DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 25 JUNI 1927 No. 2612 De Strijd over Zuid-Afrika's Vlag door Mr. PAUL CATZ tJ ET is woelig in. Zuid-Afrika. Br is roering in den Dietschen stam. en die roering deelt zich mede aan de gansene bevolking, blank en zwart, doch blank bovenal. Zij betreft een symbool, een zinnebeeld van een herrezen, onafhankelijk, een vereenigd Zuid-Afrika. Om dit zinnebeeld, die nieuwe eigen vlag wordt gestreden, een vurige ver bitterde strijd, als gold het meer dan een symbool, als gold het 't leven. Die strijd splijt Zuid-Afrika in twee vijandige kampen en zoo schijnt helaas de schoone opzet, een vereenigd Zuid-Afrika te scha ren onder n vlag, van den aanvang aan reeds tot mislukking gedoemd. Juist een kwart eeuw geleden kwamen vertegen woordigers van Boeren te Vereeniging bijeen, om in een stormachtige beraadslaging te spreken over het vraagstuk van vrede of oorlog. En het werd vrede. Door wapenen overwonnen behield de " Boerennatie echter haar eer, haar ziel en haar ver trouwen. De Boerenoorlogen bouwden, ondanks het groote leed door hen veroorzaakt, een nieuwe basis van rotsvast vertrouwen in eigen kracht. Toen kwam de regeering van de Union Jack. Zij kwam als overwinnaarssymbool en deed velen pijn, griefde talloozen. Met angst in het hart, soms in stilte wrokkend, soms openlijk uiting gevend aan hun wrevel, traden de Boeren het nieuwe tijd perk binnen. Doch de Britsche diplomatie goot balsem, in de geslagen wonden, trachtte te her stellen wat was afgebroken, hielp waar hulp noodig was, voldeed aan rechtmatige begeerten, deels uit plichtsbesef, deels uit welbegrepen eigenbelang. En tenslotte gaf de Union Jack, door veel Boeren stilzwijgend geduld, door velen gehaat, in 1910 TTnie en zelfbestuur. Zij toonde zich niet langer de vlag van overwinning, doch werd een symbool van hulp en vriendschap, al was zij dit ook niet geheel uit-zuiver altruïstische motieven. '\ De proef op de som was 1914. Een deel van het oude Afrikanervolk volhardde star in zijn ouden trots. Het hing aan zijn idealen van vrijheid en onafhankelijkheid, weigerde onder de Union Jack te vechten en trad in openlijke rebellie. Doch het grootste deel schaarde zich onder de Britsche banier, vocht dapper in Zuid-West, in OostAfrika, in Vlaanderen en Frankrijk. Was dit een soort lakschheid, een schuchterheid om uit te komen voor eigen opinie? Het wordt beweerd, doch ik moet het betwijfelen. De Afrikaner is niet iemand die zijn gevoelens op den bodem drukt; en generaal Hertzog heeft onlangs nog te Delville namens het Zuid-Afrikaansche volk getuigd van eerbied voor de Zuid-Afrikaansche helden die onder de Union Jack gesneuveld zijn. Na den vrede van Versailles verrees het ZuidAfrikaansche volk plotseling als een natie, met eigen idealen en een eigen wil. Het was het groote keerpunt. Zuid-Afrika teekende het Verdrag, ver kreeg Volkenbondsrechten en een mandaat. De Nationalistische Partij, reeds te voren onder Hertzog's markante leiding doelbewust georgani seerd, zette zich thans schrap, trachtte naar ver wezenlijking harer programpunten, greep onder ontzaglijke geestdrift in Juni 1924 het roer in handen en stuurde met volle zeilen af op volledige onafhankelijkheid. De afschaffing van het Nederlandsch en invoering van het Afrikaansch als OPRUIMING 3 kamers eetkamer slaapkamer salon. officieele taal naast het Engelsch was een der eerste middelen: bolwerk tegen al te sterke doorsijpeling van Engelsche invloed en cultuur. Het Hollandsen element zette de borst omhoog en wierp den kop in den nek. Steeds verder streefde het