DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 8 OCTOBER 1927 17 H t T Fransche Avant-Garde .-* v ff re' 'l " '? W&t' K-w Bi*'4 l * * Filmliga Cavalcanti Het bedrijf", dat geen tjjd en waarschijnlijk ook geen lust heeft, zich op te houden met woord en taalgevoeligheden, spreekt van de speelfilm" zooals het van den smijter" spreekt. Het bekijkt in zijn show-rooms de kunstig bedachte vertelseltjes en de uitbundige doening der ijverige dames en heeren, die zich in onbewuste zelf-critiek film acteurs" noemen en constateert een aanzienlijke afwijking met het leven van alledag. In de vierkante nuchterheid van zijn kantoren zoekt het bedrijf" naar de zakelijkste en meest juiste benaming, yoor dit, zijn .handels-artikel en het vindt (zooals het meer gaat) de kernachtigste: het ontdekt de speel film". k ben nieuwsgierig, hoe het bedrijf" datgene zal aanduiden, wat wij pretentieus, maar ietwat lamlendig avant-garde films" noemen. Wanneer het zich tenminste ooit met dit incourante artikel zal bemoeien.... * * * Wat is de karakteristieke eigenschap der avantgardefilm? Dat zij geen speelfilm" is en het ook onder geen voorwaarde wil zijn ! Zij verwerpt het gecomponeerde beeldvlak de bedachte intrige het spel. Haar wachtwoord is: leven, leven en nog eens leven. Zij ondergaat in heftige ontroering de emotie der. alledags-wonderen: het silhouet van ?een vrachtboot tegen den lichtenden avondhemel het scheren van een meeuw langs het watervlak het raadselachtige crescendo van een zich in beweging zettenden locomotief de placide rug van een drentelenden politie-agent. Zij kan zich niet verzadigen aan den onuitputtelijken rijkdom van boeiende gegevens, die, tezamen het leven vormen. Zij analyseert en synthetiseert tevens: zij voelt ui het vage gebaar -m het uitstooten van een rookpluim in het voorbijschieten van een vluchtigen schaduw, iedervafzonderlijk een schakel in ontelbare ketens van gebeurtenissen, die drama's opzichzelf zijn. En tegelijkertijd tracht zij die 'eindelooze kruising van motieven vast te houden in, een breede, machtige contrapuntiek. Haar essentie is: de beweging haar charme: de argeloosheid haar middel: de objectiviteit. Daarom staat zij diametraal tegenover de speel" film. * * * Cavalcanti heeft ons op de Liga-matinee met drie speciinena zijner kunst doen kennismaken. En rade" een greep in het bonte, veelvormige leven van een internationale haven. ,,Le train saus yeux" een brok spoorweglyriek. Tenslotte La petite'Lilie" een groteske, een scherts op het tema van een Fransch liedje. De totaal indruk is in de eerste plaats, dat Caval canti, hoewel Braziliaan van geboorte, wel een zeer Fransch cineast is. Zijn werk heeft de clarté" en de soberheid, die de echte Gallische kunst ken merkt. Hij vermijdt alle zwaarte, alle troebelheid. In n opzicht schiet hij tekort: in beknoptheid. Vandaar dat voor mijn gevoel, het beste was, het fragmentarische Le train sans yeux". Van de intrige zal wel niemand, ondanks de goedbedoelde, maar uitteraard korte verklaring, veel begrepen hebben. Wat absoluut niet binderde KEIZERSGRACHT 772 AMSTERDAM "? -TLI.CF. y;iy ATELIER ViXÖREPi-öATiËN ', D!:'.M.'.s- F-L r -N W . LA:. H i ''-L.CsNTPA L integendeel: men voelde zich' volkomen vrij van iedere traditioneele lotgévallengeschiedenis ? men. kpn de daverende polyphonie, het jagende, stampende rythme onbelemmerd op zich laten in werken. En als zoodanig was het een zuiver cincastisch bijna physiek genot. Over en door elkaar heen schieten de beelden in een kolkende, wielende chaos, waarin men zich ademloos en duizelend verliest. Het was op deze wijze een aangrijpende reproductie van de fatale, mysterieuze kruising der gebeurtenissen wij weten niet waarheen, noch waarvandaan, die ons bij tijden zoo ontstellend bewust kan worden. En alles gedragen door een onverbiddelijke dynamiek en een obsedeerend rythme. Een prachtig staal van cineastische kunst! In En rade" doet zich het gebrek aan beknopt heid gevoelen. Het is als een Schubert'sche finale: mooi mooi mooi.... maar te lang! Het geheel is met onmiskenbare voornaamheid en zeldzame cineastische gevoeligheid behandeld en de verschillende fragmenten zijn van een groote gaafheid. Maar de moeder kijkt net iets wie weet hoe weinig ! maar toch iets te lang op den brief, dien zij gevonden heeft. Het op zichzelf prachtige uitvaren van de mailboot onderbreekt net iets te lang het stuwen der gebeurtenissen. De gruwelijke verschijning der waardin, wordt net iets te laat afgesneden, om haar volle fascineerende werking te behouden. Daardoor ontstaat af en toe een sensatie van traagheid, die de dramatische span ning niet ten goede komt. Men zegt, dat Cavalcanti naar stilte en bezonkenheid in zijn werk streeft en ik erken gaarne, dat de quaestie stille of verslapping een zuiver persoonlijke is. Maar toch kan ik het gevoel niet onderdrukken, dat deze cineast in de uiterst subtiele behandeling der filmische fermate's", althans bij En rade" dikwijls misgrijpt. Overigens heb ik alle bewondering voor het werk. Het simpele