DE GROENE AMSTERDAMMER VAN" 10 SEPTEMBER 1927 No. 2623 Indrukken van de Volkenbondsvergadering fi' p k ^ *i*y *&, bS* f&ll fe-<;t B: dacht ik dat het Budolf Valentino ?*?"* waa, maar toen ik me herinnerde, dat deze ridder van het, decorum niet meer onder de levenden telde al had ik hem verleden week nbg in Amsterdam bewonderd , begreep ik, dat d*M gebruinde jongeman, die, overschaduwd door e«b fantaetiachen cow-boy-hoed, midden op den Quai Wilson uit een zeegroen gelakten twoseater «tapte, tot de ornate aanhangselen behoorde van de een of andere Zuid Amerikaansche Delegatie. Zulke verrassingen biedt de wereldhoofdstad in de September- of Kermiamaand. V Bén maand in het jaar is die wereldhoofdstad ook wereldstad. Dan doet, onder de warme Septemberzon, de Quai Wilson niet onder voor de .Promenade des Anglais in Nice. Dan suizen in lange, on-onderbroken rijen auto's voorbij met de vlaggen van alle mogelijke delegaties en een ultra-babylonische spraakverwarring heerscht in de stamp! volle café's en restaurants. Bond den ernst des levens?Briand, Stresemann, en Chamberlain, die in de salons van het hotel des 'Bergues of in de glazen vertrekken van het Volkenbondspaleis confereeren dartelt demondainiteit. Afgevaardigden van kleine staten, die geen directe beslommeringen van half of heel niet-permanente raadszetels na te jagen hebben en door het werk in commissies niet te zeer in beslag zijn genomen, geven aan hun smaak voor het wereldburgerschap uiting, die den correcten Chamberlain en den slordigen Briand zoo koud laat als kikkers. Maar ' Zuid Amerika en Oost-Europa reiken elkaar hierin de hand. * * * Een Zuid-Amerikaan intusschen, die in de . cuisine van het Volkenbondswerk thuis is, is tegen aller verwachting in met enkele stem men vóór op den Oostenrijkschen gedelegeerden graaf Mensdorf, tot Voorzitter van de achtste Assemblee gekozen. Quani, de gezant van Uruguay te Parijs, die tot voor twee jaar zijn land in den Baad vertegenwoordigde en te Genève een zeer geziene persoonlijkheid is, Overigens wordt de Assemblee dit jaar over schaduwd door donkere auspiciën. Het aftreden van Lord Cecil met het gevolg: zijn uittreden uit de Britsche delegatie en het op niets uitloopen van de maritieme ontwapeningsconferentie zijn de oorzaken van dit pessimisme. Een pessimis me aangaande het Volkenbondswerk, dat niet gevoed wordt door eenig acuut geschil of dreigende spanning, maar door het groeiend bewustzijn, dat het zóó niet verder gaat dat stilstand achter uitgang is. Want alom groeide het gevoel, dat de tegenwoor dige toestand niet voldoende veiligheid biedt. *** Wanneer de atmosfeer electrisch geladen is, flitst de spanning af over den eersten geleider. De verwachting, dat de pessimistische spanning en de teleurstelling over het mislukken der ontwape ningsconferentie, die vóór de opening der Assem blee de pacifistische gemoederen bezighield, zich, naar aanleiding van welk voorval ook, zouden uiten, deze voorgevoelens zijn bewaarheid. Een her leving van den geest van het Protocol scheen teouwens bij den aanvang der volkenbondsverga dering niet uitgesloten. Er waren reeds allerlei geruchten in dien zin opgedoken. Men schreef Sokal, den eersten Poolschen ge delegeerde, het voornemen toe, een voorstel tot een algemeen verdrag van non-agressie ter tafel te willen brengen. In elk geval was het niet twijfel achtig of Polen zou, mocht het in de Assemblee tot een of andere plechtige verklaring komen van een buiten-de-wet stellen" van den oorlog, deze verklaring gaarne in een redactie gesteld zien, die aan zekere Poolsche wenschen tegemoet zou komen. * * * Welke wenschen? Men moet zich de situatie van Polen hiervoor indenken. Als eerste belang hebbende bij de situatie in Oost-Europa kan het zich bij den toestand, geschapen door het verdrag van Locarno, niet met even zooveel gerustheid neerleggen als de West-Europeesche mogendheden. Zijn in het Westen de na-oorlogsche grenzen door het verdrag van Locarno nog eens plechtig be vestigd en door wederzijdsche waarborgen onaantastbaar vastgelegd in het Oosten is dat niet in die mate het geval.