Historisch Archief 1877-1940
ir AH s NOVEMBER 1927
19
Uit het kladschrift van Jantje
CHARIVARIA
Déinhoud der bus", schrijft de
-^roiningscbe Courant, is wat vorm
tjetreft gehjk aan eierkolen, mot
uitL ^sondering dat deze wit van kleur
n," maar onze kolenleverancier
't bezorgt ze ons altijd netjes
zwartgeVerfd thma.
Qilfbuys was geen oogenbllk uit de verf,
,:«m een term te gebruiken van de plastische
IfflMt." (N. K. CJ
Ook troffen wij dezen term wel
eens aan in geschriften óver schil
derkunst.
S
T?~a.:
" AANPASSELIJKHEBEN
De aanpassing der salarissen." (N. K. C.)
? De imbecillen die [zich zoo slecht aan de
maatschappij aanpassen." (Tel.)
Deen sprake van een rol naar zich halen,
of ook maar eenigszins aanpassen aan per
soonlijke eigenschappen en vrouwelijke char
mes." (Qr.)
ONMOGELIJKHEDEN
Het grijpen naar nieuwe mogelijkheden.
Daar «taan bijna alle betrekkingen en
mogelljkhedtn voor de gestudeerde vrouw open.
Zelf bevrijding is voor den neger: neger te
worden In onbegrensden zin, alle
mogelijktaden en Idealen van zijn ras te verwezen
lijken." (Qr.)
Nog eens over de mogelijkheden van
luchttoerlsme." (Kamp.)
Een chronisch teveel aan winkels, die de
bestaansmogelijkheid van vele ondernemers
MpMrar brengen." (Tel.)
De ontwikkelingsmogelijkheden van deze
Jone actrice." (O .H. CJ
AANPASSINGSMOGELIJKHEDEN
Je leert met bescheidenheid je verlangens
.aan t* passen aan de mogelijkheden." (Qr.)
n
NV
DB EBBEPLAATS
Het Weekblad voor Bloembollencultuur
meldt, dat het planten van ruim 30,000
bollen in de tuinen van het rijksmuseum te
Amsterdam heeft plaats gevonden. Hierna
vond de installatie van het afdelingsbestuur
plaats " (N. R. C.)
Den vorlgen avond had reeds een verga
dering plaats gevonden. Tegen zes hadden
op verschillende plaatsen in het gebergte
wolkbreuken plaats." (Tel.)
NAASTINGSONGEVALLEN
Naast het practiese werk, dat materiële
baten afwierp, arbeidde hij reeds jaren aan
«en woordenboek. Naast zijn arbeid als leeraar
legde hij zich op de taaistudie toe."
(Hand. MIJ. der Nederl. Letterkunde)
H/'
l
Kenners zeggen:
MIJ smaakt allén een
BROCHES
Ctgaret"
TELEFOONTJE
door CEL 2
Met het Vee-tee, juffrouw.
Ben jij daar, Ruth?
Is ie aan het repeteeren?
En Dirk? "
O, ben jij daar Bets? Waarom
me dat niet eerder gezegd ! Ik kan het
met jou ook af. Misschien nog beter
dan met een van de heeren.
Heelemaal geen compliment.
Niets dan de poedelnaakte waarheid.
Niets anders dan dit: heb je
gelezen dat Reinhardt van het ge
meentebestuur van Berlijn ontheffing
gekregen heeft van het betalen van de
vermakelijkheidsbelasting ?
Niet? Omdat hij zijn schouw
burgen tot instellingen van openbaar
nut heeft weten te verheffen !
Wat dat zou? Ik kwam vragen
hoe of zoo'n bepalirife jullie zou smaken.
Een of ander artikel in het cahier des
charges'':, ,de schouwburgdirecteur die
er in slaagt zijn schouwburg tot in
stelling van openbaar nut te maken
wordt ontheven van het betalen der
vermakelijkheidsbelasting''.
Waarom zou je dat hier niet
gedaan kunnen krijgen? Ketelaar, de
nieuwe wethouder, weet meer van
tooneel dan zijn voorganger hij is
zelf een knap dilettant in zijn tijd
geweest....
Zijn dat juist de gevaarlijkste
omdat ze denken het te weten?
Als ik je nu alleen maar eens
vraag wat een schouwburg tegen
woordig is. In de meeste gevallen een
gebouw dat er voor dient om meneer
den directeur en mevrouw de direc
trice in de gelegenheid te stellen mooie
rollen te spelen waarvoor in sommige
gevallen de gemeente nog subsidieert
op den koop toe.
Dat weet ik. Bij jullie zijn ge
lukkig geen directeursvrouwen. Niets
dan de pure verdienste is alleen de
maatstaf. Dan is een schouwburg voor
een hoop menschen een prettige ge
legenheid om lekker na het eten te
maffen.
