No. 2611 DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 18 JUNI 1927 19 Tijdgeest, Marine en Een Politieke Onthulling door MELIS STOKE T~) EZE week rust op oridergeteekende de buitengewoon zware en pijnlijke taak van een politieke ont hulling van de eerste orde. De .dingen die ik te vertellen heb zijn van zóó ernstigen aard, dat ik mij herhaaldelijk ernstig heb afgevraagd of deze bladzijden wel de juiste plaats waren voor deze mededeelingen, en of ik er niet beter aan zoude hebben gedaan eenige invloedrijke en gaarne gehoorde personen deelgenoot van mijn geheim te maken, zoodat ze dat pp waardiger wijze wereldkundig zou den kunnen maken dan zulks in mijn vermogen ligt. Na lange aarzeling heb ik echter besloten de Groene tribune te beklim men en mijn zwak stemgeluid tot het uiterste in te spannen om gehoor te vinden bij allen, die het wel meenen met de Nederlandsche zaak. Ik roep dan Uwe gedachten terug tot Donderdag 9 Juni j.l. toen te Amsterdam de plechtige bijzetting plaats vond van het stoffelijk over schot van een onzer grootste Neder landers, den luitenant-generaal van Heutsz. Velen zullen zich met mij verheugd hebben in het werkelijk grootsch en waardig müitair schouwspel van dien dag. Maar vele anderen zullen daarbij dezelfde overweging hebben gemaakt als die, welke zich wo? mij open-; ng, namelijk dat het op zijn minst geno men eigenaardig was dat, juist in de dagen waarin het wetsontwerp tot samenvoeging van de departementen van Oorlog en Marine in breeden kring de gemoederen heftig bezig houdt, een militaire stoet, in de samen stelling van dien welke zich door de straten van Nederland's hoofdstad bewoog, kon worden opgemerkt. Men zag dan onder commando van den commandant van hei veldleger, een officier van de landmacht dus, en onder onder-commando van den commandant van het regiment genie troepen, een colonne voorbijtrekken, geformeerd uit delegaties en aetathementen van alle deelen van de weermacht uit Nederland en de overzeesche gewesten. Dit nu kan geen toeval geweest zijn in een tijdsgewricht toen een minister van Oorlog en van Marine a.i., die zelf direct afkomstig is uit de hoofd officiersrangen van de landmacht, in de Tweede Kamer zijn wetsontwerp tot samenvoeging van die twee de partementen tot n Defensiedepartement verdedigde. Is het tot U doorgedrongen, lezer, dat op denzelfden dag, op hetzelfde uur, dat m de Tweede Kamer een reeks van sprekers dit wetsontwerp aanvocht, en wees op het gevaar dat zulk een minister, door eenzijdige sympathie verleid, de landmacht zou bevoordeelen ten koste van de marine, dat op dat z<illd.e uur, her ze g ik, door de straten van de Hoofdstad die mili taire colonne schreed en de mariniers en matrozen luisterden naar de com mando's van den commandant van het veldleger? Ziehier, lezer, het exposévan mijn gedachtengang. Nu de feiten: De schrijver van deze regelen heeft, na afloop van de plechtigheden, het volgende schouwspel gezien. Te omstreeks vijf uur bewoog zich door de z.g. Watergraafsmeer een stoet van de volgende samenstelling: 1. Pijpers en tamboers. 2. Een kapitein van de Infanterie. 3. Een compagnie Infanterie. 4. Een luitenant ter Zee-tweede klasse. '>. Een detachement marinetroepen. (i. Een afdeeling adelborsten. 7. Een particuliere bestelwagen, waarop met groote, duidelijke letters geschilderd stond: DE TIJDGEEST. Ik verzeker U, lezers, dat deze bewering waarheid bevat. Ik heb de formatie van deze colonne met eigen oogen aanschouwd. Dit is het uitgangspunt geweest voor verdere onderzoekingen, waar van ik U de details wil besparen, maar waarvan het resultaat ligt in den volgenden geheimen brief: Departement van Oorlog Kabinet van den Minister Onderwerp: Samenvoeging van de Departementen van Oorlog en Marine. ZEEK GEHKIM. Hierbij heb ik de eer U. H. E. G. te berichten dat het mijne bedoeling is aan do militaire plechtigheid die op 9 dezer zal plaats vinden een demonstra tie te verbinden ten behoeve van bo vengemeld wetsontwerp. De plannen daartoe zijn uitgewerkt door den Kap. v. d. Gen. Staf Eusiemans, die bestemd is den binnenkort optredenden chef van den Marinestaf op te volgen in diens functie. De demonstratie zal bestaan: Ie. uit een indrukwekkende colonne, bestaande uit de detachementen Toegepaste Kunst door JAN D. VOSKUIL RIJM-KRQNIEK Een Keteltje Versterkende Soep door MELIS STOKE In het afdeelingsverslag van den Volksraad over het initiatief-voorstel Cramer aan de Tweede Kamer, om den Volksraad het recht van enquête te geven voor een onderzoek naar de relletjes, wordt gezegd, dat de praktische moeilijkheden bij de uitvoering algemeen gevoeld worden. Verschillende leden merken op, dat de betreffende materie behoort tot de inwendige aangelegenheden van Indiëen daarom overgelaten moet worden aan de in Indiëgevestigde organen. Het wetsvoorstel is geheel zonder zin en dus overbodig. Verscheidene leden achten het nadeelig voor het prestige van den nieuwen Volksraad, wanneer hij zich iets laat opdringen, dat de vorige Volksraad in volle bewustheid naliet. (Aneta-Telegram) Hoe dankbaar blijkt hef broedervolk voor beentjes en voor brood, als Cramer hef mef gulle hand in 't Parlement van Nederland tot de enquête noodt! Hoe dankbaar voor dit gul gebaar heeft Indiëfoegehapt! Nu ziet de Tweede Kamer pas dat Indiëuitgehongerd was, gemuilkorfd en vertrapt! Heer Cramer noodt den Volksraad uit op een enquête-feest! De Volksraad, hongerig en geknecht, . . . passeerf hef heerlijke gerecht. . . Het is vergeefsch geweest! Heer Cramer klopt met breed gebaar bij d' armen Volkraad aan; hij roept van honger, ech en wee en brengt een krachtig soep/e mee . . . Men l i et hem buiten steen! Daar staat hij mef zijn ketel soep! Vergeefs was 't schoon gebaar! 