*Wel zijn de verdragen voor de betrokken staten als fatsoenlijke leden van den volkenbond wét, maar verdragen zijn te veranderen of te saboteeren; met aanvullende verdragen en handelsverdragen kan getalmd worden en tot het uiterste gechicaneerd. En ten slotte kan, onder den invloed van omstandigheden die niet steeds van te voren te overzien zijn (revoluties, financieele uitputting of economische desorganisatie) een staat eenvoudig gedwongen worden om in een in grijpend en nadeelig verdrag te berusten. Hetgeen er in het kort op neerkomt, dat Polen nog afgezien van gewapend conflict mogelijke Duitsche territoriale eischen ducht, of dat in het algemeen de Slavische Zuid- en Oost Europeesche staten eenige vrees koesteren voor de DuitschOostenrijksche Anschluss-gedachte". Mocht echter in het Concert der Mogendheden Duitschland te bewegen zijn nog eens plechtig den door de verdragen van Versailles en Trianon ge schapen toestand ook in het Oosten te bevestigen, dan schijnt Polen wel bereid hier concessies tegen over te willen stellen. ... van anderen. Met name van Frankrijk inzake de bezetting van het Rijnland. Moge deze generositeit van andermans zaken op het eerste gezicht allerdolst lijken, bij nader inzien is dat toch niet zoo gek. Frankrijk ziet zijn invloed in de Kleine Ententen dan aanzienlijk rijzen et. ziet zich zoo een leidende positie in ee n soort Europeesch gemeenebest toegewezen. Met het Britsche rijk is in deze plannen blijkbaar geen rekening gehouden. Misschien, omdat er in dit project.... voor Groot-Brittanniëgeen plaats was. Evenmin, overigens, als er hierin in het geheel niet met de werkelijkheid rekening gehouden schijnt. Men bezweert den oorlog, men behoedt den vrede evenmin met een ijdel vertoon van wereld burgerschap als met schaakspelletjes en Kuhhandel". Geen listige onderhandelingen waarbij het eene voordeel tegen het andere nadeel wordt uitgewogen verzekeren den Vrede, maar dat doet alleen de adhaesie aan de Vredesgedachte zelf: het zich gebonden verklaren om, onder alle omstandig heden, geen oorlog te voeren. En de ontwapening dient men niet met een con gres en een tractaat, maar met den wil te ont wapenen. Polen heeft de zaak zelf ter hand genomen maar niet voordat Nederland den kat de bel heeft aangebonden eri is inderdaad met een voorstel gekomen, dat thans op schrift is gesteld en dat, na een inleiding, bestaat uit de twee volgende arti kelen. 1. Elke oorlog, die voor de oplossing van inter nationale conflicten ondernomen wordt zal worden verboden. 2. Alle internationale geschillen moeten langs vreedzamen weg worden opgelost. * * * Het is de groote verdienste van onzen minister Beelaerts van Blokland de leiding te hebben genomen met een verrassende manoeuvre. Hoe meer men tot een klare formule tracht te ko men, des te meer moet men zich rekenschap geven, dat het probleem der materieele ontwapening wordt beheerscht door moreele ont wapening". Met deze woorden leidde Jonkheer Beelaerts van Blok land, dat deel van zijn rede in, dat aan de in nerveuse spanning verkeerende ver gadering het verlossende woord bracht. De minister weidde uitvoerig uit over de voor zichtige politiek van het Conseil,verdedigde en lichtte zijn werkzaamheid toe, maar wees er met nadruk op, dat dit alles niet genoeg is en dat er meer ge daan moet worden. Het groote gevaar van de pro tectionistische politiek zag hij, terecht, onder het oog, en meende verder, dat de economische ontwape ning een machtige factor voor moreele ontwapening is en, in het kort, ging hij de resultaten van de economische wereldconferentie na. Zijn, aandachtig aangehoorde, rede besloot hij met het indienen van de volgende resolutie: De Vergadering, overtuigd dat het, zonder