12 DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 3 SEPTEMBER 1927 No. 2622 COMOEDIA door HENRIK SCHOLTE Wat het tooneelseizoen 1927/1928 ons brengt Herdenkingsfeest A. J. C.: De Sol' daten" door A. van Collem 'C' EN onzalig oogenblik heef t den heer vanCollem op de gedachte gebracht om zijn Slagveld",dat «en der aangrijpendste verzen uit onze moderne letterkunde is, te vervolgen en uit te werken" tot ?een langgerekt declamatorium, dat bijna nergens boven de hoogte van een pacifistische brochure in ?dialoogvorm uitgekomen is. De hierin tot vizioen gemaakte opstanding der gedoode soldaten heeft niets meer gemeen met de verheven triestheid van Tiet oorspronkelijke en in zichzelf besloten vers, waarvan tenslotte weer een paar prachtige strophen -als coda herhaald worden. Op een volkomen duister slagveld men had ?de goudpaarse nacht" wel bar Egyptisch opgevat! werd het inleidend gedicht door Louis Vervoorn gedeclameerd: sonoor bel canto", maar helaas ?zonder dat overgegeven en mateloos mededoogen, ?dat voor dit, met bijna vrouwelijke gevoelsele menten uitgeschreven gedicht een eerste ver«iachte is. Ook daarna bleef het tooneel zoo donker, dat wij ^elfs de schaduwen niet onderscheiden konden. En al mag nu Goethe zeggen dat de muziek het mooiste klinkt als men de uitvoerenden niet kan wen, het was er dan soms muziek naar ! Men ving - van weerszijden wat half verstaanbaar dialect op, "voorts de extatische maar niet ver genoeg dragende «tem van Lucas Wensing in het midden, het mas sieve geluid van Co Balfoort een tage daarboven boven en als ik althans het zoekprentje juist opgelost heb het vrij neutrale orgaan van Ben Oroeneveld (tevens regisseur) ter rechterzijde. Maar wat tenslotte den heer Sternheim bezield heeft om zich met zijn ergerlijke stemgebreken, "waar niets tegenover staat, opnieuw op van Collem "te werpen, is mij een raadsel gebleven. Het spreekioor der A.J.C, was topografisch niet te determijieeren. Zoo werd dit een allereerst naar text, maar dan ook naar regie en declamatie behoorlijk mislukt experiment, waarvoor wij van Groeneveld en van <le A.J.C, revanche eischen. Nap de la Mar in Stieglitz Het komt een zoo voor impressies gevoeligen speler als Nap de Ia Mar ten goede wanneer men liem meer dan eenmaal in dezelfde rol kan zien. Ik herinner mij Stieglitz" van zijn jubileum, een paar jaar geleden, in een door nervositeit geschade opvoering en een trouwens veel minder sterke bezetting. Ik ben blij die te kunnen vergelijken met thans, nu ik blijkbaar een grandioozen avond trof. Deze Stieglitz is geweldig ! In deze rol ligt .alles wat Nap de la Mar kan: zijn charge, zijn vir"tuooze overgangen, maar vooral de ontroerende menschelijkheid in dezen Jood, een der weinige ;goed en groot gespeelde Joden, die ons tooneel in het geheel te zien krijgt. Er steekt in dezen uitbundigen gevoelsmensch, ?die in averechtsche vadertrots de carrière van zijn ?zoon dreigt te bederven en op wiens overgevoeligheden men zoo onwetend fel reageert, zooveel prachtige en oprechte tragiek, dat men er avond na avond naar zou kunnen kijken zonder er genoeg van te krijgen. Juist de burleske charge van de eerste acte, dan de knappe overgangen naar het dramatisch gevechtsterrein tusschen vader en zoon in de tweede, en het andersom doorbreken van zijn met onschuldige springstof geladene motionaliteit in de laatste acte, maken deze rol zoo over tuigend. Dat opkomen en veelvuldiger worden van een driftige schuwheid in zijn zijdelings opglurende oogen, dat stil worden in zijn goedbedoelde dom heden en drukdoenerij kweekt een sterk meeleven, dat ook na de pauze nog naar een