2 DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 27 AUGUSTUS 1927 No. 2621 l i i; [ rDe jongste fase in den Chineeschen burgeroorlog door Dr. JAN ROMEIN T~\ E jongste fase in den wel eindeloos schijnenden Chineeschen burgeroorlog is ingeluid door het gedwongen heengaan van Tsjang-kai-Tsjek, waar toe een krijgsraad der Nanking-militairen op den 12den dezer maand gehouden, het besluit nam. De val van den maarschalk kwam voor wie het belang van de huidige gebeurtenissen in China inzien, en daaruit het geduld putten ze te volgen, niet onverwachts. Reeds den 6den Mei j.L, nog geen maand na zijn openlijken afval van de toen nog voor het uiterlijk althans eensgezinde zuide lijke regeering, op den 16den April, en nog geen twee maanden na het hoogtepunt van zijn loopbaan de inneming van Sjanghai op den 21sten Maart van dit jaar -?reeds op den 6den Mei seinde de correspondent van de Prawda" uit Sjanghai aan zijn blad Tegenwoordig is met volle zekerheid aan te nemen, dat het Tsjang-kai-Tsjek noch gelukt is, groepen van beteekenis van de kwo-mintang mee te sleepen, noch een levenskrachtige partij of een mm of meer stabiele regeering te vormen," ja sterker: Tjsang-kai-Tsjek zelf en zijn aanhangers voelen reeds kennelijk het fiasco van hun onder neming." In denzelfdeu geest had zich trouwens reeds 2 dagen eerder Borodin uitgelaten in een interview met C. J. Ketchum van de Daily ' Express 1), waarin hij verklaarde als de mogend heden op de Nanking-regeering hun hoop gesteld hebben (en zij deden dat blijkens de aan Tsjangkai-Tsjek verstrekte leening) zullen zij zich bitter ontgoocheld zien. Tsjang-kai-Tsjek moet heengaan." Dat niet de wensch, maar de werkelijkheid hier de vader der gedachte was heeft de nu gevallen beslissing bewezen, misschien eerder nog dan mijn twee bovengenoemde zegslieden hadden gedacht. Wanneer wij van het heengaan van den vroegeren militairen leider der Zuidelijken een nieuwe fase in den Chineeschen. burgeroorlog dateeren, is . het niet om de overmatige beteekenis van zijn persoon. Tsjang-kai-Tsjek is een beroepssoldaat n die plegen het nu eenmaal af te leggen, als er politieke en sociale problemen aan de orde komen, wanneer ze niet, als Napoleon of Caesar, nog iets meer en eigenlijk iets anders zijn dan veldheeren. Op een zoo groote begaafdheid nu kan onze Tsjang -geen aanspraak maken, al is zijn carrière tot zijn ongelukkig besluit van 16 April niet van de minste. Korporaal in 1912, werd hij kort daarop officier van den generalen staf van Soen-Yat-Sen, die zijn militaire verdiensten ontdekt had. Reeds toen echter ging hij voor eerzuchtig door, een eerzucht, die hij ten volle kon bevredigen sinds den Isten Juli 1925, toen Kanton zich definitief aan de zijde ' der nationalisten had gesteld en Tsjang de gevierde aanvoerder werd, die den 23sten Augustus 1926 Hankou en den 21ste Maart van dit jaar de groote buit, Sjanghai, voor de Zuidelijken nam. Ben kleine maand later echter beging hij, zooals gezegd, wat wij voor zijn groote vergissing houden. Zijn afval van de regeering der Zuidelijken, wier hoofdplaats inmiddels van Kanton naar Ilankou was verplaatst, terwijl hijzelf zijn regeering in Nanking oprichtte, hangt ten nauwste samen met den socialen kant der revolutie, als welks kernN.V.