DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 27 AUGUSTUS 1927 Vóór Vrouwent w , Het doel der geslachten door W. F. WIJNAENDTS FRANCKEN?DYSERINCK EN zjj voorzichtig: niet ongestraft eischt men het off er van een diepe zielsbehoefte; de natuur is onweerstaanbaar; indien, men er niet in slaagt de beide tendenzen, die we hebben vastge steld, ten volle te ontwikkelen zonder dat ze met ?elkaar in strijd komen, dan zal men twee soorten Trouwen scheppen, die twee soorten monsters ?zullen zijn: de onafhankelijker! die, om aan het sociale leven deel te nemen, van het moederschap ?zullen afstand doen en zij die men uitsluitend aan «de voortplanting zal offeren". Aldus tegen het slot van z'n hoogst merkwaar?dig, zij het niet licht verteerbaar werkje 1) Jean Paul, de jonge fransche feminist, 'n Boek van 222 . pagina's, net van de pers (?eet ouvrage a t ?achevéd'imprimer Ie 22 Juin 1927, sur les presses «ie l'imp. Raulot et Cie., aldus lezen we met pijn lijke nauwkeurigheid op de laatste bladzijde!) «n dat blijk geeft dat de schrijver met de grootste nauwgezetheid alle wetenschappelijke en heel wat Jindere litteratuur van bestrijders en voorvechters van het feminisme onder de knie heeft. Toen ik die passage las, stond met pijnlijke fel heid m'n eigen primitieve oplossing van de kwesties me voor den geest uit den tijd toen ik nog in the sweet teen s" was en toen ik aanvankelijk ook geen andere oplossing zag, al voelde ik onmiddellijk ?al het monstrueuse" er van. Wie zelf een lieve moeder bezat, die naast eindelooze huiselijke toe?wjjding, tot in hoogen ouderdom dorsten bleef naar mér kennis, dieper sociaal aanvoelen, die begrijpt intuïtief ook in de nog bijna kinderjaren dat er toch ?een anderen uitweg gevonden moet worden, dan die «lat de volgende generaties alleen domme onzelf standige moeders zouden hebben met daarnaast een massa intelligente werkbijen of (en) zeer hoog staande hetaeren. Toch is het goed dat het, op den tweesprong -waarop we juist ook in Nederland nog steeds schij nen terug te komen, en gezien den koppigen tegen stand tegen den arbeid der gehuwde vrouw in de ihoogere en geestelijke beroepen, nog eens in alle scherpheid door 'n man is gezegd. Even hebben we 'de mentaliteit van een Bellamy .hooren doorklinken, als hij wijst op het an und für sich verkeerde, dat voor zoo tal van mannen de vakarbeid weinig anders dan een harde noodzake lijkheid, een ploeteren beteekent, en dat slechts in ?enkele beroepen, zooals dat van den industrieel, ?den koopman, den geneesheer, den hoogleeraar, «len advocaat en magistraat de man gewoonlijk -voldoende voedsel voor zijn activiteit vindt, dat ievéns met z'n smaak en aanleg overeenkomt. Daarom kunnen zoovelen niet begrijpen dat ^beroepsarbeid het individu omhoog brengt. Als «de echtgenoot zich verplicht ziet het brood voor a'n gezin te verdienen" aldus redeneert men is hy dankbaar, dat, in veel gevallen, de vrouw zich daarover het hoofd niet behoeft te breken en de .gelegenheid heeft zich belangeloos aan verschillend -werk te wijden". De'fout van deze opvatting schuilt hierin, dat .men zich het economisch leven niet anders kan voorstellen, dan zooals het ten huidige dage geor ganiseerd is, waardoor het aan de geestelijke- en zielsbehoeften van het individu niet voldoet. Daarom kan, binnen het kader van de tegenwoordi ge maatschappij, het feminisme zich nimmer geheel verwezenlijken. Maar desniettegenstaande is de waarde van den beroepsarbeid zoo groot, dat