DE OROENE AMSTERDAMMER VAN 24 SEPTEMBER 1927 No. 2625 Des zomers buiten door JOH. DE MEESTER sr ' s* I. Westerloo in de Kempen /~\ m onder ons, dus tusschen verstandige men^"^ schen, van haar vervelenden duur te zwijgen de eerlijkheid heeft wel een. kans een krantestuk minder lang te doen vallen. Dies beken ik open hartig: achter dit nu begonnen schrijven ligt een Verleden van uitstel, na uitstel. Tot afstel krijgt ge een krantenman nooit, maar uitstel is voor hem de weelde. Getuigen, zal hij, maar wanneer? Mijn eerste plan was padvinderswerk. Ik wou u ver tellen, van Westerloo. De naam is u, denk ik, onbekend, tenzij ge van 't winter, toen met het traktaat, veel hebt gelezen over '30, want bij de ruzie met Nederland hebben twee graven van Mérode zich danig doen gelden als Boomsche Belgen, die niets moesten hebben van Oranje. En hun kasteel staat te Westerioo, dat n hunner den titel markies geeft en dat van hen veel schoonlieid kreeg. Het dorp ligt tusschen twee abdijen, van Tongerloo en Averboden, en voordat de Mérode's hier kwamen ongeveer vier eeuwen geleden deden geestelijke meesters aan natuurbeschaving der streek. De Nederlander die Twickel kent -r- en onbekendheid is ook hier stellig gebrek aan schoonheidservaring kan te Westerloo denken aan Dèlden en dan een lijst maken van verschillen, die de twee landen karakteriseeren. De uit het eigenlijke Holland afkomstige bezoeker moet ook voor Delden vaker overstappen dan hem lief is. Hier moet hij nog meer overstappen en ?ergst van al, hij moet lang wachten. Vooral de buurtspoorwegen in Belgiëmaken, wanneer ge er eenmaal in zit, den indruk van veel tijd te hebben, maar wanneer ge zoudt overstappen zijn ze veelal net vertrokken. En dat boekdeel, de Belgische reis gids, geeft hun meestentijds gelijk, trouwens tot weinig Belgische boosheid, want geen statie" zoo klein of er is te drinken. Gemakkelijker dan te Delden bereikt de bezoeker van Westerloo een van de vier hotels: het uitstappen is bijna tegelijk een instappen, want het marktplein dat een lange verbreeding van den heirweg is, dient tevens als standplaats voor alle stoomtrams; vlak vóór het beste houden zij stil, n stap en gij staat in de veranda. Wat deze intimiteit beteekent, hebben de drie velletjes Westerloosch papier getoond, die het niet klaar gekregen begfh van dit verslag zijn geweest, evenals mijn handen dat toonden en mijn linnengoed en alle bordjes en schoteltjes, onder de veranda gebruikt, om over de twijfel achtige kleur van het toch al drabbige bier te zwijgen. Maar ziedaar nu de Belgische aard, er wordt maar weinig over geklaagd. Men zegt dat de standplaats gekozen is om aan een sedert ter ruste gegaan volksvertegenwoordiger genoegen te doen, die uit zijn huis in de tram kon stappen. Nu zou de verplaatsing naar een onmiddellijk buiten het dorp gelegen terrein, dat aan den buurtspoorweg behoort, 20,000 Belgische frankskens kosten. Doordat die er niet zijn, werd ik eiken morgen om vijf uur door gefluit en stoomgesis uit duurverworven slaap gewekt en kreeg ik even na negenen 's avonds het laatste restje roet in me drinken. Welk geenszins geloochend bezwaar niet verhindert, dat Westerloo een heerlijk oord is. Aangezien een Nederlander bij wijze van zich-zelfblijven altijd het eerst komt met zijn bezwaren, deel ik u ook nog even mee, dat de Vlaamsche matras van wol is. Doordien de toenmalige gravin van Mérode ebenbürtiges Duitsch bloed had, is een brief van haar aan een Duitsch generaal genoeg geweest om dorp en kasteel het Duitsche vuur te besparen zelfs de bosschen bleven intact, die der Abdij van Averboden gingen er aan. Maar wel moest ook dit dorp dokken aan waren, aan metaal en speciaal aan wol. En ziehier de psychologische verklaring der Westerloosche liefhebberij om, nu de Duitschers eindeUjk weg zvjn, alle matrassen O.W.