18 DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 6 AUGUSTUS 1927 No. 2618 Uit het kladschrift van Jantje taf f De triomf van de overheidsexploitatie De gemeentelijke Sint-NicoJaas door MELIS STOKE LJ OB verwend de gretigaards op het gebied van overheids-exploitatie de laatste jaren ook zijn mogen, het schijnt wel dat ze nog steeds honge ren naar nieuwe objecten. Spoorwegen, melk- en vischwinkels, wasscherjjen, fokkerijen, radiotelefoonbedrjjven, uitspanningen... kort om, van alles hebben de liefhebbers van overheidszorg al op hun menu; tallooze variaties en smakelijke re cepten uit dezelfde van lichtrose tot bloedroode ingrediënten bereid en nog is hun onverlambare dadendrang, hun verbijsterende fantasie niet uitgeput. De overheids-exploitatie-aanbidders zijn, laten we het eerlijk zeggen, in het stadium geraakt waarin alle van iets-speciaals-bezetenen en alle lieden met verprikkelde tongen en verhemelten nmaal, volgens de wetten der natuur moeten belanden: in het exotische, het buitenmiddelpuntige, het gezocht-buitennissige En zoo kon het dan mogelijk zijn dat aan den gemeenteraad van Deventer in den jare 1927 zij het dan ook op een wel hinderlijk warmen dag, en zeer kort na een cycloontje, het voorstel gedaan is om Sint Nicolaas te maken tot een lijdend voorwerp van gemeen telijke exploitatie... Men wenscht de gemeentelijke po litieverordening in dien zin te herzien dat zich te Deventer, noch op den openbaren weg, noch in winkels of op eenigerlei andere voor het publiek toegankelijke plaatsen Sint Nicolazen mogen vertoonen... behalve die ne, die officieele,die boven alles verhevene: de door het dagelijksch bestuur en het hoofd der politie erkende en van vrij brieven voorziene Heilige. En zoover is het dus al met Deventer, de stad van de koek, die als zoodanig alles aan den Spaanschen bisschop te danken heeft, gekomen, dat ze hem wil voorzien niet van de sleutels der stad op een fluweelen kussen maar van een soort politiebriefje, zooals dolende zigeuners, orgeldraaiers, apendresseerders, scharensliepen en andere zwervers die krijgen om ge vrijwaard te zijn tegen de grijpende handen en snauwende stemmen van veldwachters en stedelijke dienders. .. Men zal, in Deventer, Sint Nicolaas aanhouden, ondanks zijn rijk opge tuigd melkblank ros en zijn gevolg van koolzwarte slaven, men zal hem, als een doodgewonen zwerver, naar zijn bewijssie van de peliessie" vragen om hem, zoo Zijne Heiligheid het toevallig verloren mocht hebben, of vergeten bij een moeilijken tocht door de schoorsteen van een centraal verwarmd huis, te bedreigen met het tehuis voor dakloozen of het cachot onder politiebureau of gemeentehuis' Maar dit is alleen de uiterlijke zijde van de geschapen situatie. Blijft ons te beschouwen de innerlijke, zooals die zich aan ons vertoont, gestimu leerd door vrijzinnige sociaal-econo mie. Deze is minstens even gruwzaam. Men solt met den Spaanschen Bisschop alsof hij niet al die gebrilde economen en gewichtige politici in hun prille jeugd uren van de grootste blijdschap verschaft had. Men maakt hem tot een wellicht winstgevende gemeentelijke exploitatie, en zulks nog wel in concurrentie met het particu lier initiatief dat zich, juist op het gebied van het Sinterklazisme, immer van een zoo frissche en verrassende zijde heeft doen kennen. Wat men ons volk ook moge ver wijten op het stuk van initiatief en ondernemingsgeest, juist op en om streeks den dag van Sint Nicolaas waren alom, en vooral ook teDeventer, de teekenen merkbaar van een ge zonden drang tot daden. Wie het maar eenigszins kon be talen, huurde zich een mijter, tabbard, bisschopstaf en grijzen baard. . .. Geheele volksgroepen, die hun mid delen tot levensonderhoud trekken uit het verhuren van costuums, het maken van grijze baarden, snorren en pruiken, worden door dit ruw ingrijpen der overheid in hun eerzaam en nijver bestaan bedreigd. En niet slechts dat: ook zij die in de harde wintermaanden plachten een extra-centje voor turf te verdienen door, als Bisschop gekleed, in een winkel of koffiehuis op te treden, worden door het instituut van den overheids-officieele-dictatorialemonopolie-Sint Nicolaas hoogst ernstig getroffen. Wat moet er - zoo vragen verschil lende van deze medeburgers zich thans af van ons worden, wanneer andere gemeenten het voorbeeld van Deven ter volgen.. . . ? Is er n onderwerp minder geschikt voor overheidsexploitatie dan juist het Sinterklazisme, dat in zijn diepste wezen berust op het principe van geven, terwijl de moderne overheid doordrongen is van de supe rioriteit van het nemen, juist het omgekeerde dus. . .. ?" Er ligt, voor ons, een kern van diepe economische en moreele waar heid in deze overweging. De gemeentelijke Monopolie-Sinterklaas-met-politioneele-bescherming Kenners zeggen: MIJ smaakt allén een BROCHES Cigaret" is een inbreuk op de heiligste i-echten van ons volk. Wij geven volkomen toe dat het particulier initiatief, ook op het gebied van het Sinterklazisme, wel eens tot excessen is gekomen. Wij behooren volstrekt niet tot de ver dedigers van excessen, zooals men die weieens, en speciaal ook in Indië. heeft kunnen gadeslaan bij de ont moeting van twee of meerdere Sinter klazen. Ook ons staat het schouwspe van bloedneuzen, uitgeslagen tanden uitgerukte grijze haarplukken uit baarden en pruiken, en. bemorste o. gescheurde tabbers en ingeslagei mijters, heftig tegen. Overal zoo redeneeren. wij waar de particuliere ondernemers geest den vrijen teugel geniet, zijl botsingen tusschen concurrenten t< verwachten. Ook en vooral op het gebied vai het particulier Sinterklazisme, da wordt beoefend door lieden van allerle_ rang en stand en uit alle klassen de samenleving. Het voorkomen van dergelijke bot singen is mogelijk door de preventiev. werking die uitgaat van eene uiters gestrenge hanteering der politie-ver ordeningen. Maar daarvoor is stellij niet noodig dat men onder volkomei negatie van 't geen in ons land op da gebied gepresteerd is en werd Siu terklaas maakt tot een Gemeente bedrijf, ressorteerend onder den eerst den besten willekeurling die niet een meer in hem gelooft, en, wat minsten even erg is, tot een met een politie bewijsje voorzienen zwerver. . . .