTEREN is de dag van het profetisch Christendom. Het is de dag waarop het Chris tendom als profetische kracht zich tot de wereld keert, zich in de wereld baan breekt. Dit is histo risch geschied op het oogenblik, toen Christus' jongeren' in geestdrift zich bewust werden van hun roeping om het vuur,, dat in hen ontstoken was, op de aarde te brengen. Dit is ook de symbolische beteekenis van Pinksteren. Wij zouden kunnen zeggen: op Pinksteren wordt het Christendom tot profeet. En als wij nu verder over den profeet iets zeggen, dan wilt gij daar bij wel denken aan het Christendom van Pinksteren. ; Een profeet is een bezielde, een geroepene. Hij is door den geest gegrepen en moét en kan niet anders dan dezen woord en taal geven, dan dezen met de daad dienen, in onvoorwaardelijke overgave. In den greep van het Volstrekte kan hij niet anders dan hiervan getuige zijn, zonder berekening, zonder consideratie, zonder transigeeren. Hij gaat niet te rade met vleesch en bloed, met voordeel of geluk alleen zijn geweten volgt hij, alleen uit zijn inspiratie leeft hij. Met ontembaren levenswil streeft hij hartstochtelijk naar de verwerkelijking van zijn Ideaal, omdat hij overweldigd is door zijn eigen levenstaak. Door hem spreekt wat meer is dan hij en hij moet en wil gehoorzamen. Daarom is de profeet altijd boetprediker en visio nair. Hij oordeelt de wereld en is vurig idealist. Hij ziet den grond en den onderstroom van de cultuur, wordt niet verblind door haar schijn. Hij ziet de vergane wortels der samenleving, de huichelarij der menschen. En dan wordt hij boetpre diker. Hij treedt de wereld tegen met zijn volstrekten eisch. En zijn woord is vuur, dat verbrandt, een hamer die rotsen verplettert. Zoo ging het oordeel van Jezaia, Jeremia, die godsgestalten van oudIsraël, over de wereld. Wie hun woorden leest, wie Michel Angelo's uitbeelding van hun gestalten ziet, verstaat iets van den profeet. Zoo ging Christus' liefde-oordeel over de wereld. Zoo slaat in onzen tijd het woord van een Tolstoi, een Romain Rolland de menschheid. Maar tegelijk is de profeet visionair, ziener. Hij profeteert de gouden eeuw, gelijk Jezaia ziet den tijd, dat de zwaarden tot ploegscharen zullen zijn omgesmeed, de speren tot sikkelen, dat geen volk meer tegen het andere het zwaard zal opheffen en de oorlog niet meer zijn zal. En Christus heeft zijn visioen van het Koninkrijk Gods, dat alle andere omvat, in het middelpunt van zijn Boodschap aan de wereld gesteld. De profeet heeft zijn heilig visioen, maar gelooft ook in de vervulling daarvan. De dag van de verwerkelijking zal komen. Want wat hij ziet en hoort, weet hij de hoogste, laatste Werkelijkheid die is, de Bestemming, die volbracht moet worden. Hij weet te staan voor Gods zaak, en wil daarvoor leven en sterven. Als boetprediker en visionair treedt de profeet de wereld tegen. Want de wereld wil zich zelf. De profeet wil breken den godsdienst der wereld, waar deze tot uiterlijkheid en vorm is versteend, waar deze in zijn officieele vertegenwoordiging onecht heid, mechanische zielloosheid afteekent en kweekt. Hij strijdt tegen de afgoden die de menschen aan bidden: staat, kerk, geld. Hij strijdt tegen de cul tuur der wereld, waar deze gebouwd is door den duivel der geraffineerde zelfzucht, achter fraai masker verscholen. Hij vloekt oorlog en den dierHOLBEIN VELVET EEN MAT GLANZENDE DUBBELZIJDIGE ZWARE GORDIJNSTOF 125 BREED ONVERSCHIETBAAR STALEN FRANCO PER MTR. FL. 9.DER lijken strijd van allen tegen allen, alle verwildering van den geest. Hij vloekt de politiek, waar zij op sluipwegen gaat, de diplomatie, waar zij onderaardsche tournooien houdt. Hij geeselt nationalis me en chauvinisme. Hij geeselt de demonische machten der menschheid, maar evenzeer de middel matigheid. Waar zedelijkheid wordt tot braafheid, wijsheid tot verstandigheid, liefde tot lieve vrien delijkheid, blijft zijn zweepslag niet uit. Het kan daarom niet anders of de profeet is naar den geest revolutionair. De wereld die van het volstrekte is afgekeerd, wil hij er toe terugbrengen. Aldus dient de profeet den Heiligen Geest. * * * Wat is nu de beteekenis van den profeet voor het menschelijk leven en de cultuur? De nuchterling acht hem een pathologisch geval, of hoogstens een utopist. De fatsoenlijke egoïst vindt hem een lastig man, die zijn stand aantast en hem dwarsboomt in zijn belangen. De wereld wijze ziet in hem een gevaar. Hij heeft immers geen werkelijkheidszin. En gelijk hebben deze verstandigen, van uit de wereld gezien. En zeker is het dat de profeet te kort heeft aan besef van realiteit, waarmede reke ning moet worden gehouden. Wij moeten mensch en wereld aanvaarden zooals zij zijn, om haar te kunnen maken wat zij worden moet. En wij mogen niet slechts geeselen en tegen de wereld opbotsen. Wij hebben ook op te voeden, te leiden, arbeiders te zijn van dag tot dag. Het compromis is een noodzakelijkheid voor alle leven in de wereld, ter wille van de wereld. En wij leven in betrekkelijke verhoudingen wat de profeet vergeet. Een pro feet is eenzijdig. Maar weinigen hebben