het -een noodzakelijkheid is geworden voor de ontwikke ling van het innerlijk leven la conscience" zegt de auteur van de vrouw. En wie zich het ingezonden stuk ia de Nederlander herinnert, nu al weer enkele jaren geleden, waardoor de Christ. .historische figuur van Mr. dr. Franken- van Driel in het licht van het openbare leven trad, die be grijpt beter nog dan Jean Pain en veel beter dan ik zelf het onder woorden zou kunnen brengen, wat .het voor het geweten der ontvoogde, ook der getoovige ontvoogdej vrouw beteekent afstand te moeten doen van Tfat, met haar heele wezen is samen gesmolten en haar mede tot mensen'' hielp vormen. Zeker, ook onlangs werd het door de liberale economiste ^p, van;Dorp in deVrijheid" nog eens ?nadrukkelijk erkend, dat er niets ellendigere bestaat dan de ontneming en verkorting van het recht om te arbeiden. Het is in principe wel het ergste wat men een mensch aan kan doen, zoowel uit een ideëel als uit een materieel, economisch oogpunt: arbeid toch is het grootste geluk voor den mensch, de grond van zijn bestaan, en tevens het eenige middel, waardoor hij in zijn behoeften kan voor zien. Ontnomen en verkort mag dit recht dus slechts worden in gevallen van gebiedende noodzakelijk heid, daar waar men recht heeft aan te nemen, dat arbeidere hun eigen belangen niet voldoende kun nen inzien, en hun eigen leven en dat van hun na komelingschap in de waagschaal stellen". Helaas meent de schrijfster ook dat dit laatste nu juist in zekere gevallen en binnen zekere grenzen van vrou wen geldt, op bijzondere gronden die alleen voor vrouwen gelden, (dus haar mogelijk of feitelijk moederschap of physiologische functie) en. ... wil zij dus zoo noodig" aan de vrouw wel. . .. ge weld aandoen. Gelukkig dat er steeds meer jongeren ook in andere landen zich doen hooren, naast haar, die door bittere levenservaring de economische werkelijk heid leerden zien en die met hand en tand voor het recht der gehuwde vrouw op arbeid zullen blijven vechten. Juist omdat ik zelf ingeslapen door 't finantieel betrekkelijk onbezorgd bestaan in vroeger jaren de sentimenteele fout begaan heb, van in deze tegen het orthodoxe" feminisme een tijdlang stelling te nemen, meen ik de denkfout der bezittenden" over dit punt, maar al te scherp te kunnen doorzien. Trouwens zelfs 'n Bellamy be ging de fout in z'n Jaar Tweeduizend de vrouwen zoo ongeveer haar weeldebestaantje te laten behouden ! Anders, nu veertig jaar later, de jonge Fransche geleerde. Si la femme doit devenir une puissance, il faut qu'elle fasse partie de l'organisme générateur au plus haut degréde la puissance d'un peuple; son avenir serait irrémédiablement compromis, si elle ne pouvait prétendre qu'exceptionnellement a ce qui constitue Ie fondement de la vie sociale: l'activitéproductrice". Voor wie niet eenigszins economisch geschoold is, moge hier om misverstand te voorkomen, aan worden toegevoegd, dat ook het geestelijk werk en het vervullen van alle ambten, waaraan behoefte bestaat, tot de voortbrenging" gerekend wordt. Het is dan ook, meen ik, iets meer dan toeval, dat juist op het oogenblik naast de eigenlijke vrou wenbeweging, die door zoo bewonderenswaardig en eindeloos-opofferend belangeloos" werk tot stand kwam en in stand kon worden gehouden, in tal van landen de behoefte is gebleken dat de beroepsvrouwen elkaar de hand reiken. Om tot het duel der geslachten" terug te keeren. Opzettelijk vertaal ik den titel niet, met het bij ons meer voor de hand