No. 2610 DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 11 JUNI 1927 J. Een Voorbeeld door S. RITSEMA VAN ECK ,,Ceux, qui mènent Ie monde sont ceux qui lui jont voir un dieu ou une toile. Le général Van Heutsz lui mit en vidence une toile: celle de Sabang". . HBNRI MOREAU. deze regelen de openbaarheid zullen bereiken, zal aan de nagedachtenis van Van Heutsz een eer zijn bewezen als aan weinig Neder landers is te beurt gevallen. Dan zullen ook de redevoeringen zijn uitgesproken, die deze plechtig heid in hare waarde moeten teekenen. Wanneer, na .al dezen luister, toch nog deze regelen aan Van Heutsz' nagedachtenis worden gewijd, dan is het omdat mij het voorrecht is ten deel gevallen in eene verhouding tot Van Heutsz te hebben gestaan, .geheel afwijkende van die, waarin de velen, welke aan de plechtigheid'hebben deelgenomen, tot hem stonden. Mogen zij zich, hoog of laag geplaatst, zijne medewerkers noemen ter bereiking van een doel, ?dat hij hun aanwees en waarin hij hen voorging en leidde, in mij zag Van Heutsz het moge in dit herdenkingswoord wel gezegd zijn dengeen, in wien de gedachte, die hem gedragen en gestuwd had, zich weder in nieuwe vormen had geopenbaard. Hier trachtte hij dan ook geen leiding te geven, hier gaf hij, als schoonste taak voor een levens avond, aanmoediging door waardeering. Behoorden -allen, die hem bij zijn plechtige graflegging eerden, tot een verleden, dat ook door hem zelf als een verleden werd gezien, de toekomst zag hij in de -verwezenlijking der staatkunde, door mij ont worpen. Hij zag die als een vervolg en aansluiting ?op zijn eigen groot werk en spoorde, met verwijzing naar zijne moeilijkheden in Atjeh, aan om vol te houden. Zeker zou het dan ook van hem, die als ?echt staatsman meer in de toekomst dan in het verleden leefde, een wensch zijn geweest, dat naast 2ijn familieleden niet alleen het verleden, doch ook de toekomst aan zijn graf zou hebben getuigd. Doch machtige invloeden wenschten dit niet en zoo is het dat waardeering en herinnering in deze regelen een uiting mogen vinden. A vrai dire, Ie général Van Heutsz, nature ?d'élite, esprit d'envergure, rélève de cette pleiade d'hommes auxquels faisait allusion Ie cardinal de Kichelieu, quand il disait: Aux entreprises dont Ie fruit n'est pas présent, il faut employer de grands esprits, de grands courages et personnes de grande .autorité: grands esprits pour qu'ils puissent prévoir ?une l'utilitéloignée: grands courages pour que les ?difficultés ne les empêchent point; grande autorit pour qu'a leur ombre beaucoup de gens s'y embar«[uent". (Moreau). Gelukkiger dan met deze woorden, kon Van Heutsz moeilijk worden geteekend. Van hem mag -worden getuigd dat hij de problemen, waarvoor de tijdsomstandigheden hem stelden, overzag en omvatte en de verwezenlijking in n groote handeling wist te bereiken. Dans ses réalisations Ie gouverneur-général Van Heutsz fut un maitre et <jui dit maitre, dit unitéde conception". Hier uit zich het groote in zijn persoonlijkheid; ondanks de samengesteldheid en Veelzijdigheid dier vraag stukken, zien wij in Van Heutsz een geest en een karakter, waarin al deze vraagstukken tot frag menten van n groote conceptie worden. Dat is de maatstaf der grootheid: het vermogen om de -talrijkheid en de veelzijdigheid der dingen als fragmenten van n groote gedachte te zien. Hoe veel heeft hij daardoor bereikt en hoe wordt thans dit vermogen in de koloniale politiek ontbeerd ! Door dat vermogen verschijnt ons Van Heutsz ook als datgene, wat vooral door zijn plechtige graflegging tot uitdrukking is gebracht: als een nationale figuur ! Zijn persoonlijkheid bracht mede, dat hij niet in de beklemming en engte van het Nederlandsche partijleveu kon aarden, hij was daartoe te veel nationale, te veel groot-Nederlandsche figuur. Wij kennen in het publieke leven vele personen, die zich bezighouden met nationale, internationale en supranationale onderwerpen, VULPENHOUDER