6 DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 20 AUGUSTUS 1927 No. 2620 B1JKOMST1GHEDEN door ANNIE SALOMONS ' # CCLXXXII 'T* OEN ik uit het verre land was komen terugvaren, zonder iets te vermoeden, van wat in het vader land de wereld der lezende dames en heeren in beroering bracht, was n van de eerste vragen, die mij door een literatuur-lievend man werd gesteld: Hebt u het nieuwe boek van Alie Smeding al gelezen?" En op mijn lichtelijk beschaamd antwoord, dat ik" door m'n verblijf in de tropen wat achter was .geraakt, verklaarde hij resoluut: Ik vind het walgelijk; een walgelijk boek en dat dat dan nog door een jonge vrouw is geschre ven !" En daar ik den spreker als iemand met zeer ruime opvattingen kende, die waarschijnllijk veel uitin gen hl zijn appreciatie zou opnemen, waar ik me al lang afgekeerd zou hebben, besloot ik, dat ik dit boek dus niet behoefde te lezen. Want waarom zou een mensch zich plagen iaet lectuur, waarvan, hij vooruit ?weet, dat ze hem niet zal liggen, terwijl hij toch al altijd tijd te kort komt, om kennis te nemen van de vele publicaties, die hem genot zouden kunnen geven.... Tot zoover was er niets verwonderlijks aan het geval. In een vrij land leven menschen met uiteenloopende levensopvattingen. Een kunstenaar legt in zijn werk van zijn levens houding getuigenis af, omdat hij er zich met zijn heele persoonlijkheid in xdtspreekt. Met zulk een belijdenis zou hij andersgeaarden, anders-denkenden, anders-overtuigden kunnen kwetsen; daarom is het natuurlijk, als die zich van het lezen van een dergelijk boek onthouden, of dat ze, ? als ze den geest ervan niet kenden, het terzyde leggen, zoodra ze bemer ken, dat ze in gezelschap zijn geraakt, dat hun tegenstaat. Maar nu in de laatste vijftig jaar er over ieder de aandacht trekkend boek veel meer pagina's worden volgeschreven, dan het boek zelf bevat, zal zoo'n on wetend er-in-loopen wel buitengewoon zelden voorkomen. Maar nu is het eigenaardige met het boek van Alie Smeding, dat ik er, in den korten tijd, dat ik me weer tusschen lezend Nederland mag be wegen, telkens over aangesproken ben, of ik het nog niet kende; dat ik het toch noodzakelijk lezen moest; dat ik er iets over moest schrijven zelfs. ... en dan daarna kwam telkens weer de glorieuse meedeeling, dat ze het zoo'n afschuwelijk, zoo'n verwerpelijk, zoo'n schandelijk boek vonden. Ik* aabet eerlijk verklaren, dat ik die gedragslijn niet begrijp. En als ik nu dan wezenlijk over het nieuwe boék-van Alie Smeding" ga schrijven, EETKAMER NAAR ONTWERP W. P E NAAT. ? BESTAANDE UIT ? DRESSOIR.TAFEL. THBETAFEL.45TOELEN 2ARM5TOELEN ?.473. UITGEVOERD IN PRIMA EIKENHOUT EN IN ELKE GEWENSCHTE HOUTKLEUR AFBEELDINGEN FRANCO IMSTER' i METZGC2 terwijl ik het nog altijd niet gelezen heb en het ook niet zal lezen, dan is het niet, omdat ik nogeens de waarheid van den paradox uit onzen studenten tijd wil demonstreeren, dat men altijd het beste schrijft over het boek, dat men niet gelezen heeft. Maar het is vooral om me rekenschap te geven van deze vraag: als al die menschen, die van hun vrienden en bekenden, van de critici en de recensenten gehoord hadden, dat, hoe men ook over de kunstwaarde moge oordeelen, Alie Smeding's nieuwe roman een aan vechtbaar" boek is, toch juist hiernaar grepen, en dit wilden lezen, en dan daarna zich te buiten gingen in krasse veroordeel ingen ervan wat zoekt dan de groote men", voor wie de auteurs schrijven en bij wier gunst ze moeten bestaan, in een roman? En het peinzen over deze questie heeft me somber gemaakt. Waarom lezen menschen eerst met gretigheid, wat ze later met denzelfden wellust hekelen ? Vanwaar die drang zich te ergeren; dat zoeken van het aanstootelijke en dan de ,,on"heilige verontwaardiging erna? Ik herinner me, dat ik, toen ik pas in de twintig was, eens op een cursus van de Volksuniversiteit verklaarde, dat ik over