en steeds fierder en hooger klom het op de ladder, wel eens vergetend, dat het de Union Jack was, die het bij de eerste, moeilijkste schreden had geholpen. Thans was het 't Engelsch element, dat zich gekrenkt en bedreigd gevoelde. Het verzette zich tegen elke nieuwe poging tot verdrijving van den Britschen invloed, doch het verzet bleek vergeefsch te zijn. In October 1926 behaalde generaal Hertzog zijn laatste en grootste overwinning. Hij wist op de Rijksconferentie te Londen de erkenning van ZuidAfrika's onafhankelijken status te verkrijgen. Vol gens velen een dubieuze overwinning, die slechts vastlegde wat reeds lang in de practijk gold. Niet temin een overwinning,die in Zuid-Afrika's annalen een belangrijke plaats zal innemen. Met langer was Zuid-Afrika aanhangsel van Groot-Brittannië, niet langer was het in tal van opzichten ondergeschikt aan de regeering te Londen, het was thans naast Canada, naast Australië, doch vooral naast GrootBrittanniëeen zelfstandig lid van het Gemeenebest van Britsche landen, slechts onder elkander ver bonden door de kroon en door banden van traditie en opportuniteit. Gelauwerd en bewierookt, door partijgenoot zoowel als door oppositie keerde Hertzog terug. Hij had zich een waardig vertegen woordiger getoond van zijn natie. Met ijzeren wil had hij doorgezet en met tact had hij alle programpunten der Nationalistische Partij weten te ver wezenlijken. l- Op n na. En op de verwezenlijking hiervan wierp hij zich thans met al zijn energie en zijn taai heid. Vrij en onafhankelijk was Zuid-Afrika. Die onafhankelijke natie wenschte hij een symbool te geven, een symbool van den nieuwen status: geen Union Jack, geen Vierkleur, daaraan waren te veel droeve herinneringen verbonden. Neen, een nieuwe vlag zou boven Zuid-Afrika wapperen, als zinne beeld van vrijheid en onafhankelijkheid. ? En hier berstte de bom.TMet'te'vluggen tred waren hij en zijn volgelingen vooïuitgeschreden. Zij hadden den aard van het Engelsche element mis kend. Zij hadden vergeten in hun overwinnings roes, dat dit element thans niet meer mee kon gaan met hun grootsche plannen. Het stil verzet der Engelschen werd thans openlijk. Want de Brit blijft Brit, waar hij ook vertoeft, en nooit zal hij zijn Union Jack afvallig worden. Van alle zijden deden zich protesten hooren. Het jingoistisch Natal ging vooraan. Speciale grootsch opgezette regeeringscommissies, met het doel een compromisontwerpvlag uit te kiezen, vielen uiteen of konden niet tot overeenstemming komen. In den Volksraad is de atmosfeer geladen. Heftig zijn de de batten. Doch waarom sleept Hertzog zijn vlag niet door den Volksraad, zooals hij dit met tal van andere ontwerpen heeft gedaan? Zijn partij, ver bonden als zij is met Labour, heeft toch verreweg de meerderheid? Een element van vrees sluipt hier binnen. Is het wellicht tot hem doorgedrongen, dat hoe schoon en eerbiedwaardig ook het denk beeld zij, Zuid-Afrika nog niet rijp is voor een eenheidssymbool, omdat die eenheid nog verre is? Was hij, de schrandere, scherpzinnige nationa listenleiderdan verblind? Zag hij dan niet, wat elk onbevooroordeeld bezoeker van Zuid-Afrika moest opvallen, dat, niettegenstaande den dekmantel van eensgezindheid, de klove door de Boerenoor logen geschapen, nog niet is gedempt? Of was het er hem wellicht om te doen, die antithese in al haar felheid aan het licht te doen treden? Wij zien daar een man als Smuts, die eens als een der eersten tegen de Union Jack streed, thans vooraan in het front van hen, die diezelfde vlag, het koste wat het wil, wenschen te behouden. Vergeefs roept