DE GROENE AMSTERDAMMER VAN o Str I LMBtK P, Voor Vrouwen: Handgeknoopte tapijten door ELIS. M. ROGGE Moderne vrouwen en moderne vraagstukken door EMMY J. BELINFANTE I~\ E gezusters De Saedeleer exposeeren weder een collectie handgeknoopte tapijten, thans in De Sirkel" te 's-Gravenhage. Sinds de groote tentoonstelling van dit knoopwerk in den Kotter?damschen Kunstkring eenige jaren geleden, zien wij telkens nu hier dan daar in ons land die Belgische tapijten tentoongesteld. Drie jonge vrouwen, dochters van den schilder Valerius De Saedeleer, hebben in de omgeving van Etichove een handweefindustrie van het knoopen dezer tapijten gesticht en naar blijkt, heeft deze onderneming volkomen recht van bestaan. Sierkunstenaars als: Zadkine, Jules Boulez, Van Huffel en Paul .Hassaerts wijden hun beste krachten aan de orna mentiek der doeken en ook de gezusters De Saede leer bewijzen, dat zij met de weefkunst zoowel patroonteekening als uitvoering ten volle ver trouwd zijn. Een zeventiental tapijten zijn in De Sirkel ge xposeerd, 't Zijn vloer- en wandkleeden van een tamelijk los, grof knoopweefsel. Daardoor is de ornamentiek van zeer krachtige werking, de lijnen spreken zuiver en sterk en het kleurgehalte komt in de vlakvullingen helder tot zijn recht. Ook wor den door deze eenigszins losse werkwijze bereikt: minder wolverbruik en minder arbeid, beide groote factoren voor de prijsberekening van den verkoop. De doeken, alle zonder onderscheid, hebben ?een. moderne ornamentiek, wij staan tegenover ?de jonge kunst die zich niet bindt aan traditie, maar frisch en spontaan naar voren treedt. Aan dat gedurfde wordt soms te veel het doel geofferd. Het tapijt dat onzen wand of vloer siert, is nu een maal geen schüderdoek waarop men een studie schetst als op de Fluisteringen" van Zadkine, het stelt geducht zijn eischen die in de allereerste plaats bepaald worden door de kleuren. En nu is het wel eigenaardig dat de beste tapijten .als gebruiksvoorwerpen zeker zijn die, welke de gezusters De Saedeleer zelve ontwierpen. Hoe sober «n zonnig doet het tintelend geel in het wanddoek Eden" van Lieve De Saedeleer, hoe innig gevoelig ?en sappig is de kleurenmengeling van het kleedje Ster" van haar zuster Elise. Van haar is ook de "wandlap met de vogels, die in voornamen eenvoud van gedempte kleuren gehouden, wel is waar naar -de antieken teruggaat, doch nimmer zijn beko ring verliest, omdat hij zoo streng ten eerlijk tot ons spreekt. Een vloertapijt met zeer goede kwaliteiten is ook het kleed Grilles" van Hassaerts, wellicht wat somber in zijn grijze, roodbruine en zwarte tinten. .Frisscher en blijder van composite is Arabesques" van Boulez, doch de zware buitenrand, niet ?opgenomen in de compositie van het geheel, werkt storend. Beter begrepen is in dit op zicht een kleed, waar, in het grijze middenvak «en onsymmetrische kleurendans van Egyptische diervormen is geknoopt, een ornamentiek, wier klank wij terugvinden in het rustige weloverwogen wandkleed Labor" van Hassaerts met de silhou etten van bok, schaap en mensch. De kleeden met hun meer of min opdringerige kleurvakken: Parterre" en Arborescences" stre ven hun doel verre voorbij. Doch de eigenlijke waarde van dergelijke vloerkleeden ingesteld op ?de kleurwerking is nu eenmaal niet hangend te bepalen, doch slechts ter plaatse waar het tapijt .gebruikt moet worden. Hoe het zij, de doeken uit Etichove passen bij de moderne binnenarchitectuur. Ze zijn met hun persoonlijk karakter producten van onzen tijd en aullen hun weg wel vinden, maar slechts als zij de voornaamheid in kleur en ornamentiek weten te .behouden en hooger op te voeren. gJIIIHIIIIIllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll l J. B, BENNER & ZOON i l PIANOHANDEL ^^^ i = DEN HAAG 97 