MICROSCOOP Nieuw Un. vergroeiing 20 X ft. 2,25 bij vooruitbetaling. JOS. HARTOG, Opticien Hoofdsteeg 17 Nobelstraat 28 Rotterdam Utrecht. TERWIJL DE AMERIKAANSCHE VLIEGERS DEN OCEAAN OVERSTEKEN. doch het is veelal alsof dit voor hen een vakstudie is. gekozen zooals ieder een vak kiest, doch zonder dat de grootheid van hun persoonlijkheid hen dwong boven den engen kling van het dagelijksche leven uit te gaan. Wij zien bij hen een tegenstelling tusschen persoonlijkheid eri werkkring; wij zien kleine persoonlijkheden, behept met alle gebreken der kleinheid, zich bezig houden, soms zelfs officieel, met de grootste problemen, terwijl hun aard hen nau welijks tot een eenzijdig partijleven geschikt maakt. Waar dit niet anders dan onvruchtbaarheid en overbodigheid met zich brengt, daar mag Van Heutsz als een voorbeeld worden gesteld van een persoonlijkheid, in wien karakter, kunnen en kennen in harmonischen samenhang bestonden en die daardoor, toen hem in het gouverneurschap van Atjeh en in de landvoogdij van Indiëde onmisbare instrumenten werden gegeven, een werkzaamheid heeft ontwikkeld, zco vruchtdragend en op zoo hoog niveau, als slechts voor weinigen is weggelegd. Voor hem, die voelde en inzag'dat Nederland bezig was zijn koloniale kracht en aanzien te verliezen en voor wien het groote doel was gerezen weder een nieuw Indiëte scheppen en aan dit nieuwe Indi nieuwe levenskracht in te gieten, voor hem kon het gewone politieke partijleven met zijn vele per soonlijke ambities geen aantrekking hebben. Zijn groot-Nederlandsche drang, die zich in Indiëzoo ruim had kunnen uiten, vond in Nederland, waar alleen in de wisseling der politiek nog plaats is voor mannen van eenig postuur, geen werkzaam heid. Hij heeft na zijn aftreden weinig invloed meer kunnen uitoefenen en de koloniale politiek is sedert bcheerscht door politici, waarboven hij met hoofd en schouders uitstak. Van Heutsz is de laatste landvoogd geweest, die op grond van prestatie is gekozen. De landvoogdij was voor hem het instrument om het doel, dat hij nastreefde, te verwezenlijken. Zij, die zijn benoeming hebben bewerkstelligd aan l denburg viel het formeele deel daarvan toe wisten, dat hij slechts dit instrument behoefde om de gedach ten en plannen, die in hem leefden, tot uiting te kunnen brengen. Hoe groot zien wij thans den afstand tot zijn opvolgers, die de landvoogdij niet Hotel Duin en Daal" - Bloemendaal Str. koud en warm water op alle kamers PRIVÉBADKAMERS - Telefoon 22223 als instrument doch slechts om haar zelfs wille konden bfgeeren en waarvan de laatste bij zijn ambtsaanvaarding zelfs moest bekennen geen politiek te bezitten ! In deze erkenning van prestatie, waardoor de landvoogdij het karakter van een instrument voor een gereedliggende politiek verkreeg; in dit samen gaan van schepper en uitvoerder van een bewuste staatkunde in n groote persoonlijkheid, is het geheim van Van Heutsz' slagen gelogen en wel mag ook hier zijn bestuur als voorbeeld worden gesteld, nu in de tegenwoordige tijden in beheersching van de pers, in politieke makelaardij en in uiterlijkheden moet worden gezocht, wat alleen door staatkundig inzicht, gestuwd door een per soonlijkheid, kan worden bereikt. Door keuze naar prestatie ontstaat de gezonde toestand, dat de eerste ook de eerste is; dat alle talenten zich van zelf daaronder suhordineeren en tot ontplooiing komen en dat de groote offers voor persoonlijk prestige, die, na Van Heutsz' aftreden, zooveel schade hebben gebracht, vermeden worden. Wanneer wij dan ook Van Heutsz eeren, dan gaan onze gevoelens van waardeering ook naar hen, die wisten te bereiken dat hem voor zijn groote ta lenten het onmisbare instrument werd gegeven naar een Van der Wijck, naar een Cremer; ook naar zijn begaafden medewerker en wetenschappelijke!! wegbereider, naar Dr. Snouck Ilurgronje. KONINKLIJKE BAZAR 82, ZEESTRAAT - DEN HAAG WAAR U ZOEKT, WAT U WENSCHT, EN WENSCHT WAT U VINDT.