-erig vol wol te stoppen, zoodat ge er in zakt, als eertijds in veeren. Alle matrassen durf ik schrijven, na in vier weken tijds in drie huizen te hebben geslapen. Immers neemt heel het dorp logees, den lieden uit de hotels gestuurd, waar plaats is voor zitten, GIDDING& 'UYNENBURG MUYS 5CHILDEBS voor eten en drinken een van de vier heeft zelfs n bad, verder doet ge 't met de Neethe, 't rivierke wereldberoemd door Pallieter maar waar niet voor vaak tachtig menschen iets als een slaapplaats is te vinden. Het stelsel der uitbesteding bij de bewoners is trouwens aan de streek bekend, want we zijn niet ver van Gheel, het oord der onderdak-brenging van rustige krankzinnigen. Het stelsel vindt al gemeen sympathie. Bij het bezoek van een halven dag raakt ge gemakkelijk onder den indruk van menige droevige ontmoeting. Toch drukt het ver blijf niet op de plaats het toezicht waarborgt goede behandeling en ieder heeft zoo'n kost ganger graag; de boer die zijn dochter uithuwelijkt aan een weikomen schoonzoon, voegt aan den bruidschat, zooal gén koe, dan toch lichtelijk eenen zot" toe, wat zeggen wil: zooveel kostgeld per maand Maar gij wilt nu iets van Westerloo weten. II. Weken te Westerloo Wie het met mij eens is dat zelfs in een regenzomer vroeg opstaan aangenaam is en ver standig, kan uit Amsterdam tijdig te Antwerpen zijn. Doch ook dan ontkomt hij niet aan den Belgischen geduldseisch. Overstappen beseekent pauseeren! Langs Lier spoort hij naar Heijstop-den-Berg of .naar Herenthals en van beide plaatsen brengen buurtspoorwegen hem naar Westerloo. De op zijn gemak en zijn deftigheid gestelde Nederlander neemt den Puhnann naar Brussel Midi, stapt daar in een taxi, doorkruist de stad, neemt aan de Nord den trein van 5 uur zooveel naar Aerschot, met denwelken hij tot Leuven kan blijven zitten, en begint in die door de Duitschers zeldzaam wreed geteisterde stad de heldhaftigheid eener reis in een stoomtram. Doch, in een groot half uur is dit lijden gedaan. Vóór het uitstappen heeft hij het statige kasteel der Mérode's reeds aanschouwd en opgemerkt dat, zoo het park ietwat nonchalant onderhouden lijkt, de aanleg grootsche deftigheid heeft. Uit het dorp, dat niet meer dan een verbreede straatweg is, brengen tien voetstappen in de natuur. Aan de ne zij is 't de natuur van het park. Doch overal heeft, vele mijlen ver, de natuur eenige park-beschaving". Sterk bespeurt ge het verschil, zoodra een van de buurtspoorwegen u aan de sfeer van Westerloo heeft onttrokken: dan komt ge, den kant van Gheel uit, in het hoogste gedeelte der Kempen, m.a.w. in bij uitnemendheid zuivere lucht, doch in een stellig schrale natuur, waai' slechts met zeer veel inspanning groote streken akkerland meest aardappelen en graan aan de hei en 't sparrenland zijn ontworsteld. Het zijn immers de om hun dorheid befaamde Kempen, waar men o.a. door het werk van Jacob Smits een indruk van armoedige triestheid van heeft gekregen. Maar zooals nu eindelijk ook onze Veluwe de hei tot iets blij's vervormen ziet, 'zoo doet ook hier veel rusteloos werken. Want wer kelijk, er wordt gesloofd ! Het graan wordt hier onmiddellijk tot hooge hoopen opgetast: de zomer laat geen tijd voor dorschen, maar dat maaien en. ? bijeenbrengen gebeurt dan ook en vaak met nog zeer primitieve werktuigen ongeloofelijk snel. De graaf van Mérode heeft op zijn uitgestrekte gronden eenige prachtige hofsteden staan, waarvan die aan de Neethe, een klein kwartier achter het kasteel, de Spaansche Hoeve" genaamd en met het jaartal 1681 op den monumentalen witgepleisterden gevel met prachtige vensters, de schoonste en belangrijkste is. Verder heeft hij tal rijke hoevekes en huizekes, waarvoor hij een matigen huur laat betalen, als contra-prestatie vorderend, dat men tegen een laag loon voor hem werkt. Ondanks de invasies van auto's