Teekening voor de Groene Amsterdammer", door B. van Vlijmen DE ROENE AMSTERDAMMER VAN 15 OCTOBER 1927 11 Prof. Dr. Otto Lanz; «foor W. VAN ITALLIE-VAN EMBDEN yjk AN 't overruime Museumplein 'n statig huis. ^^ Langs 'n binnenweg kom ik in de Kliniek. Prof. Lanz treedt me tegemoet in bedachtzaam-nadenkenden tred.heel wit gekleed.de klehie witgeschoeide handen gevouwen voor de borst, 't Lijkt 'n middeleeuwsche monnik, die zijn kap heeft afgezet. Goed > Hollandsen spreekt hij, waarop 'n accentje . ,»Schwytzer Dütsch" 'n fleuriger vlaggetje steekt. De Boerhavekliniek. Wil geen ziekenhuis zijn: 'n jeugdbron ! De chirurg is 'n handwerker, zooals 'n timmerman, 't Wonder zijn z'n gereedschappen. Kijk, 'n arterie-klem; houd je de adertjes mee op; gaat je mes ondertusschen zijn gang. Eenvoudig". Und so wird das gemacht!" In 'n kliniek moet je zieke wonen als in 'n huis; 'n familie-pension, waarin toevallig" iets gebeurt. Hier, 'n waschgelegenheid; bedien je met je elle boog; Je handen rein houden. Absolute zinde lijkheid: de eisch". De handjes, als bekkens tegen elkaar, kondigen den grondregel af. Als wij 'n fout maken, straffen we.... den patiënt. Verontreiniging kun je automatisch uit, sluiten. De regels van de heelkunde zijn simpel. t Inwendige geneeskunde.... tja.... 'maar dat is ? mijn vak niet. Gaan we verder: de keuken... van ? ?de operatiekamer. Apparaten voor sterilesatie. Werken betrouwbaar. Steriele verbanden. Alfes staat klaar, 'n Spoedgeval? Binnen 'n kwar tier moet de boel aan den gang zijn. De heelkunde is de moeder van 't vak. Dat A.B.C, zal iedere arts kennen". De vuisten, zwaar tegen elkaar, hameren 't principe vast. ,,'k Krijg alle studenten in de medicijnen. Ze moeten je zien werken op den patiënt, 't Kadaver .... is maar Ersatz, Mijn vrouw helpt me in de operatiezaal, al 30 jaar. Als 'k een nieuwe operatiezuster krijgen moest.... 'k kon 's nachts niet slapen. Oherchez la main". 'n Hand kun je niet uitkoken, niet sterüiseeren.... o, de funeste mogelijkheden. Toen zei mijn vrouw: Laat ik 't doen. Dan komt er geen verandering". We loopen 'n trap op. Prof. neemt vertrou welijk mijn arm: Alle patiënten wonen aan den zonkant. 'n Reusachtig balcon, hè? liggen ze, fijn in de open lucht". We gaan 'n kamertje binnen; 'nkindje in bed knikt blij: Liefje, gaat 't goed? je beer ook? hoeven we die niet te opereeren, denk je?" . De stem zingt licht, tenor-achtig hoog, met 'n «moren dóórklinkenden ondertoon, die intens boeit. We staan weer in 't woonhuis. Uw home is 'n museum van kunst!" Ja, aan alle gangen, kamers, muren, staan, hangen de reliëfs in hout, in marmer, de schilderijen vol. De zoete kleuren der Italiaansche Primitieven lachen en glanzen rondom. We gaan zitten, 'k Laat u te lang staan. Ieder mensch heeft zijn hobby. De n vischt. de ander jaagt. ... ik jaag óók: kunst". ,,'n Beetje kostbare hobby". Niet als je jagen kunt! Je oog scholen; stijl kennen; veel zien. Als arts leer je diagnostiseeren. Dat schakel je om. Je zoekt. Als je innig houdt van 'n vrouw, je liefde lokt haar, ook zonder woorden... . Precies zóó. Als je schilderijen lief hebt, ze komen je tegemoet. Tintoretto, Donatello, Kijk! Ieder ding hier heeft zijn geschiedenis van zoeken, vinden, wegloopen, krijgen, ruilen.Soms hui len. Altijd genot! Je ziet iets... . is niet te koop; te duur. Je spant je strategie, je tact, je geduld vooral. En te eind. ... je moeite beloond. Toeval? Nee, 'n reeks premissen: combineeren, durf, door tasten, nou ja, zeggen wij: liefde". 