een bepaald boek niet zou spreken, want dat ik het na eenige bladzijden had neergelegd, omdat het me tegenstond. Een jong dogmaticus uit mijn auditorium schreef me toen een briefje, waarin hij mijn houding veroordeelde, omdat een meisje zonder verantwoordelijkheid wel mocht lezen, wat haar beviel en opzij leggen, wat haar kwetste, maar dat ik als critica en als docente verplicht was, goed en slecht te lezen n te bespreken, het goede prijzende, het slechte lakende.... En omdat ik in dien tijd gauw ge loofde, dat een ander gelijk had, heb ik het toen ook eens op die manier geprobeerd. Maar ik ben toch weer tot mijn eigen opvatting van m'n lectuur en van m'n werk teruggekeerd. Kiezen we ook niet onder de menschen alleen hen tot onze kameraden, met wie we innerlijk contact kunnen krijgen? Laten we de andere niet gaan, omdat er toch geen geestelijke winst te behalen zou zijn? Natuurlijk moeten er recensenten zijn, die alles lezen; die het verkeerde, in welken zin dan ook, kunnen signaleeren; maar die zijn er al, en te over. ... Waarom mogen er dan ook niet enkelen bestaan, die lezen, wat ze mooi vinden, en die alleen schrijven en spreken, over wat ze lief hebben en bewonderen? Een mensch groeit met z'n bewonderingen; hij trekt zich omhoog, aan wat hij begrijpend liefheeft. Maar het afbreken, het hoonend op de kaak stellen maakt licht hard en bitter; en men moet al een zeer bescheiden aanleg hebben, wil men door het rechtertje spelen over zijn minderen (en helaas soms: over zijn meerderen) niet eigengereid en ingebeeld worden. Een criticus mag toch ook weieens aan zich zelf, aan zijn eigen karakter denken;. ... maar waarom denken dan al die eerst begeerige, en later zoo hoogmoedig afkeerige lezers van Alie Smeding zoo weinig aan het hunne? Zij hebben niet eens den plicht van voorlichting", van op-de-hoogte-van-hun-tijd te zijn. Hoe kan men alle plezieren tegelijk verlangen: eerst de piquanterie van een roman, waarin buitengewoon openhartig over sensaties wordt ge sproken, waarover men gemeenlijk zwijgt; en dan de deugdzame zelfHOTEL GROOT-BADHUIS", ZANDVOORT. Kamers met volledig pension vanaf f8.50 PHOENIX-MEUBELEN" Voor WONING en KANTOOR zijn GOED, GOED KOOP en worden onder GARANTIE geleverd <^> <*> BEHANGEN - STOFFEEREN - BEDDENMAKERIJ Magazijn Damrak 76 Tel. 48489 <*> =*> «*> c*> <^> <*> Fabriek-Toonkamers Warmoesstraat 141 Tel. 42689 UW INTENtUG LEEFT JAREN MET U MEDE LMT HEI DOOP Dtl l VEBZOIKEN STEUNZOLEN(a^oRHOi HET OPSTAAN D EN BUITEN R AH O HERSTELT D f/ PLATVOET \\ .A.MESSING. ^X O.Z.VOOR8URGWAL 334. %HET BINNEN6ASTHUIS/ OVERHEMDEN NAAR MAAT FR. SINEMUS 20 Lcfebchestraat 22 - Amsterdam BOUUTINHET nTiriGEn VERSTREKT DE DIRECTIE TELEFIMT.MS2603 Casino Noordwijk, Restaurant Saur lederen dag DINER- en SOUPER CONCERT met het Roemeensche Orkest Cornelius Codolban lederen dag T H E E- en SOIREE DANSANT met de Original Jazz Band The Berkeley's LUX-DE CAMERA" Hebt U interesse voor fotografeeren? Zoo ja, leest dan het gecombineerde fototijdschrift LUX^DE CAMERA" VRAAGT GRATIS PROEFNUMMER, Administratie Warmoesstraat 147/151 - Amsterdam. verheerlijking, die in de verontwaar diging erna tot uiting komt. We zouden waarachtig geneigd zijn uit te roepen: wie zoo'n boek voor z'n plezier leest, moet het dan maar mooi vinden ook. Hij heeft tenminste het recht er met een preutsch mondje schande van te spreken, volkomen verspeeld. Het bijbelwoord, dat in speciale kringen van ons land populair is: Onderzoekt alle dingen en be houdt het goede", sloeg zeker nooit op prikkelende romans, waaruit men juist het slechte" pleegt te ont houden; en ik gevoel meer respect voor een eerlijk artiest en iemand, die in levensopvatting en waardebepaling diametraal mijn antipode is, zooals Alip Smeding, dan voor menschen, die eerst het zoet vei-bodene snoepten en dan erna een grooten mond op zetten, dat het bedorven smaakte.