vol kleurig gedoste vrouwen uit Antwerpen, Mechelen, zelfs uit Brussel, is vél hier ongerept-primitief en dociel. Den dag van den Gulden Sporenslag zag ik n enkele Leeuwe-vlag uitgestoken: de viering ge schiedde in een dorp buiten het gebied van den graaf. Twee jonge geestelijken, waarvan de een aan literatuur deed en de ander aan sociologie, liepen, aan de kerk van Westerloo verbonden, met hun illusies door het dorp.... tot zij op aan dringen van den graaf verplaatst en door twee als schapen zoo tamme adspirantherders vervangen werden. Overigens heb ik Zijn Hooggeboren als den volkomen eenvoud in kleeding en in houding zien deelnemen aan een kerkdienst voor de huis houdster van zijn tante en burgemeestertij k zien presideeren bij een lintjes-uitdeeling aan brand weermannen. Of al dat vreemdelingenbezoek den landheer naar den zin is ? Hij sluit zijn bosschen er niet voor af en schenkt hierdoor genot aan duizenden. Want het is echt plaisant" kuieren in de lindenlaan achter het slot, die naar een heuveltje voert met een grot, waar de Maria der Onbevlekte Ontvan genis wordt aangebeden. Men gaat dan langs twee door de N'eethe gescheiden brokken park, met een hoog ijzeren hek omsloten, waar het goed jagen en heerlijk wandelen moet zijn. Ook daar de schijnbare nonchalance, waarmee heel dit domein, technisch voortreffelijk, door aanplanten en kappen, afwatering enz. wordt onderhouden, zóó, dat het overal en aldoor natuur blijft, natuur mét de schoonheden van een park: in de lijnen van gazons, in het plaatsen van groepen boomen, o.a. onvol prezen populieren; in de verscheidenheid van bosch- en akkergrond, op het van nature geaccidenteerd terrein. Een wandeling door zachtstijgende akkerlanden naar Tongerloo, toen het graan nog ongemoeid stond en bij den frisschen morgenwind als zeegolven het smalle voetpad haast omhuifde, behoort tot mijn heerlijkste herinneringen van dezen zomer. Wij maakten kennis met een advokaat uit Brussel, die 't zichzelven niet vergaf, dat hij geen schilder was geworden; haast dagelijks kwam hij thuis met de teekening van weer een ander mooi plekje of schilderachtig hoeveke; het werd iets als een wedstrijd tusschen hem en ons, nieuwe schoonheid te ontdekken en als hij waren wij verwonderd, dat er niet meer schilders naar Westerloo komen. Ook onze modernen zouden hier gegevens vinden. Het wit aan den gevel van een hoeve domineerde in het landschap als het wit op schilderijen van Piet van Wijngaerdt en hoezeer zou menige jongere hier aan zijn liefde voor het forsche, massale van boomen zien beantwoord ! Voor de praktijk-des-levens voeg ik hierbij, dat de pensionsprijs der vier hotels dezen zomer dertig Belgische frankskens p.p. per dag bedroeg, met tweemaal op een dag warm eten: (te) weinig groente, ruimschoots vleesch, altijd goede pot-aufcu-soep, des Vrijdags visch, des Zondags kip en na den kip vanilleijs.... HOTEL DESPAYS-BAS Wagenstraat 102 DEN HAAG. Rust. familiehotel. K- en w. str. w. op alle kam. Vraag onze tarieven. Aanbev. J. M. v. d. SANDE. Toegepaste kunst door OTTO VAN TUSSENBROEK De Radio-tentoonstelling te Amsterdam Hiervoor teekende Jan W ij g a een zooda nig alledaagsch geheel dat het meer gelijkt op een vergroote illustratie in kleur uit een of ander min derwaardig penny-magazine" dan wel op de aan kondiging van eene onderneming die dóór haar ultra-moderne geaardheid als het ware eischt een machtig expressieve aankondiging, waarin heel de geweldige grootheid der draadlooze uitzending er> ontvangst, heel de onmetelijke afstandsoverbrug ging der electrische ethertrillingen in wordt ge symboliseerd. Maar een burgermeisje in een leelijk japonnetje in passende omgeving en wat dies meer zij moet het hier doen en elk woord hier verder over gezegd is te veel eer. (De druk is van Luii te Amsterdam). Het is wel ontmoedigend.