't* DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 20 AUGUSTUS 1927 No. 2620 -,. ? T KRAMER. INGANG LUNCHEOOM VAN DE BIJENKORF' ' ' TE AMSTERDAM ONTVANGSTHAL VAN KONING AMENOPHIS III VOOR DEN TEMPEL TE LUKSOR Twee Indische romans door Mr. H. G. KOSTER A AN de verhalen der groote romantici kon men ^^ gelooven. Zoo lang ge nog gebogen zat over Les) Misérables of Notre Dame de Paris, geloofdet ge aan Jean Valjean of aan Quasimodo. Zeker, later ging ge toch weer twijfelen; maar terwijl ge las, verlamde de geniale schrijver uw kritischen zin door de magische werking van zijn machtig talent. De christen-socialist Daan van der Zee is ook romanticus: een echte en ouderwetsche. Maar aan zijn roman De Levende Berg \) gelooft niemand. Welk een talent zou er trouwens noodig zijn, om zulk een enorm quantum onwaarschijnlijkheid als waarheid te suggereeren! De Levende Berg is de geschiedenis van Ben Lavier, een proletariërskind mei zwerversneigingen. Ben Lavier gaat, na eerst stroopertje en typograaf geweest te zijn, de wereld in als hofmeester op een boot van de Rotterdamsche IJoyd. Hij wordt reeds op de eerste reis ont slagen, omdat hij met een aardig Engelsch passagiertje geflirt en met den purser" gevochten heeft. Ben r^jke jonge Engelschman, die op het passagiertje verliefd was, heeft hem bovendien beleedigd; hij heeft den armen hofmeester op pijnlijke ?wijze het tusschen beiden bestaand klasseverschil tot bewustzijn gebracht. Ben Lavier besluit zich vroeg of laat te wreken. Na vele wederwaardighe den wordt hij in Indiëtijdens den wereldoorlog spoedig millionair. Hij boort nu door allerlei finantieele machinaties het handelshuis van den rijken Engelschman in den grond en brengt dezen tot den bedelstaf. Hij huwt met het aardige passagiertje, dat hem sinds zijn hofmeesterschap niet meer, gezien heeft, maar hem trouw is gebleven. Door roekelooze beursspeculaties weet hij zich op te werken tot een wereld-geldmagnaat. Maar opeens gaat hij het goud verachten. Zijn proletariërsbloed begint te spreken en hij besluit zijn millioenen aan te wenden ten bate van de socia listische arbeidersbeweging. Hij reist met zijn vrouw de heele wereld rotnd en steunt tallooze stakingen,. die de schrijver, alle nauwkeurig maf; jajir eQ datum erbij opsomt. Hij komt pok;in Holland en schenkt aan het KotterHanteèhei blad Voorwaarts i 50000. Wij yernemen hoe hejji kamerlid A. B. Kleerekooper ' dit in de koffiezaal der Tweede Kamer aan de partij genooten vertelt en hoe de heele S.D.A.P. er van overstuur raakt. Niet zoodra heeft onze held een minderwaardige finantieele manoeuvre uitgehaald, of er volgt weer een strooiavond voor behoeftige vakvereeuigingen. In de S.D.A.P. noemt men hem de geheimzinnige Italiaan." Ben Lavier is een litteraire reïncarnatie van Julius Barmatt. Slechts verloopt Ben's levens geschiedenis minder tragisch. Want Ben doet zijn geheele bedrijf ten slotte over aan een andere firma, betert zijn leven om, rentenierend, verder uitsluitend voor het proletariaat te gaan leven, bijgestaan door zijn lief vrouwtje. En als onze proletarische millionair van zijn vrouw verneemt, dat zij een klein proletarisch millionairtje verwacht, doet hij zich zelf de belofte, dat hij het wicht zal opvoeden tot den dienst der strijdende arbeiders. Het verhaal heet De Levende Berg, omdat de millio nair een visioen gehad heeft op een Preangerberg, den Boeraiigrang. Daar heeft hij in den geest het gansche wereldproletariaat gezien en hoe het ver trapt werd door enkele kapitalisten, waaronder ook hij zelf was. Dit