NOORDEINDE = XVIII. Dubbele moraal r\ E strijd tegen de dubbele moraal", tegen de zedelijkheidsopvatting, die bij den man alles vergaf of vergoelijkte en de vrouw voor de geringste dwaling veroordeelde en uit de samenleving bande, deze strijd, waarvoor een Josephine Butler de baanbreekster is geweest, heeft wellicht het meest bijgedragen tot de samenwerking der vrouwen voor vrouwenbelangen, tot de georganiseerde vrouwenbeweging. Tegenwoordig schijnt de dubbele moraal te hebben afgedaan, schijnt het de vrouw geoorloofd zich uit te leven" als de man, schijnt het jonge meisje even cynisch in haar opvattingen over liefde en huwelijk als haar broers en vrienden. Tegenwoordig schijnt de strijd voor een meer humane opvatting omtrent de ongehuwde moeder, voor afschaffing van de reglementeering der prostitutie en voor een hooger zedelijk peil van man en vrouw, te hebben geleid tot vrijheid voor de vrouw even lichtzinnig op geluk te jagen als de man. Deze kan intusschen, ondanks het aantal zoo genaamd fatsoenlijke meisjes en vrouwen, die hem door het echtscheidingsspel tijdelijk liefdegenot verzekeren, nog steeds het afschuwelijk instituut van de prostitutie niet missen, terwijl ondanks het recht op zelfstandigen arbeid, dat de vrouwen beweging den vrouwen schonk, nog altijd een aantal vrouwen zich prostitueeren in het huwelijk, d.w.z. zich verkoopen aan een man, dien zij niet liefhebben, uitsluitend om verzorgd te zijn. Tegenwoordig schijnt de geheele wereld op haar kop te staan ! Schijnt.. .. Want er is in alle dingen, wat wij zien en wat wij niet zien. De ruimere opvattingen omtrent veel, wat de conventie vroeger veroor deelde, maakten, dat er thans veel in het openbaar aanstoot geeft, dat vroeger in het geheim ge schiedde. In de tijden, dat geen vrouw over prosti tutie zou hebben durven spreken, waren er ook vrouwen, die haar hartstocht volgden, al wisten zij den schijn van fatsoenlijke of deugdzame vrouw te bewaren. En in dezen tijd van echtscheidingen, waarin het gewoon schijnt, dat echtgenooten, die 25 jaren en langer gehuwd waren, uit elkaar gaan, om aan de bevlieging van n dag te gehoorzamen, in dezen tijd zijn er wezenlijk gelukkige gezinnen, die hun idealen wisten vast te houden te midden van de algemeene verwarring op gebied van zedelijkheid en sexueele verhoudingen. Want die verwarring is er, en wij maken hier opzettelijk onderscheid tusschen zedelijkheid en sexueele verhoudingen (al hebben wij hierboven de zedelijkheid alleen beschouwd op het gebied van de sexueele verhoudingen) want de zedelijkheid omvat een veel uitgestrekter terrein dan dat van de verhouding der geslachten, hoewel deze laatste van zoo groote beteekenis is, omdat voor de groote massa nog steeds het gezin de basis is van de maatschappij. Na den oorlog is er een betreurenswaardige zinking van het zedelijk peil der volken; moord, brandstichten en diefstal, bedrog en overspel komen zooveel voor, dat overal wordt gezocht naar de oorzaken, die in. onze gecompliceerde samenleving al even gecompliceerd zijn als de oorzaken van den wereldoorlog, die voor een niet gering deel verantwoordelijk is voor deze ten deele vernielde, ten deele verminkte samenleving. Men zoekt het in de opvoeding, d.w.z. in het gebrek aan tucht. Men zoekt het in de sensatiefilms, in het besmettelijke van al de slechte voorbeelden in lectuur en in afbeeldingen. Men zoekt het in de prikkelende kleeding der vrouw en in de vrije verhouding der geslachten, in het nieuw-Malthutianisme en in de danshuizen. Men zoekt het in het bolsjewisme en in de te snelle vorderingen van de techniek, in het internationale verkeer en in de pers. Men zoekt het in het gebrek aan goede moeders en in het gebrek aan godsdienstzin. Men zoekt het in de weelde en in het gebruik van