't Reclameluchfje was te sterk, en Indiëbrengt het eigen werk zelfstandig voor elkaar. ..! En ik heb begrepen dat het, hoewel de drukte van het verkeer zeer groot was, geen toeval kon zijn dat die bestelwagen van De Tijdgeest aldoor vlak achter deze hoogst eigenaardig samengestelde colonne bleef rijden. Ik heb mij toen opzettelijk uit mijn auto begeven om don bestuurder van den bestelwagen met eigen oogen op te nemen. Het was een tamelijk forsch-gebouwdo man met kalend hoofd, en geweldig breede knevels. Die knevels leken mij onnatuurlijk breed en ik vatte zoodanigen achterdocht op tegen hun natuurlijkheid dat ik op den bok ben geklommen. Toen zag ik dat ze aangeplakt waren, en dat de koetsier niemand anders was dan een hooggeplaatst ambtenaar aan het departement van oorlog, wiens naam ik hier uit defe rentie verzwijg. In deze eigenaardige vermomming bleef hij met zijn Tijdgeesf'-bestelwagen achter de colonne aanrijden. en delegaties van alle afdeelingen van de weermacht onder com mando van den commandant van het veldleger en het ondercom mando van den commandant van mijn regiment genietroepen. 2e. Uit een groot aantal kleine colon nes waarin zich na afloop van die plechtigheid de groote colonne zal oplossen. Al deze afdeelingen zullen onder commando staan van officieren van mijn land macht, en al die afdeelingen zul len aan den staart marinedeta chementen bevatten. 3e. Zal men zich in verbinding stellen met de stooimvasscherij De Tijdgeest" voor het requireeren vaneen groot aantal bestelwagens, waarop met duidelijke letters de naam dezer waschimichting ge schilderd staat. Elk van deze bestelwagens zal bestuurd worden door een officier van don General on Staf in niet-opvallende vermomming. Nieuwe Marionetten van Pieter van Gelder te Utrecht Wie in de herleving van de marionettenkunst belang stelt, zal aan de nieuwe realistische marionetten van I'leter van (.leidtr veel vreugde beleven. liet spel, getiteld De Magere", werd door Balthazar Verhaijen geschreven en do poppen zijn thans in don kunst handel Bij don Dom" te Utrecht geëxposeerd. In tegenstelling met de figuren, wolko wij enkele jaren geleden van van Gelder zagen, die louter fantasieën waren on waarvan er nog oon paar hier tentoongesteld worden» vindon wij in dozo later vervaardigde gestalten verschillende typen, hoofd zakelijk uit het werkelijke leven, min of meer als karikaturen weergegeven. Daar is een zelfbewuste diender, een steeds tot kijven parate kostjuffrouw, een door de zon gebruinde, levens lustige zigeunerin, een uitgedroogde rechter, een sluwe O.W.er met zijn decadent dochtertje, een rentenier, een bakker, de avonturier Jan Klaassen en ten slotte de etherische muze. Door dit heterogene gezelschap wordt de Magere", die een arm componist is, omringd bij zijn verre van gemak kelijk aardsch bestaan. Van Gelder verstaat het geheim om in zijn poppen de menschelijke eigenschappen, ko misch, scherp, gevoelig en vaak bitterte karakteriseeren , al naar hot uit te beelden figuur daartoe aanleiding geeft. Het houterige, dat althans de uit dit materiaal samengestelde ma rionet kenmerkt, heeft hij daarbij volkomen weten te bewaren. J. A. BOSKAMP & Zn. Meubelen OVERVEEN Al deze hoeren zullen opdracht ontvangen achter do onder 2 ver melde colonnes te blijven aan rijden, terwijl deze zich in alle richtingen door de Hoofdstad bewogen. Het is mijn wonsch dat dit alles in de grootste orde geschiedt, zonder eenig vertoon van opzettelijkheid, en dat niemand op de hoogte zal zijn van de propagandistische strek king van dezen maatregel. 's-Gravonhago, Voor den Minister van. Oorlog en Marine a.i.: JJe Jloofdredactie van de Maas bode. (Handteekening onleesbaar) Waarde lezer, ik geloof deze mededeeling zonder verderen commentaar aan Uw belangstelling te kunnen toe vertrouwen. Den dag na deze gebeurtenissen hooft do Tweede Kamer der StatenGeneraal met een geringe meerderheid het wetsontwerp aangenomen. Moer wil ik er niet van zeggen. . . . Maar de Eerste Kamer, dio ons volk reeds eerder wist te redden voor de wilde sprongen van haar jeugdiger zus ter, zal van doze mededeelingen partij weten te trekken op don historischen dag dat hot wetsontwerp, dat de Marino zal afhankelijk stellen van de Landmacht, haar zal worden aange boden. Ik heb gozogd.... Thans is hot woord aan de Sena toren.