hoogtepunt voert. Hier dat uit doldriftige, huilzieke gekwetstheid langzamerhand vol loopen van verzoeningsgezindheid, die toch zooveel moeite heeft om door te breken, dat is in zijn allerbesten vorm: (/root tooneel. Wat er dan nog aan ongemotiveerde sentimen taliteit in dit overigens lang niet onverdienstelijke stuk aanwezig was heeft Nap met zijn vol-menschelijk spel aan stukken gespeeld. En hij had ditmaal het geluk, in bescheiden afmetingen een juist tegenspel te vinden, dat zijn rol ten goede kwam. \\7 U hebben de verschillende Hollandsche tooneelgezelschappen een opgave gevraagd van hetgeen zij in het seizoen 1927?1928 ten tooneele brengen. Deze gegevens volgen hier onder, met daarnevens de namen van actrices en acteurs, die aan die gezelschappen zijn ver bonden. Vereenigd Tooneel (Directie Eduard Verkade en Dirk Verbeek) Er wordt begonnen met Maeterliiick's Blauwe Vogel als grondstuk te exploiteeren. Het V.T. opent '5 September met Mevrouw W arren's bedrijf. De voorstellingen, door Tilla Durieux en haar gezel schap van dezen Shaw gegeven, werd voor den heer Verkade aanleiding om het werk nog eens weer grondig door te lezen en die studie heeft hem geleerd dat dat stuk allerminst verouderd is. Mevrouw Chrispijn?Mulder zal mevrouw Warren spelen, Nel Stants is Vivie, Eerens speelt den dominee, Frits van Dijk den jongen Gardrier, Verkade speelt Crofts. Verder L'Aiglon met FJse Mauhs als den hertog van Keichstadt, Verkade als Metternich. Van Galsworthy zal Verbeek Escape regisseeren en er de hoofdrol in spelen; van den Bussischen volks commissaris Loenatsjarsky, De bevrijde Don Quichot, waarin Verkade den titelrol speelt. Dan wacht het publiek nog een Berrini ea een Marchand. Van het luchtige genre: Der Fuasballkönig, een soort Kribbebijter en van Savoir ia iigurante de la Oaité. Van eigen bodem brengt het V.T. onder andere een stuk van A. den Hertog, Stille kracht geheeten. En wellicht zal het in de Kerst- of Faaschvacantie de Amsterdamsche jeugd vergasten op een oorspronkelijk sprookje. Belangrijk is zeker nog te vermelden, dat in den loop van het aanstaande speelseizoen Albert van Dalsum zal worden belast met de regie van twee literaire matinees die, n door keuze van stuk n door aankleeding meer experiment zijn dan eigen lijk bij een officieel gezelschap usance is. Samenstelling van het gezelschap: Dames: Hetty Beek, Vera Bondam, Mies Elout, Marie Faassen, Willy Haak, Sara Heyblom, Mieke Hildesheim, Minny ten Hove, Gusta Chrispijn Mulder, Nel Knoop, Louise Kooiman, Else Mauhs, Polly Obdam, Betsy Ranucci-Beckman, Nel Stants, Dora Wallant. H e e r e n: J. Carpeutier Alting, J. C. Boogaard, Phil. la Chappelle, Albert van Dalsum, Frits van Dijk, Henri Eerens, Dom. de Gruyter, Paul Huf, Willem Hunsche, Joh. Kaart Jr., Kommer Kleyri, Jan Lamers, Cees Laseur, Hans van Meer-ten, G. Pilger, Dirk Verbeek, Eduard Verkade, Lucas Wensing. Het Centraal-Tooneel (Directie Cor Ruys en Louis de Bree) Het Centraal Tooneel begint te Amsterdam zij n seizoen in het Centraal Theater op l October a.s. O.m. zal het voor het voetlicht brengen: Par Ie bout du nez" blijspel n.h. Fransch van Raoul Praxy. Felix" van Henri Bernstein. Mademoiselle Hou nat van Claude Anet. Mon sieur Brotonneau" De Flers en de Caillavet. ..Der Strom" Max Halbe. D-irnentrayiidie" Wilhelm Braun. Tu in'epouseras ! Louis Verneuil. Hoera !. . . . Een jongen" Arnold en Bacli. ,.Au premier de ces messieurs\" vanMoézy?Con. Twee weken Papa Johan W. Broedelet. Maiiine Jean Jacques Bernard. Thuiskotnst Jean Jacques Bernard. Potash en Perlemoer van Charles Klein, in de bewerking van A. Keyding. Samenstelling van het