surrogaten. En bij dit alles zou men kunnen vragen, wat is oorzaak en wat is gevolg? Is de tijdgeest oorzaak of gevolg, of beide? Was de oorlog, waaraan wij de vele surrogaten danken, en misschien ook de verwildering van de jeugd die in dien tijd opvoeding miste en wellicht ook de verzwakking van het moreel bewustzijn.... was die oorlog oorzaak of gevolg, of beide ? jj Die oorlog, die den eerbied voor een menschenleven het gevoel voor mijn en dijn verstompte, was die oorlog zelf niet gevolg van die dubbele moraal, die niet alleen op sexueel gebied, maar op elk gebied van de zedelijkheid wordt gehuldigd, die dubbele moraal, die in den eenling veroordeelt wat in het groot wordt toegelaten, of die den eenling toestaat wat op groote schaal wordt verboden. Ein Verbrcchen heisz Kanaille, tausend Mörder heisz Bataille". Gaat het in den handel niet eveneens met de eerlijkheid? De man, die zich zou schamen een gulden te kort te doen aan eenig mensch in zijn particulier leven, weet door handige speculaties bijna een geheel volk ongelukkig te maken, maar blijft eerlijk man. De winkelier, die zijn wissels altijd nauwgezet betaalt, ziet er niets in door de in stelling van een zoogenaamd cadeaustelsel zijn klanten te bedriegen, hen. dank zij het cadeau óf te veel te laten betalen, of minderwaardige qualiteit te leveren. En dan de waarheid ! De moeder, die haar kleinen jongen pas strafte, omdat hij onwaarheid sprak, zegt een oogenblik later in tegenwoordigheid van haar kind, dat zij niet thuis is voor mevrouw X, of een of ander soortgelijk salonleugentje. En zoo gaat het de geheele wereld door, wij houden er tweeërlei moraal op na, onze zedelijkheid is ten deele schijn, niet gewetenszaak, waarvoor wij bereid zijn te leven en te sterven. Er is beweerd, dat met de deelneming van de vrouw aan het openbare leven, een andere geest zou komen in de parlementen en verdere vertegen woordigende lichamen. Zeker is het. dat daardoor reeds gebroken is met n soort dubbele moraal, n.l. dat in het gezin man en vrouw samenwerken, en dat in het groote gezin van de maatschappij alleen de man beslist. Voorloopig is er echter nog maar een vrij eenzijdige samenwerking, omdat de mannen de groote meerderheid vormen in alle vertegenwoordigende lichamen. Dit mag den vrouwen echter niet beletten invloed te oefenen, overal waar zij de gelegenheid hebben samen te werken met den man, ook in het bedrijfsen vereenigingsleven. Eén vrouw met een krachtig ideaal vermag soms meer dan zij zich bewust is. Maar dan moet zij in haar particulier leven ook hebben afgedaan met alle dubbele moraal. In de anti-oorlogsbeweging hebben tal van vrouwen reeds door haar fel optreden getoond, dat zij de dubbele moraal niet aanvaarden en al mogen er vrouwen zijn. die het gevaar beseffen van eenzijdige ontwapening voor eigen land, alle vrouwen zijn voor internationale ontwapening en gelooven in de mogelijkheid, omdat zij den geor ganiseerden moord op groote schaal, die oorlog heet, verafschuwen en nimmer als noodzakelijk kwaad kunnen beschouwen, zooals de mannen jarenlang hebben gedaan. Over het algemeen zijn de vrouwen, die zich haar verantwoordelijkheid bewust zijn, meer principieel en minder opportunistisch dan de mannen. Dit maakt haar zeer geschikt voor den strijd tegen de dubbele moraal. Zij hebben deze met eenig succes gevoerd op sexueel gebied, al is de uitslag niet de gewenschte, omdat het sexueele vraagstuk niet te scheiden is van andere vraag stukken van zedelijkheid. Pas wanneer de vrouwen bewust strijd voeren tegen de dubbele moraal op elk gebied van zedelijk heid, kunnen zij een invloed ten goede vormen in de maatschappij. Koopt U een gouden ring zonder merk? Waarom dan wel boter zonder Rijksmerk? Hofstede Oud~Bussem" Kerkstraat 67 Tel» 37344