DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 25 JUNI 1927 No. 2612 T~^ IEN avond, na het aardige maar vermoeiende uitstapje op Wight, gaan de meeste passagiers op enkele bridge-slaven na vroeg naar kooi. De meesten liggen den volgenden morgen nog vredig in Morpheus' armen, als onze trotsche Slamat, zich van haar plicht bewust, stillekens de Slamat "uitstoomt langs de wonder mooie Needies", dat zijn de laatste rotsachtige uitloopers van het eiland Wight met den vuurtoren op het uiterste puntje. Meerdere bekende gezichten mis ik zelfs nog aan de lunch, dewelke wij génieten ter hoogte van Ouessant", h«t vuurtoren-eilandje, dat op de kaart als een druppel aan den neus van Bretagne hangt. Met een rilling bereid ik mij voor op den Golf van Biscaye, den beruchten Golf van zeeziekte en schipbreuk, bijgenaamd -?schrik niet lieve lezeres ! ? Het Zeemansgraf". Ocharm, is dat de Golf van Biscaye, waardoor Sinterklaas de stoute kin dertjes naar Spanje stoomboot" ! Weet U waar 't op lijkt? Op een oeverlooze Westeinderplas of op de Haar lemmermeer vóór de droogmaking bij windstilte gezien van de stoep van het stadhuis te Hoofddorp ! Wij hebben afgesproken vandaag de machinekamer te gaan bekijken. De hoofd-machinist ontvangt ons in z'n gezellige zitkamer op het sloependek, die bijna zoo mooi is als die van den gezagvoerder. Op het bureau-ministre heeft hij allerlei boe ken en afbeeldingen van machines uitgestald. Nu alle genoodigden, zoo dames als heeren, aanwezig zijn, begint de heer Boerke een college over scheepsmachines, dat even kort als glashelder is. Op m'n eindexamen vijf", de ge leerdste periode uit mijn leven, toen ik ontzaggelijk veel wist en nog niet twijfelde heb ik geweten wat het verschil was tusschen een zuigermachine en een stoomturbine. Ik schrok ervan, zoo volledig als eenige jaren van academische studie en vele jaren van huidologische praktijk de turbine uit mijn brein hadden weggewischt! Er was niet meer dan een zeer, zér vage notie van over. Maar Met de Slamat op Reis door ED. WIENER Teekeningen voor de Groene Amsterdammer" door Karel van Seben juist genoeg om het den heer Boerke mogelijk te maken mij de scheepsturbine weer klaar voor oogen te tooveren! ta» K Het bestek van dit pretentieloos causerietje laat niet toe, dat ik U alles mededeel wat de heer Boerke ons vertelde. Ziehier de zaak in a nutshell". j%,, Dames en heeren", aldus de hoofd-machinist, waar wij beneden in de machine-kamer elkaar absoluut niet verstaan kunnen, geef ik U eenige hoofdlijnen. De Slamat" wordt door stoomturbines voortbewogen. Dat zijn machines, waarbij de stoom zijn energie aan 84000 metalen schoepjes mededeelt en niet aan zuigers zooals bij locomotieven en andere zuiger machines. Als brandstof wordt stook olie gebruikt. Dat heeft vele voordeelen. In de eerste plaats heeft olie een hoogere calorische waarde dan steenkool, men kan dus voor de heele reis ineens genoeg brandstof medenemen in de olietanks van het schip. Daardoor vervalt het voor de passagiers zoo onaangename en vieze bunkeren" niet al dat kolengruis. Bovendien behoeven wij in PortSaid geen steenkool moei' te koopen, waar deze dubbel zoo duur is als in "Rotterdam. Ook dat spaart dus geld. Dan hebben wij minder personeel noodig voor de machinekamer ook dat is een besparing bij de hoogt' loon en van tegenwoordig, terwijl ten slotte de ongezonde arbeids-omstandigheden van den stoker oneindig verbeterd zijn. Op de stookplaat" zult U dus geen halfnaakte transpireerende ongeschoren vuurslaven meer zien, maar