'k Vergeet, dat ik spreek met 'n operateur !" Gretig: Ik ook ! Uit 't ziekenhuis weg. . . . gooi af de sfeer, 'k Neem nooit 'n auto: loop; laat de wind 't van me afwaaien. U bent van welk jaar?" Van 1865. Jammer genoeg! Ben overtuigd; 'n voorvader, in vroegere incarnatie, is jachthond geweest". En uw laatste voorvader in mensch-gedaante?" Vader was arts; grootvader ook; en daarvoor. In Steffisburg bij Thun. Wil 'k u 't ouderhuis voorteekenen? Mijn vrouw en ik hebben zoo'n pleizier in huizenbouwen. Dit hier is no. 6." Bij uw begaafdheid naar allen kant hoort ook wel muzikaliteit l" Poodgewoon: Was lid van 't orkest in Bern: viool; fluit ook zoo'n beetje". De natuur heeft u niet slecht uitgerust". Kan wat liefhebberen. In mijn vak tracht 'k 't beste te geven. Als 'k wist: 'k kan 'n volmaakter schoorsteenveger zijn. . .. ging ik over". Nu is u 'n goed operateur !" Ja. 'k Ben onbescheiden: 'k zeg het. Heb 'n absoluut vertrouwen in me zelf. Daardoor geef ik vertrouwen. Ben graag bezig. Geloof niet in over werken. Wat je niet interesseert, doodt je. Inte resseert 't je? Werk. 'k Zie er niet uit als 'n athleet? Ben nooit moe". Even afkloppen". De stem zingt: Klopt u maar". ,,'n Sterk geslacht''. Meer taai. Nog nooit 'n college verzuimd, wel eens gegeven met flinke koorts. Kan óók". De lagere school gevolgd in uw dorp?" In Thun. 't Gym in Bern". ,,U was zich uw aanleg bewust?" Heb altijd geweten: 'k ga in de medicijnen. Dan moet ik goed onderlegd zijn". Student in Genève. En opeens naar Bazel. Ja, hoe zóó? De anatoom daar verloor zijn prosector; wendde zich tot zijn collega om hulp. Die beval mij aan. Zou je 't aandurven?" Jawel." Energie heb ik. 'n Staaltje: 't Was in de vacantie; 'k zit in de bergen met 3 vrinden; in'nhut, primitief, eenige meubileering: stroo. Ach, u laat me zooveel vertellen. Maak geen feestnummer van me. Als 't je blieft, 'k Hou niets van frambozenstroop." Komt u nu maar eerst uit die hut l" In 't donker van 'n tocht terug. Sneeuwstorm. 'k Vind den brief, 'k Zeg: Adieu. Ernstiger dingen roepen". Neem 'n lantaarn; daal den nacht door naar Thun, 's middags in Bazel. Heb daar veel geleerd. De Professor zegt: ,,'k Maak u anatoom". Nee: 'k wil medicus zijn". Ga 'nsemester naar Leipzig; college ouderwetsch. Na 14 dagen ik weg: naar M'inchen. Deed examens in Bern". En werd assistent bij den grooten chirurg: Kocher". Eerst bij den internist. Tóen wist 'k: 'k wil chirurg worden. Ging naar Napels: kanker-onderzoek; Londen: de blaas; Parijs: hersens. Bij Kocher in Bern assistent, en al gauw chef de clinique. Gaf 'n college; leidde 'n operatiecursus, 'k Wil mijn vak kennen van de hersens tot de teen". Toen voelde 'k 't recht om me als chirurg te vestigen". Dat had u verdiend ! En was door de moeilijk heden heen". Ze begonnen. De menschen kwamen met allerlei kwalen. Wilden me huisarts maken. Is prachtig. . . . maar ik wou: chirurgie. En 'k waagde: bouwde 'n kliniek; kocht 'n groot buiten. . Geen geld; zware hypotheek. Veel zorgen. Ging eerst miserabel. Niet tobben, tóónen: je hebt je vak onder de knie. 'n Paar jaar. . . . daar kwam de toeloop. Wel 5 maal zooveel als hier". En de hypotheek overboord !" Ja!" Kijk, de hand op 't hart: 'k heb de menschen nooit gevild. Hoe kun je ? de stakkerds ! Al geslagen door hun kwaal, hun angst; moet je ze óók nog slaan door je rekening ? 