DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 9 JULI 1927 Moderne jeugd door H. G. CANNEGIETER VIL De rechtstrceksche levenshouding TJ BT kenmerkend na-oorlogsche meen ik het *? zuiverst te kunnen omschrijven als: de rechtstreeksche levenshouding. Er zijn veel oogen schijnlijk moderne verschijnselen, welke bij nadere beschouwing echter een herhaling of een besten diging blijken van 't ouderwetsche. Terloops heb ik reeds een paar voorbeelden genoemd. Wat echter den jongsten tijd stellig en nadruk kelijk van het verleden onderscheidt, is de vanzelf sprekende afkeer van omwegen, het als van nature recht op den man af gaan, het onopzettelijk ver mijden van omslag, het on verheeld noemen en openbaren van hetgeen aan de orde is, het on middellijk en onafgeleid zich bepalen bij de zaak van het oogenblik. Dat deze levenshouding vanzelfsprekend, na tuurlijk, onopzettelijk is, bewijst haar wetmatigheid Zij vloeit, voort uit de orde der dingen. En omdat zij haar ontstaan duidelijk aan de oorlogservaringen heeft te danken, kan men haar als karakteristiek na-oorlogsch kwalificeeren. Het is niet veel, wat er aldus als slotsom van mijn onderzoek als naoorlogsch overblijft, maar dit weinige is niettemin van beteekenis. Naar ik hoop aan te toonen, overheerscht deze rechtstreekschheid van levenshouding het geheele terrein-complex van de hedendaagsche cultuur. De oorlog heeft den modernen m'ensch gedwongen zich toe te spitsen op eenvoud, gerief en doel matigheid. In den bitteren strijd om lijfsbehoud kwam het er op aan, profijt te trekken van iedere seconde van den tijd, van elk greintje van het beschikbare materiaal, van elk deeltje aanwezige kracht. Het vernuft legde zich toe op het doelmatig gebruik van al wat te gebruiken viel, en naarmate de bruikbare voorraad verminderde, verscherpte zich dit vernuft. Verspilling werd de hoofdzonde van den tijd. Bezuiniging werd de opperste deugd. En wat aldus aanvankelijk van harde nood zakelijkheid voorschrift werd, ontwikkelde zich gaandeweg tot gewoonte. Deze nieuwe gewoonte werd het kleed, de liturgie, het veldteeken van den modernen tijd. Het kleedlooze kleed, de liturgielooze liturgie, het teekenlooze veldteeken. Scherp uit zich de tegenstelling reeds dadelijk in de uniform van de strijders op 't slagveld. Voor heen was het leger een sieraad. Welk tijdperk uit de wereldgeschiedenis men neemt, altijd weer blinkt de krijgsman van kleuren en goud. De helmboswuivende Hector, de kruisridders, de kurassiers, maar ook de vaderlandsche flankeurs en schutters, de grenadiers en jagers, de huzaren, geele rijders en marechaussees, het zijn allen kleurige en fleurige figuren. Een wapenschouw. een parade, een veldslag, het was alles een schitterende vertooning. De vliegende vaandels en slaande trom, de tamboer-majoor met zijn fonke lend en schetterend muziekcorps, zij roepen de heugenis wakker aan de cadetten van 't oude Gascogne en aan het brallend geschreeuw van l'Aiglon. De krijgsmansromantiek mocht vóór den oorlog jonge mannen bekoren en indruk maken op jonge meisjes, na den oorlog is dit veranderd. De bittere noodzaak leerde, dat oorlog geen spel noch een sieraad is. De jaren in de loopgraven gewenden het romantisch oog aan de werkelijkheid. Het moderne gevecht is zaak van techniek. Men heeft er muziek noch parade bij noodig. Hoe grauwer en eenvoudiger het krijgsmanskleed. te kleiner de trefkans. Hoe minder omslag, hoe beter. Mr. Britling sees it through"; hij ziet dwars door de franjes en frasen waar het om gaat". Dit is het gezichtspunt va,n den na-oorlogschen mensch. Hij laat zich door geen romantiek meer bedotten en, wijl deze