%F.VANDERHE1DE HILVERSUM tORAVBLANDSCHEWEO. TEL. 11». VRAAGT U EENS TEEKEN INGEN EN PRIJSOPGAAF VOOR HET SMAAKVOL INRICHTEN VAN uw LANDHUIS OF VILLA. BEKNOPT PROSPECTUS FRANCO. probleem wij reeds eerder de agrarische kwestie aanwezen 2). Wat toch was het geval? De Zuide lijke regeering, die haar successen weliswaar ten deele aan Tsjang's opperbevelhebberschap, maar minstens zoozeer aan den steun der radikale boeren en arbeiders had te danken, kwam in steeds rooder vaarwater. Toen nu bovendien de kleine pachters er hier en daar toe overgingen daaruit de konsekwenties te trekken en de eigenaars te onteigenen, kwamen daartegen in verzet de officieren uit het nationalistische leger, die wel den buitenlanders de concessies wilden ontwringen en ook wel de noordelijke maarschalken wilden bestrijden, die zij niet ten onrechte trouwens voor buitenlandsche zetbazen hielden, maar die, zelf bezitters, zich met dezen jongsten koers weinig ingenomen betoonden. Zoo vormden zich in de kwo-min-tang drie fracties, 1°de Russisch-" en communistisch-gezinden, 2°zij, die hetzelfde doel wilden en hoogstens in tempo en methode van de eerste fractie verschilden, en ten derde een uitgesproken rechtervleugel, die onrustig begon te klapwieken. Tot dien rechtervleugel behoorde Tsjang-kai-Tsjek, en toen hij nu na de inneming van Sjanghai er toe in de gelegenheid kwam, n omdat zijn prestige geweldig gestegen was n omdat hij nu de mogelijkheid van stillen steun van buiten had. gaf hij aan zijn eigen neiging en het drijven zijner officieren toe en begon voor zichzelf. Totdat onlangs de katastrophe kwam. * * * Wie uit het vorige zou opmaken, dat het uitstooten van Tsjang dus opnieuw een radicale periode in de Chineesche revolutie inluidt, heeft tegelijk gelijk en ongelijk. Ongelijk, want Tsjang is niet aan den dijk gezet wegens te groote gematigdheid, maar juist wegens zijn koketeeren met de arbeiders, waarvan hij er naar den zin der reactionnairen binnen de natio nalistische beweging nog lang niet genoeg onthalsd heeft.Hij is het slachtoffer geworden politiek gesproken dan, want hij moet rijk vertrokken zijn van dezelfde tegenstrooming, die hij den 16den April heeft te weeg gebrecht Ongelijk ook, want diezelfde reactionnaire strooming heeft zich ook tot op zekere hoogte van de vroeger zoo radikale Hankou-regoering meester gemaakt. Den 11 den Augustus meldden pers-agentschappen uit Sjang hai, dat het partijbestuur der Kwo-min-tang be sloten had zonder verwijl alle communisten uit de partij te sluiten, een bericht, dat, voorzoover wij weten, wel niet bevestigd is, maar dat, ook indien het als zoodanig onwaar zou blijken, toch onmiskenbaar een rechtsche strooming verraadt. Vandaar dan ook, dat wij van Tsjang's politieke misrekening spraken: had hij zijn tijd afgewacht, dan had hij nu weer de militaire leiding van het Zuiden kunnen hebben in een beweging, vol komen in zijn lijn. * * * Dat Tsjang-kai-Tsjek's heengaan een nieuwe fase in den Chineeschen burgeroorlog inluidt, wil echter nog niet zeggen, dat men nu ook den inhoud dier ryeuwe fase voorspellen kan. In dien inhoud toch schuilt het gelijk", dat ook zij kunnen krijgen, die in die nieuwe periode na Tsjang's heengaan, een radikalere strooming verwachten. Immers, wat heeft de Tsjang-kai-Tsjek-periode A pril-Augustus gebracht? Toch niet anders dan een verdere vervlakking van de tegenstelling Noord-Zuid. Tsang-tso-lin