gegeven van de barmeid in de matrozenkroeg, die gruwt van de eeuwige, brutale begeerte in al de mannenoogen, die haar omringen die eindelijk bij den jongen zeeman de zuivere, stille liefde denkt te vinden, tot ook bij hem de brand der begeerte opvlamt en zij hem in wanhoop van zich stoot is met groote eenvoud en liefde be handeld. De beelden en de beeld-opvolging zijn dramatisch zeer suggestief de weergave deihoofdfiguren (van spel" is hier, over het algemeen geen sprake) hier en daar subliem. Als voorbeeld noem ik het schipbreukverhaal van den ouden matroos een wonder van reserve, soberheid en geladenheid ! Eén ding moet mij van het hart: ik heb mij verbaasd (en dit bij een persoonlijke ontmoeting ook aan Cavalcanti te kennen gegeven) over de verschijning van een figuur als Cathérine Hessling. Dit is de zuiver Amerikaansche coquette met een rudimentaire geestigheid, aangedikt tot aanstellerij maar zonder de onmiskenbare techni sche kwaliteiten van de Yankee-star. Moi, je préféréune Sibirskaja, M. Cavalcanti ! Tot slot ging de burleske La petite Lilie". Interessant als experiment, maar naar mijn mee ning het minst geslaagd. Hier heeft Cavalcanti te hoog gegrepen. Met een lantaarnpaal, een meisje in een geruit rokje en een manken diender een kwartier van goddelijke dwaasheid te geven dat vraagt geen talent, dat eischt: genie ! De gedachte aan den kleinen man met het bolhoedje eri de slobberbroek, drukte zwaar op de toeschouwers.... Zoo hebben wij dan kennis gemaakt met het oeuvre van Cavalcanti en voor ons zelf het vóór en tegen van zijn kunst kunnen vaststellen. Wij hebben een ruimer overzicht kunnen krijgen over het werk van dezen cineast, die tot de belangrijkste figuren der jong-Fransche school behoort. De jong-Fransche school: dat zijn de moedige dwazen, die met een camera en een paar honderd francs de wereld willen veroveren dat zijn de zonderlingen, die niet kunnen rekenen, alleen maar gelooven. Dat zijn een Chomette, een Feyder, een l'Herbier.. .. dat zijn de werkers, wier kunst wij anders nooit te zien zouden krijgen en die met het enthousiasme van idealisten hun ruïne tegemoetsnellen. Tenzij wij ze helpen ! Voor wie het interesseert nog het volgende: De Film-Liga heft een entree, beneden den gemiddelden bioscoop-prijs. Zij is toegankelijk voor iedereen: voor u, uw dienstmeisje en uw dokter ! Dus is zij een kunstzinnige elite-kring" ! Duidelijk of niet? Paviljoen Vondelpark" Tel. 24190-27595 Groote en kleine Zalen voor Déjeuners, Diners, Soupers, Bals en Recepties Huize ZOMERDIJK BUSSINK. RIJM-KRONYCK Mijn landelijk ideaal door MELIS STOKE Eigenaren, van stukken land van willekeurige grootte, waarop boomen staan die, hoewel geen bosch vormende, het landschap zoodanig verfraaien dat hun behoud gewenscht is, kunnen volgens een nieuw wetsontwerp bekistingvrijdom genieten. Wanneer ik te oud ben om langer te rijmen. verlaat ik de stad tusschen Amstel en IJ. Reeds lang heeft de landelijke lust mij bekropen een goddelijk stukje natuurschoon te koopen met een hekje er om en een bordje er bij. ... .zoo'n bordje met straf- en met boetébedreigincf voor wie zich begeeft op mijn stukje natuur.... En, rond mijn lief huisje en ruischende dennen. zoo'n hekje met prikkels en vlijmscherpe pennen oi 'n hooge met scherven bemetselde muur. . . . Dan staar ik omhoog naar de drijvende icolken en adem de buitenlucht, zuiver en rein... . 'k Beluister der vogels aandoenlijke stemmen en wandel verrukt langs de angels en klemmen van mijn liefelijk plekje Verboden Terrein.... Des morgens, wanneer, na mijn thee en mijn eitje, mijn lichaam een beetje beweging verlangt. dan ga ik 'mijn stuk/e natuur inspe?teeren. en zien of geen mensch met een scheur in zijn kleeren bebloed in mijn scherven en prikkeldraad hangt. ... Dan ga ik zoover als ik vierkante meters bezit van de schoonheid en trots dezer aard'.... en blijf aan de grens van mijn landie, mijn eigen, den ivandlaar met booze gebaren bedreigen, wanneer hij te dicht bij mijn eigendom waart.... Ik dank de natuur voor haar heerlijke gaven.... Ik zegen mijn Schepper en mijn Parlement voor mijn zestiende Are en zeventien boomen. . . . icanneer deze wet er ten suoefligst mag komen De natuur is zoo mooi. .. En mij ko*t ze geen cent.. . AAN DE INZENDERS Alle voor het redactioneele gedeelte Bestemde inzendingen moeten worden geadresseerd AAN HET SECRETARIAAT DER REDACTIE VAN DE GROENE AMSTERDAMMER" KEIZERSGRACHT 333 AMSTERDAM, zonder vermelding van persoonsnamen. De geschiktste omvang van artikelen bedraagt ten hoogste 1800 woorden. Indien de bijdrage voor illustreering met foto's in aanmerking komt, gelieve de inzender, zoo mogelijk, de foto's die niet reeds in andere week- of dag bladen mogen zijn gereproduceerd ? tegelijk met het artikel in te zenden. De copy moet in macKineschnft zijn geschreven, terwijl slechts n zijde van het papier raag zijn gebruikt. Indien inzenders prijs stellen op terug zending van ongevraagde bijdragen. wanneer deze niet worden geplaatst, dan moet daarvoor porto worden ingesloten.