'n Medicus is geen handelsman". U hebt natuurlij kJmet 'n ruime toelage gestu deerd." Wat drommel forceert u me toch om me op te hemelen ! 'k gaf lessen als student. Mijn vader, mijn beste vriend, zwoegde voor zijn kinderen. Moeder stierf jong. 'k Had me voorgenomen: 'k mag zoo weinig mogelijk kosten; 'n boer verdient met 18 jaar zijn brood: ik ook. Vader dreef me niet ;integendeel. Hij was nobel; large". 't Strenge grijs van de oogen, onder 't zachte blauw, smolt weg in vocht. Buiten ging in glorie, achter de wuivende boomen, de zon omlaag. Waarin 'k les gaf? Talen. Homerus; Sophokles. Hielp gymnasiasten. Had er pleizier in. De klas sieken! Nemen je ménaar hun hoogte. En verzen memoreeren. Göthe ! De hemel gaat open". De stem reciteert: Des Menschen Seele gleicht dem Wasser". ... Ze daalt naar de diepten, stijgt naar de rotsen, geeft zich blij in de schoone muziekcadans. 't Werd donker, 'k Kon 't potlood nauwelijks meer zien op 't papier. Prof. merkt het niet. Hoe werd u overgeplant van Bern naar hier?" Kocher was 'n gróót man. 'k Bun hem eeuwig dank schuldig". Moeilijk: Op hem werkten.... andere invloeden. Op ns ontneemt hij me den operatiecursus. Aha ! 'k Had 'n historisch recht. Dat gaat zóó niet. Dan geef ik er zélf een", 'k Moest lijken hebben.Niet gemakkelijk: 'k kreeg ze. Na de vacantie: 'k stond klaar. In mijn kliniek waren altijd patiënten van hém. Ik weiger op te nemen. Hij komt naar me toe op straat; 'k groet eerbiedig, ,,'n Universiteit vraagt mij 'n chirurg, 'k Beveel aan". Als u aanbeveelt... bedank ik". Geen geringe trots". 'k Moest 't doorvechten. Zoo is de aard van 't beest. Na 8 dagen voel ik zachter; 't eerste moment .... 'k spring met mijn kop door de wand. 'k Zou voor hem door alle vuren zijn gegaan. . . . Teleur gestelde liefde smaakt bitter. Zoo reageert 'n man; 'n vrouw zou 't weer anders doen". Pauze. Nou, in '2 werd ik beroepen in Amster dam. Zat midden in 't succes van mijn kliniek. Zes kinderen. Ruime verdienste. Maar 'k weet: als ik dit weiger. ... is 't wetenschappelijke zelf moord". U hadt kunnen wachten tot Bern openkwam". ,,'k Wacht niet. Ook niet op den tram. 'k Loop". Houdt u van Amsterdam?" Van mijn werk. 't Lage land blijft'n. Zwitser vreemd. Je wilt stijgen. In de vacantie: de bergen in. Anders hield ik 't niet uit". En hoeveel zieken hebt u nu al iets ontnomen" tot hun heil" !? Bij óns was de krop" mijn specialiteit. Wel 1000 weggesneden. Komt hier zelden voor. Hier veel niersteenen. En blindedarm ! Zoo tegen do 6000. En te denken dat ik de rste had kunnen zijn, die hem opereerde', 'kVoelde 't gezwel; de etter; 'k wist: die moet weg. Maar ingrijpen? Angst om de darm te beleedigen, hield me tegen". Toen ging u niet onmiddellijk af op uw doel." Je moet den weg zien. De techniek vinden. Drie jonge levens worden binnengebracht.... sterven. Nu is 't genoeg, zeg ik, nu 't mes er in". Tegen stand eerst bij de internisten. Op 't moment? Zóó gemakkelijk te doen ! Niets meer aan". En deze maand zal 't 'n kwart-eeuw zijn, dat u dat niets meer aan" en hoeveel soorten opera ties meer ! uitoefent in Amsterdam; colleges geeft; artsen, vormt. Juist schreef mij n: Lanz is 'n meester op alle chirurgische wapericu; 'n kun stenaar in zijn beroep". . . . Nu ja, ik weet: gee/i frambozenstroop ! Of ze u bespaard blijft deze maand?" Abonneert U op De Vrouw en haar Huis" Prijs per jaar f 10 Franco p.p. f 10.75 Proefhr. op aanvraag Uitgave Van Holkema 6 Warendorf's Uitg. Mij. A'dam