de discussie over het protocol van Genève te .heropenen, wenschelijk is om na te gaan of het oogenblik niet is gekomen om de 'bestudeering der beginselen, die den grondslag van het protocol hebben gevormd, te hervatten; Overwegende, dat het van het grootste belang is, dat de Vergadering de werkzaamheden der voor bereidende ontwapeningscommissie bevordert; besluit de studie der grondbeginselen van het proto col van Genève en der conclusies van het rapport der voorbereidende commissie naar de desbetreffende commissie te verwijzen. Daverend applaus klonk na deze redevoering, aan welk applaus sommige delegaties niet deelnamen. De Engelschen onthielden zich demonstratief van eenig bewijs van instemming. Chamberlain, die onder de rede was binnen gekomen, trok, zittend in zijn bank, met de schouders; hij keek vrij ontstemd en dacht ongetwijfeld: laat hem praten, wij doen het toch niet, of dacht misschien wel: als wij maar niet die lastige dominions hadden, die zulk een verbintenis moeilijk kunnen aanvaarden. Wellicht ook overwoog hij hoe een en ander te kunnen omzeilen (in het later door Polen inge diende voorstel zag hij daartoe een kans, die hij zich daarna weer moest laten ontglippen door de vasthoudendheid van de Poolsche Delegatie, waarop Chamberlain niet had gerekend.) Er was voor Chamberlain alleszins reden om door de rede van minister Beelaerts verstoord te zijn, daar hij nog vóór de zitting aan de Engelsche journalisten had uiteengezet het hoe en waarom hij over de veiligheid en de ontwapening geen discussie wenschte. Briand was met van der Velde en de Brouckère onder de eersten, die Beelaerts de hand kwamen drukken, al zal de Fransche instemming van platonischen aard blijken te zijn, nu Frankrijk met Engeland tegen de aanneming van de resolutie zijn. In elk geval heeft Minister Beelaarts' rede de algemeene instemming vaa de afgevaar digden van alle kleine naties en van de pacifisten, die langzamerhand bevreesd werden voor de overal opduikende bewapeningsplannen. Zelfs twee dele gaties van Noordelijke staten onderschreven niefc alleen de redevoering van onzen minister, maar gaven blijk nog minder ingenomen te zijn met de werkwijze van den Raad. * * * Het was Chamberlain's opzet het Poolsche voorstel dusdanig te doen wijzigen, dat Engeland zijn steun aan dit voorstel kon geven, en men het niet kon verwijten het vredeswerk te onder mijnen. Vervolgens wilde hij den president laten. beslissen om Nederland's voorstel zelfs niet in de commissies te doen behandelen, waarmede het, voor de groote mogendheden onaangename, Nederlandsche ontwerp van de baan zou zijn. (De Nederlandsche delegatie zal echter met dezen gang van zaken geen genoegen nemen, en in elk geval trachten haar voorstel in stemming te brengen). Maar Polen wilde niet de wijzigingen, die haar ontwerp tot nul en geener waarde zouden hebben teruggebracht, overnemen, Thans is een nieuw Poolsch voorstel op komst en wij kunnen op dit oogenblik niet bevroeden wat de inhoud en het lot van dit nieuwe voor stel zal zijn. Tjit alles blijkt in elk geval, dat alle pogingen in het werk worden gesteld, om Nederland's voorstel weg te werken". Maar ook al zou Beelaerts van Blokland thans geen succes oogsten de Fransche meenen dat zijn voorstel zes jaar te vroeg is ingediend dan mag hij zich in elk geval de groote verdienste aan rekenen het politieke geweten te hebben wakker geschud en te hebben gewezen op den verderfelijken weg, die is ingeslagen en bergafwaarts voert. Beelaerts heeft zich hier den gangmaker getoond in den edelen wedstrijd om ontwapening, al is voor velen de vaart, die hij er in heeft gezet, te groot. Braak ensiek's plaat van verleden week stelde de vraag: wie van de kleine mogendheden zal de David zijn die den Goliath Mars verslaat? Onze Minister van Buitenl. Zaken heeft alvast den steen opgenomen, waarvoor hij den dank verdient van alle goedwillenden. Genève M. K.