zelf is nauwelijks minder nationalistisch" in zijn leuzen dan de Hankou-regeering. En de andere figuren in het Noorden" staan dichter bij de Zuidelijken dan bij Tsang-tso-lin. Dat geldt zoowel voor Keng-1'oeSjang, den grootsten opportunist in heel de Ch-neesche historie", gelijk de I'ekingsche corres pondent van The Times" 3) hem noemde en dien wij den Christen-generaal noemen, omdat hij met de secretaresse der Voung-Women's Christian Association" getrouwd is, als ook voor Tsangtsang-tsjan, den toutsjoen van. Sjantoeng, en Soen-tsjoeang-feng, dien de handelskringen, ook de Chineesche, naar verluidt, in Sjanghai willen tonighobben, waar hij den 21 sten Maart van dit jaar door Tsang-kai-Tsjek werd uitgejaagd. liet geldt tenslotte óók voor Yen-Sji-Sja,n, den toetsjoen van Sjansi, den bewonderenswaardigen, die NA VOLBRACHTE DAGTAAK het er nu al 15 jaar heeft uitgehouden en die on langs zelfs tot de kwo-min-tang is toegetreden nu deze partij bezig is zich van revolutionnairesmetten schoon te wasschen. Maar juist het feit, dat nu de Zuidelijken en. Noordelijken op dit oogenblik zoo ongeveer even nationalistisch" en even reactionnair zijn, zou zeer wel de oorzaak van de nieuwe radikale stroo ming kunnen zijn, waarover wij boven spraken. Door al deze verschuiving toch is de sociale kwestie geen stap nader tot haar oplossing gebracht^ Nog altijd zijn er de roode lansen" en de andere re volutionnaire boerenbonden, nog altijd zitten. de boeren op een last van 30?50 pCt., van de opbrengst van hun land, die aan pacht weggaat t nog altijd zijn de toestanden in de Chineesche in dustrie ten hemel schreiend, verdient 60 pCt. der arbeiders niet meer dan ongeveer / 1.50 per dag^ werken er in de zijde-fabrieken kinderen van 5 jaar 13 uren per dag, werken, eten en slapen zij erin n-en-hetzelfde lokaal. Dit laatste naar de be trouwbare mededeelingen van Doriot4). Zulke ellende kan een macht beteekenen als de om standigheden er naar zijn. Op het jongste vakvereenigingscongres in Mei j.l. moeten een 3.000.000leden van den pan-Chiaeeschen vakbond verte genwoordigd zijn geweest 5). Zoo is de Kwo-min-tang naar rechts geschovert en aangeland bij het program, destijds door Ta tsi Tao neergelegd in zijn ..Philosophische grond slagen van de leer van Soen-Yat-Sen.", maar verderdan ooit van Soen-Yat-Sen's groote lijnen afge dreven. De tegenstelling tusschen Noord- en Zuid is daarmee zoo goed als uitgewischt. Doch dreigen der dan ooit woelt zich uit die vervagende politieke tegenstellingen de sociale tweespalt los, de twee spalt tusschen arme boeren en fabrieksarbeiders eenerzijds, bourgeoisie, grondbezit en buitenlandsche belangen anderzijds. Zou do komende fase-, . de bloedige botsing tusschen die twee te zien geven? Men moet het denkbaar achten, al is het.. hetzij nog eens herhaald, niet mogelijk den inhoud der komende fase nu reeds te voorspellen. 18?8?27. 1) No. van l Mei j.l. 2) Zie dit u-eekblad van2fi Febr. en van 5 Maart j.i. 3) Dit blad van 15 en 16 Aug. j.l. ?i) Vgl. Alerctire de France, AUIJ. p. 538. 5) Uit verbond iverd opgericht in Mei 1925 met aanvankelijk 600.000 leden. De cijfers zijn ont leend aan den jiersdienst van het I, V. l*., zie \.R.C.. Ocht. l?1?27. Kon. Meubeltransport-Maatschappij DE GRUYTER 6 Co. eva ess DEN HAAG «^ "^ "^ AMSTERDAM - ARNHEM Verhuizingen per Auto-Trein