keurige chineezen, welke de 18 vuren controleeren, die den stoom in onze driedubbel-ketels ver warmen ! Die controle geschiedt door kleine mica-venstertjes. Voor vuren is behalve brandstof ook luchttoevoer noodig, zooals U weet; die lucht nu wordt door ,,fan"-machines in de vuren geblazen, terwijl de stookolie net als bij den sproeier in den carbu rateur van uw auto onder druk wordt toegevoerd. De turbine-assen maken 3(300 omwentelingen per mi nuut, welke door tandwielconstructie in 90 omwentelingen van de scheepsschroefassen worden omgezet. Het kamblok", d.w.z. het apparaat waardoor de voortstuwende beweging van de scliroefas op het schip zelf wordt overgebracht, heeft maar n kraag". Het is wel aardig te, weten, dat dank zij ons smeiïngssysteem onder druk de slijtage aan de assen van de ..Slamat" na drie jaar varen nog niet een tiende m.M. bedraagt. Dan zult 'U in de machine-kamer nog zien onze ijsmachincs en natuurlijk do noodi^'o dynamo's voor het oloctrisch licht, dat ovocal aan boord brandt. Ook onzo luchtma.chines on do noodigc pompen voor den stook- 011 smoorolio-toovoor. En nu, dames on heeren, geef ik U elk een dot poetskatoen om Uw handen af te wisschem en als U het goedvindt, zal ik U maarvoorgaan". Wij volgen den heer Boerke, de dot poetskatoen in de hand geklemd en beginnen de steile trapjes naar demachine-kamer af te dalen. Mijnheer Boerke, ik heb een licht japonnetje aan, wordt het heusch niet bedorven:"' vraagt het jonge Mevrouwtje van E?blijkbaar niet heelemaal gerust omtrent het lot van haaiinderdaad beeldige crope-de-chine-tje r Geen zorgen, Mevrouwtje", ant woordt de heer Boerke, zie dien machinist 'maar eens, die daar beneden loopt, die is ook in 't wit". En waarlijk,, de controleerende" wandelt in een. keurig wit jasje zonder n smetje. Zoo dalen wij af, trap na trap,. dieper en dieper. Een helsche muziek klinkt ons in de ooren. Strawinsky en Schönberg zijn er kinderen bij. Zooa-tonaal als de modernste Volks concert-bezoeker in zijn bangste nacht merrie maar droomen kan. Turbines grommen, krukassen slaan blinkerend rond, groote vliegwielen draaien excen trisch, pompen zuigen, dynamo's wen telen ! Een leven als een oordeel! Hier en daar zien wij mica-vensters, waar achter de olie in dikke stralen door schiet. Ginds een wijzerplaat, die toeren telt net als die van m'n Hupmobile", met telkens verspringende cijfers. En meters-lange, mansdikke assen. Wat is het heerlijk aan dek als wij weer boven komen! * * * De organisatie van een moderne mailboot als de Slamat is eigenlijk in. elk opzicht een wonder en het won derlijkste is, dat je je er niet meer oververwondert! Welk een gecondenseerd vernuft en generaties-ervaring-in-blik zit er in dat alles ! De restaurateur, de heer de Haast (105 reizen) voert ons persoonlijk door zijn rijk. Eerst door de keukens, waar de wit- en goedgemutste koks voor helsche vuren. staan. Dan door de slagerij, vervolgens. langs de borden-, wasch- en koffiezetmachines: heet water binnen dominuut ! huismoeders! Daarna gaat de tocht door de banketbakkerij. waar juist reeksen taartjes geboren worden. Vervolgens door de magazij nen van meel, van blikjes, kruidenierswaren, enz. enz. Tenslotte door dewijnkelders. En nu, heeren," zegt onze vrien delijke geleider, de jassen aan .t-w uw dassen om, want we komen in de vries- en koelkamers". Wij zijn den restaurateur dankbaar voor dezen goeden raad, want wij bibberen neg, ondanks jas en das. Geen wonder, de temperatuur in de vrieskamers is 6°. onder nul ! Daar hangen voor onze oogen in