zooveel waarde voor ons persoonlijk leven en voor de cultuur als de profeet. Voor ons persoonlijk leven hebben wij hem noodig, den profeet. Hij is het, die zóó geheel van den Geest is vervuld, dat hij dien in ons wekt. Hij door breekt de goddelooze en karakterloos middel matigheid van den doorsnee-mensch. Hij stolt onze onwaarachtigheid aan de kaak, verstoort de doode rust onzer banaliteit, schudt ons wakker uit onzen geestelijken slaap. Hij is ons geweten en brengt ons tot ons zelf. Hij redt dengene, wiens ziel onder de narcose der wereld is verdoofd. Hij sterkt liet ge loof van wie in moedeloosheid dreigt onder te gaan. De profeet is het die er voor zorgt, dat onze ge woonten, onze levensvorm, onze godsdienst niet aan den dood geofferd worden. Hij steekt het vuur van het leven in ons aan. Want hij leeft niet is dit woord niet van Carlyle ? aan de kanalen van het leven, en drinkt daar stilstaand water. neen. hij is doorgedrongen tot den Bron van het leven en schept daaruit levend water. En voor onze cultuur is de profeet slechts breker, om bouwer te zijn. Hij is het levend geweten van het volk, als hij met zijn volstrekte eischen tot de wereld komt. Zonder profetisme zou de wereld zedelijk geheel zijn ondergegaan. De profeet is het die de valsche richting der menschheid, tegen alle bestemming in, haar ontdekt; die, wat in een volk duister en onbewust leeft, openbaart; de groote wegwijzer dus. * * * En nu is in onzen tijd de vraag wat het werk van den profeet baat, een noodkreet geworden, want de vraag naar de toekomst is de levensvraag ge worden voor ons geslagen en verscheurd geslacht. Prof. Kernkamp, sprak eens, als historicus, van de onmacht, waarin de menschen verkeeren om de rampen van zichzelf af te wenden. Zij zijn met han den en voeten gebonden aan de noodzakelijkheden der politiek. De tragedie der historie voltrekt zich. Oswald Spengler huldigt de gedachte dat een volk en een groep van volkeren zijn krachten te eeniger tijd heeft uitgeleefd. Gelijk Rome en Griekenland en Egypte zullen wij voortleven zonder cultuur, zonder uit ons diepste wezen nog iets te scheppen. De noordelijke ziel heeft haar mogelijkheden uit geput. Das Lied ist aus. Een man als Maurenbrecher zegt dat het de dwaling der profeten is met geestelijke machten brutale historische noodweiidigheden in den weg te willen treden. Is de profeet dan tot onmacht gedoemd? Neen. Zijn werk is evenzeer een historische noodwendig heid, maar van hooger orde. En de historie zegt prof. de Graaf toch terecht kan nooit als bewijs aangehaald worden voor de toekomst. Want. de zin. dien wij in de geschiedenis zien. is aan onze eigen geest ontleend. Ken toekomst-beschouwing is persoonlijke visie alleen. De profeet nu ziet den tijd die komt in het licht der bestemming van mensch en menschheid. Hij Prof. Dr. Jan te Winkel Te Amsterdam is Woensdag j.L overleden Prof. Dr. Jan te Winkel. Hij laat, naast de herinnering aan een voorname, zuivere persoonlijkheid, aan een louter en gaaf karakter, een groot aantal belangrijke boeken en tijd schriftartikelen na (waarvan een opsomming ver scheen in Het Boek" van 1917, Nov. en Dec.). Voor de taalwetenschap en voor verschillende vereen igingen op maatschappelijk gebied beteekent Te Winkel's heengaan een groot verlies. Den 27« Maart j.l. vierde Prof. te Winkel deit dng, waaro/i hij voor een halve eeuw tot doctor in de letteren werd bevorderd aan de Clroningnchc Universi teit. Dit feit is toen herdacht en de velerlei kantenvan deze belangrij/ie figuur zijn bij die gelegenheid' in het licht f/eMeld. kent hun goddelijke bestemming. En deze predik! hij met Godsvuur. opdat de vonken overslaan opdegenen tot, wie hij zich richt. Geweldig is zijn werk. Hij geeft geloof aan het groote Doel van alle leven.. geloof dat groot genoeg is om een tijdelijke ondergang te aanvaarden. Want hij geeft de zeker heid, dat door de ondergangen heen het Leven zirn ontplooit en, voortschrijdend, groeit naa.r zijn Doel. Hij wijst de Bestemming, die boven wereld en tijd uitgaat, maar die wij, gaande over de wegen deiaarde, en in deze wereld bouwende, hebbon te ver vullen. Zonder te vragen naar de voleindiging. Eri wie den profeet verstaan heeft, ontvangt eeuwigheidskrachten om mede te bouwen. Aldus is de profeet een tragische gestalte in deze wereld. Hij wil het absolute verwerkelijken in deze betrekkelijke wereld. De wereld maakt het hem, in onafwendbaren tegenstand, onmogelijk. Teleurge stelde verwachtingen zijn zijn dagelijksch deel. Maar deze tragiek aanvaardende, in haar tijdelijke noodzaak, blijft onverminderd zijn Eisch en Bood schap aan mensch en wereld. De eeuwige Zin va» het leven is hem werkelijkheid boven alles. * * * Pinksteren is nu de symbolische dag van hc( profetische Christendom. Christus staat als levende profeet voor de menschheid. Wie Pinksteren wil vieren moet zijn doorwerkende Godskracht onder gaan, moet een vonk van zijn vuur in de wereld zijn. Kon. Meubeltransport-Maatschappij DE GRUYTER 6 Co. «va <M> <M> DEN HAAG svs ^ <**> AMSTERDAM - ARNHEM Verz. van Tentoonstellinggoederen