liggende: ssksestrijd. Juist omdat dat woord een zekere kleur heeft ge kregen. Want wat de schrijver geeft, zijn zuiver sociologische, historische beschouwingen en men moet door heel wat vermoeiend oeverriet waden, met energie heel wat zware, klissende waterplanten doorworstelend, een lang bed van vermoeiend kroos dóórzwemmen, eer je in het klare, zonnige water van de conclusies bent gekomen en je je dankbaar en rustig door het toekomstzonnetje beschenen, kunt laten drijven. Maar dat is de schuld van den schrijver geenszins. Want al die je geestelijke zwemlust eenigszins hinderende flora, danken we aan zijn voorgangers van Plato af die immers geen erger straf wist dan de slechten te dreigen met een reïncarnatie als vrouw en 'n derde incarnatie als dier via het oude Egypte 2), Griekenland, 't Romeinsche rijk, met Abstecher naar de Tonga-eilanden, Cuba, de Bosjesmannen en de Irokeezen, tot de werken van Lange, Niebuhr, Mommsen, Thirwall, Grote, Hearne, Montesquieu, Bachofen, Engels, de Varigny, Ploss, BousselS), Proudhon, Le Dantec 4), Geddes et Thomson, Fouillée, Dürkheim,Laboulaye, Cunow, Grosse en Starcke toe, om van de ons allen bekende theorieën, van voor- en tegenstanders, die men ook bij ons herhaaldelijk geciteerd vindt: als daar zijn Jean Finot, Karl Pearson en Havelock Ellis of Lombroso, Nietzsche, Alphonse Karr, Max Nordau of Ie Bon nog maar te zwijgen. Kleeding van de maand (Teekening voor de Groene Amsterdammer" door Hermine IJzerdraat) Najaarstoilet geheel gehouden in zwart-wit Brasmus en Agrippa de Nettesheim komen we tegen, zoo goed als Westermarck en Jane Misme en zeker nog een paar dozijn anderen. Maar de kijk, dien Pain op al die beweringen heeft, is in ieder geval 'n origineele en verrukkelijk zijn de blz. 46?77, waarin hij al de contradictoire oordeelvellingen over de vrouw aan. elkaar toetst en er op wijst dat of er biologisch of psychologisch nu a of a als vrouwelijke eigenschap werd vast gesteld, de daaruit getrokken conclusie onver anderlijk toch luidde: minderwaardig ! Daartegenover stelt de auteur dat noch het moederschap als zoodanig, noch de gebondenheid aan het huis en de kinderen, noch de uiteenloopendheid van de natuur van man en vrouw tot de maatschappelijke ongelijkheid leidden. In tegen stelling met Dürkheim acht hij de minderwaardig heid van de positie der vrouw een verschijnsel dat onafhankelijk van de maatschappelijke omstandig heden is. Daarentegen hecht hij alle waarde aan de onderlinge sexueele verhouding der geslachten. Op zeer talentvolle wijze beziet hij dan de hypothesen over het buiten-de-eigen-stam huwen, de religieuse afkeer lang vóór het christendom na te wijzen van den sexueelen omgang. Wij kunnen, gezien de beschikbare plaatsruimte den auteur verder niet volgen; wij meenen trou wens in het bovenstaande voldoende gegeven te hebben, om diegenen die zich voor feministische theorieën interesseeren aan te sporen om zelf het boekje door te werken en de daarin ontwikkelde denkbeelden aan eigen opvatting te toetsen. 1) Le duel des sexes, causes et origines Paris Edition Badot. 2) Révillout deel IIL van l'Ancienne Egypte; la femme dans l'antiquitégyptienne en Paturet: la condition juridiqwe de la femme dans l'ancienne Egypte, werken die ik bij ons nimmer hoorde noemen. 3) Système physique el moral de la femme, eind XVfile eeuw. 4) Traite de biologie. DRINK WEINIG MELK maar goede melk, van betrouwbaar GEZOND VEE. HOFSTEDE OUD-BUSSEM. KERKSTRAAT 67 TELEFOON 37344