Gezelschap: Dames: Anriie de Bree, Kitty Kluppell, Tilly Lus, Marie van Westerhoven. H e e r e n: Frits Bouwmeester, Louis de Bree, Pierre Myin, Anton Ruys, Cor Ruys en Bram Thomas. (Met enkele artisten worden nog besprekingen gevoerd). Vereenigd Rotterdamsch-Hofstadtooneel (Directeur Cor van der Lugt Melsert) Nieuw repertoire: Rivièra, door Frans Molnar. Désiré, door Sacha Guitry. Ein Besserer Herr, door Walter Hasenclever. Het Heksenproces door Mr. C. P. v. Rossem. Wie ben ik? door Joh. W. Broedelet. Poudre de Riz, door Jo v. Ammers-Kuller. De Professor zonder Pruik, door Herman Poort. Paulus unterden J uden, door Frans Werfel. Die Letzte Geliebte, door Ossip Dymov. Om de Menschen, door Marcellus Emants. Het Graf van den Onbekenden Soldaat, door Paul Raynal. Die Gelbe Rose. door Paul Kornfeld. Op de proef, door Fred. Lonsdale. Samenstelling van het gezelschap: Dames: M. Bouwens, Annie Brugman, Joekie Broedelet, Fie Carelsen, Henny Förster, Rie Gilhyus, Dora Haus, Mien Landheer-Tels, Annie v. d. Lugt Melsert?v. Ees, Henny van Merle, Gertie van Raalte, Eline Pisuisse, Kitty Posthumus, Juliette Roos, Carla de Raet, Corry Roozendaal, Wilh. Schwab-Welman, Jo van Walraven. Heeren: Pierre Balledux, Piet Bron, C. Dommelshuizen, Jan van Ees, Jan Grefe, Louis van Gasteren, Charles Gillhuys, Louis Gimberg', B. G roenier Jr., Willem Huysmans, Joh. Haus, Bob van lersel, Jan v. d. Linden, Jos. Liesting, Cor van der Lugt Melsert, Cor v. d. Lugt Melsert MAzn., Louis Makkay, Ru Mulder, Eduard Palmers P. Rienks Jr., Anton Roemer, Jacques Reule, Herman Schwab, Fred. Sterneberg,, Joh. Steen bergen Jr. Het Amsterdamsen Tooneel" (Directeu ren) Louis de Vries, Herman Kloppers en Willem van Korlaar Jr.) gaat spelen: De Koopman van Venetiëvan Shakespeare; Maya, van Gantillon; Der Garten Eden, van Bernauer en Oesterreicher; Der Patriot, van Alfred Neumann; Joseph Catani, van Jhr. A. W. G. van Riemsdijk; De Violiers, van Willem Schürmann; Schakels, van Herman Heyermans, en verder een aantal reprises. Samenstelling van het Gezelschap: Dames: Caroline van Dommelen, Annie Follender, Marie Gilhuys, Math. Kiehl, Nelly Oost hout, Mies Versteegh en Ida Wasserman. Heeren: Karel Baars, Louis Chrispijn, Joris Diels, Coen Hissink, Willem van der Hoog, Herman Kloppers, Folkert Kramer, Charles Specht, II. K. Teune, Louis de Vries en Ph. de Vries. Rika-Hopper theater (Directeur Jacques van Hoven) Het openingsstuk zal zijn: ,.Het leven Grijpt" vatt Knut Hamsuir. Daarna voert het op Le Violons d'Automno", van E. Surgutcheff. Verder ,,Das Wunder um Beatiïce" van Hellniuth Unger in de vertaling van Mevrouw J os. Simons?Mees. ..Maman" van JoséGermain en Paul Moncousin, ..Diana e la Tuda" van Piraiidello. The Queen was in the Parlour" van Nocl Coward, Out of the Kitchen", Marïgold" van L. Allen Ilarker en T. R. Pryor. Het R. H. theater is in onderhandeling omtrent stukken van Maeterlinck, Tolstoï, Zola, Vautel. Shakespeare enz. Samenstelling van het Gezelschap: D a m e s: Theo v. d. Bel, JuliaCuypers,Mientje Gosschalk, Rika Hopper, Enitrra Morel, Willy Hutman, Dogi Kugani, Rie Snoek-Bayer. Heeren: Rob. Geraerds, Adolf Hamburger, Jac. van Hoven, Nico de Jong, Is. Monnikendam, Jacques, Snoek, Willem v. d. Veer, Louis Vervoorn, Theo van Vliet, Charles de Vos, M. van Warmelo. (Bij het afdrukken hadden wij nog geen ant woord ontvangen van het Nieuwe Neder-landsch Tooneel en van het gezelschap, dat onder directie van Nap de la Mar Circus Carrégaat bespelen). DIT MERK IS EEN WAARBORG VOOR ONOVER TROFFEN REPRODUCTIE EN ONGEËVENAARDE AFWERKING. N.V. DUTCH GRAMOPHONE COMPANY. AMSTERD. VEERKADE 22A DEN HAAO