visioen bekeert hem tot liet socialisme: Paulus op den weg naar Damascus. Men mag op goede gronden aannemen, dat Julius Barmatt nimmer zulke visioenen gehad heeft. Dit boek is een krankzinnig-makende rolprent, waarvan de explicatie gegeven wordt in een taal, die alle hinderlijke eigenschappen n van het socialistisch brochure-jargon n van het bombas tisch kansel-nederlandsch in zich vereenigt. Waar lijk deze Levende Berg is een Bloksberg, welks christen-socialistische heksensabbath den lezers een nachtmerrie op het lijf jaagt ! Van geheel anderen aard is de roman van Mr. Willem Coops: Tropengloed 2). Dat is óók al de geschiedenis van een jongmensch, dat het binnen enkele jaren in Indiëtot millionair brengt. Mr. Willem van der Meer (neen, dit is geen drukfout, want zóó heet de hoofdpersoon) komt als pas gepromoveerd jurist naar de Oost op zoek naar een geschikt advocatenkantoor, waarin hij als junior kan worden opgenomen. Hij beleeft allerlei avonturen, die ieder ander vrijgezel in de Oost 'eveneens kan beleven. Natuurlijk heeft hij ook een aardig Japansch huishoudstertje. Het pikante van het geval is, dat hij dit schepseltje ten geschen ke krijgt van een Chineeschen cliënt. ... in plaats van honorarium. Ten slotte trouwt Mr. Willem van der Meer, maar wordt nog vóór zijn huwelijk tot de theosofie bekeerd. Hij doet nu erg veel aan occultisme en beoefent, meer dan een goed theosoof betaamt, het spiritisme. Ten slotte maakt hij een soort occultistische huwelijksreis naar Europa; want eerst bestudeeren de jonggehuwden de fakir kunsten op Ceylon; te Bombay zijn zij de gast van een Hindoe-wijze, een Mahatma; vóór hun vertrek uit Bombay houden ze nog een séance, tijdens welke een goedgezinde geest hun eenige bladzijden astrale wederwaardigheden ten beste geeft. Als Marseille in het zicht komt, valt het scherm en het spel is uit. Dit verhaal van Mr. Coops is evenals zijn onlangs verschenen Leidsch Studentenleven in het laatst der vorige eeuw eigenlijk niets anders dan een zeer dunne draad, waaraan als kralen aaneengeregen zijn: anecdoten, leuke zetten, grappige situaties, wonderlijke avonturen. Of om een ander beeld te gebruiken: het verhaal zelf is een mager denneboompje, dat door middel van kaarsjes, sterren en tierlantijntjes is opgesierd tot een blinkenden kerstboom. Tropengloed ver toont in dit opzicht ook groote gelijkenis met Hans Martin's Malle Gevallen, het bij onze hedendaagsche scholieren zoo populaire handboek. Zelfs in détails is die gelijkenis treffend. Beider held is hetzelfde vlotte type jongmensch, verzot op het plagen van oudere lieden; .in beide boeken is het buitenechtelijk verhoudinkje in denzelfden toon behandeld; in beide worden de Indo's als halve idioten voorgesteld; beider omslag is ver sierd met het portret van de maitresse des helden. Maar er is n scherp verschil: in Tropengloed is een stuk theosofische ideologie verwerkt; Malle Gevallen blijft in den frivolen toon. is daardoor harmonischer en in zijn soort beter. Want theosofische bespie gelingen te midden van grappen en grollen maken den indruk van kerkorgelmuziek in een danshuis en omgekeerd verwekken de grappen en grollen gede biteerd tijdens de theosofische catechisatie het effect van een jazz-band op een zendingsfeest. l) De Levende Berg door Daan van der Zee. -Em. Querido's Uitgeversmaatschappij, 1927, Amsterdam. 2) Tropengloed, van der Meer's Indische erva ringen door Mr. Willem Coops. W. L. en J. Bnisse's Uitgeversmaatschappij Rotterdam, 1927. Ut OOKTFRED:JUOESKE ZANDBLAD - SIGAREN 8 en10 cis.