romantiek hem in de ellende van den oorlog zoo'n koopje geleverd heeft, is zijn afkeer van haar hartgrondig. Romantiek is iets minderwaardigs, iets onzedelijks geworden. De zonde bij uitstek ten overstaan van den naoorlogschen tijd. Een specifiek na-oorlogsch woord is: efficiency. Wij hebben ten onzent geen oorlog gehad, maar distributie en mobilisatie zijn nog geenszins ver geten klanken. Ook wij hebben door bittere nood zaak gedreven, de gewoonte ons eigen gemaakt het nuttig effect van de te onzer beschikking staande tijd, kracht en stof vóór alles te meten. De deugd der bezuiniging en de zonde der verspilling zijn ook onze moraal gaan beheerschen. Dat er nog zoo Wegenbelasting en wegenverbetering DE WEG NAAR DE HEL IS GEPLAVEID MET BELASTINGBILJETTEN weinig bezuinigd en zooveel verspild wordt, vindt zijn oorzaak in de taaiheid van het in doodsstuipen wegstervend geslacht van den voor-oorlogschen mensch. Laten wij deze reactionnaire doodstuipen toch in 's Hemelsnaam niet voor geboorteweeën gaan houden ! Zou er geen verband bestaan tusschen het Kahki en de korte rokken? Ook de korte rokken zijn goedkoop en doelmatig. Men zij zuinig op de be schikbare stof ! Er is gemeenschap tusschen het korte haar en de broodbon; zelfs de voorzitter der befaamde Asser synode heeft toegegeven, dat Eva zich had mogen ontdoen van het schriftuurlijk sieraad der vrouw, indien dit haar nuttig geweest ware in haar strijd tegen de slang. En het is geens zins ongerijmd, dat juist het agrarische conser vatisme zich weert tegen den zomertijd, wijl deze doelmatige instelling de romantische fictie van den tijd" verscheurt. Zomertijd is een principe: het nuttige gaat boven het ware, goede en schoone; de werkelijkheid boven den schijn. We zouden ook van de technische levenshoudingkunnen spreken. Psycho-techniek en psychoanalyse zijn als mr. Britling; ook zij hebben het door ! Kom tot de kern der dingen, o mensch, en maak u die wetenschap ten nutte. Denk, voel en werk pro fijtelijk, en laat u niet verlakken. Men pleegt in dit verband ook te spreken van Amerikanisme. De praktische Yankee heeft den West-Europeeër wegwijs gemaakt. Heeft hij iii het oosten een equivalent en is de tegenpool van het Amerikanisme het bolsjewisme? Ook dat werkt methodisch en rechtstreeks op den man af. Ook dat peinst en zint op efficiency en kent slechts n god: het resultaat. J. S. MEUWSEN, Hofl. A'dam-R'dam-Den Haag. DE BESTE HOEDEN IN HOLLAND Eén ding is er als oorlogsverschijnsel, dat met de rest in tegenspraak schijnt. De oorlog heeft den massalen dood over de wereld doen waren en huiverend hebben wij allen zijn voetstappen ge voeld. De na-oorlogsche mensch is als de mensch uit de middeleeuwen iu voelbaar contact gekomen mét de vernietiging. Is zij het einde van alles? Of is zij de eeuwigheid? De moderne mensch zag zich uit bittere noodzaak voor het metaphysische puzzle geplaatst. Heeft hij het opgelost? Hoe? Door scepticisme: eten en drinken en fox-trotten, want morgen sterven wij ? Door het occultisme: groot is Annie Besarit en Krisknamurti is haar profeet? Door het clericalisme: de herleving van het godsdienstig bewustzijn, het herstel van de kerk, de verroomsching van Nederland? Door het pessimisme: de ondergang van het Avondland ? Of het optimisme, dat de leider van de S.D.A.P. in zijn Paaschrede hiertegenover gesteld heeft ? Doodstuipen of geboorteweeën? Reactie of revolutie? Slechts hetgeen zich in al deze dingen als rechtstreeksche levenshouding uit, is aJs typisch-naoorlogsch betrouwbaar. MUZIEK D STRIJKINSTRUMENTEN D SNAREN g H., RAHR PIANO'S Achter St. Pieter 4 Utrecht D Tel. 443 Q n VERHUREN D D VLEUGELS a a