Hertzog de Sfinx aan, het raadsel op te lossen. Hij kan voor- noch achteruit. Hij heeft zijn talrijken aanhangers, zeker de helft der be volking, een nieuwe vrijheidsvlag beloofd en wil, ja moet die belofte houden. De onweerswolken stapelen zich vóór hem op. Thans heeft hij zijn toevlucht genomen tot een nieuw compromis: een vlag, waarin de vlaggen van van Kiebeeck, Transvaal, de Oranje Vrijstaat, en de Union Jack N.v.v/?F.VANDERHEIDE HILVERSUM t ORAVELANDSCHEWEO, TEL. 1150. VRAAGT U EENS TEEKEN INGEN EN PRIJSOPGAAF VOOR HET SMAAKVOL INRICHTEN VAN uw LANDHUIS OF VILLA. BEKNOPT PROSPECTUS FRANCO, Toegepaste Koest Moderne Engelsche textielen en houtsneden in de Sietkunst" te Amersfoort Arbeid uit andere landen te leeren kennen, heeft een dubbele bekoring, wanneer hij veel schoonheid bezit. Zulk een aangename verrassing bracht ons de tentoonstelling van moderne Engelsche textielen en houtsneden in den kunsthandel Sierkunst" te Amersfoort. Deze met de hand gedrukte stoffen, waarvan de beschaving voor het bizarre geen. plaats gelaten heeft, kenmerken zich door een gezonden levenslust. Het zijn eigenaardige motie ven, waaraan de ontwerpers zich gewaagd hebben. Ik denk hier allereerst aan een kleurige doek, een synthese van Amsterdam gevend, in hooge gevels, water en hier en daar een visch, helder groen, geel, blauw en bruin getint, rythmisch in de bonte aaneenschakeling van kantige vor men. Deze lap is met die van Bico Capey Het Venster" een der moeilijkste opgaven, die de kunstenaar zich heeft gesteld en tot een geslaagd einde wist te brengen. In eenige lappen, waarop huizen en boomen staan afgebeeld, lijkt mij het onderwerp te veel als een plaatje behandeld en althans voor veelvuldige herhaling weinig geschikt. Van een fijne conceptie is de in teedere kleuren gehouden doek van Paul Nash. Eenige houtsneden, door een drietal Engelschen, sluiten zich goed bij deze textielen aan. De onder houdende verhaaltrant van het meestal amusante onderworp, is kalm en met overtuiging in zwart en wit weergegeven. Resumeerend merken wij op, dat deze tentoonstelling van typeerend Engelsch werk, volkomen waard is, voor een talrijker publiek in de groote steden herhaald te worden ! J. V. vertegenwoordigd zullen zijn. Dit ontwerp, waarin de Union Jack slechts een zeer klein oppervlak beslaat, is zoo juist door den Volksraad aange nomen en wacht thans op de beslissing van den Senaat, waarna tot een referendum zal worden overgegaan. Welk een stof zal dit opwerpen, welk een noodelooze onrust, welk een verbittering teweeg brengen! Kan Zuid-Afrika zich dit veroorloven? * * * Vijf en twintig jaren geleden is het, dat ZuidAfrika verrees uit diepen nood. Sindsdien heeft het zich in vlug tempo opgewerkt, ondanks de over weldigende moeilijkheden, die de ontwikkeling in den weg stonden. Nog lang niet is het daar, waar het, gerekend naar anciënniteit, rijkdom en schoon heid behoorde te wezen. Daarom is elke poging, die ontwikkeling tegen te houden, op zijn minst genomen uit den booze. Zuid-Afrika heeft thans slechts behoefte aan eendracht. Een eigen vlag, hoe verheven ook de bedoeling ervan mag zijn en hoe gewenscht zij ook moge schijnen voor de toekomst, is op het oogenblik pernicieus. Het ware beter geweest, na de politieke herrijzenis, die thans is voltooid, aller eerst te gaan werken aan economischen en cultureelen opbouw, waaraan nog heel wat steentjes mankeez-en, alvorens een symbool in het leven te roepen, dat door een groot deel der bevolking, ook al zou het door Volksraad en referendum worden opgedrongen, althans nu niet zal worden aanvaard.