Amsterdamsche bijnamen
door S. KALFF
Onze voorouders waren mild in het
uitdeelen van bijnamen, en de Am
sterdamsche voorouders maakten
daarop geen uitzondering. ?.«*
Zelve werden ze er-ook mee bedeeld;
in de provincie waren ettelijke
spotof schimpnamen over hen in zwang.
Als een der bekendste bijnamen
hoorde men dien van koek-eter, waar
van Le Francq van Berkhey schreef:
Kei Hollants Landvolk geeft alligt
uit jokkernij
Een bijnaam aan een dorp of vlek of
burgerij;
En wie ontkent het, want geen stad
zelfs of men hiet er
Koekeeter t' Amsterdam, tot Delft een
kalverschieter,
Ene.
Te Haarlem hing bij een winkel
binnen de Spaarnwouderpoort
d'Amsterdamse Koek Beter" uit, die steeds
druk bezoek had van dauwtrappende
of feestvierende Amsterdammers. De
bijnaam was echter ontleend aan den
patroon van de stad, den koekheilige
St. Nicolaas, die nergens zoo ijverig
werd gehuldigd als te Amsterdam.
Later ontstond de bijnaam
menschenvilder", nadat in 1550 Amsterdamsche
chirurgijns voor 't eerst een
menschelijk lichaam, nl. het lijk van een
gehangen dief, ontleed hadden, 't Was
een daad, die nog aan Vesalius, den
lijfarts van Karel V, door de H. In
quisitie ontzegd was geworden en nu
zooveel indruk op de volksverbeelding
maakte, dat de burgerij sedert voor
Menschen-vilders uytgekreeten wier
den". Nog in de tweede helft der 17e
eeuw was het knippelveersken in
zwang:
De noem van Koek-eeters zijnse quyt,
Menschen villen geeft beter profyt.
Daarna noemde men de Amster
dammers Moorddammers" wegens de
geloofsvervolging en de vele executies
onder het bewind van den fanatieken
burgemeester Joost Buyck en zijne
medestanders. Voordat Amsterdam
in 1578 geus geworden was, raakte
het dien bijnaam van Moorddam niet
kwijt.
Nog een andere zegswijze hield
verband met den geldhandel, waar
voor de Amsterdamsche Beurs bekend
was. In een der vroegere
spectatoriale geschriften, De Patriotsche Geest"
van J. Btirghoorn, werd gewag ge
maakt van:
Amsterdamse Penning-queekers,
Geldverdeelders, Loef-ufsteekers ?
Voorts hoorde men naijverige pro
vincialen vaak spreken van malle
Amsterdammers". Waarom, en met
hoeveel recht, werd verklaard in een
vroeger tijdschrift De Philantrope".
Wellicht stond die bijnaam in eenig
verband met de Malie-Brug, over de
gracht vóór het Stadswerkhuis, waar
van aanleg en inrichting zoo ondoel
matig bleken dat het volk ze aldus
kwalificeerde. Ook de regent, die be
ticht werd dat hij over het plan om
die brug te bouwen zijn advies had
uitgebracht, de burgemeester Mr.
Joachim Rendorp, bekwam daardoor
zijn bijnaam van Bruggemaker. In
zijne Memoriën wederlegde Rendorp
echter de aantijging, o.a. met de op
merking dat hij destijds nog geen
burgemeester was, en dat het on
praktisch samenstel van de Malle
Brug niet op zijn rekening kwam.
De hebbelijkheid om bijnamen uit
te deelen was zoozeer in de zeden des
volks geworteld, dat niet zelden
iemands ware naam verdrongen werd
door zijn bijnaam. Menigeen wist op 't
laatst niet beter of hij was gedoopt
zooals de buurt hem noemde. Lieden,
die meer om hun nering dan om hun
naam gaven, lieten den bijnaam,
waarmee ze nu eenmaal het meest
bekend waren, op hun luifel of uit
hangbord schrijven, en daarmee werd
die bijnaam bestendigd. In den
deftigen stadhuis- en kanselarijstijl wer
den zulke bijnamen opgenomen; in
officieele stukken werden kooplieden
van aanzien eenvoudig aangeduid als
Kreupele Gerrit, Kwa- Jan en Lourens
't Houte Aangezicht, 't Laatste was de
bijnaam van een makelaar, die simpel
Lourens heette en dien toenaam ont
ving niet omdat hij zoo'n onbewege
lijke facie had, maar omdat hij een
huis bewoonde waar een van hout
gesneden kop uithing.
(Wordt vervolgd).
hen weinig anders overblijft dan een
schouwburg nu de zedepoütie ook al
op straat heel actief optreedt.
Maar bij moderne stukken draaien
jullie toch het licht uit, niet waar?
De fauteuils van meneer
Merkelbach zijn er voor geknipt. Vergeet ook
niet dat met de tegenwoordig voort
schrijdende zedelijkheid in de biosco
pen het voor minnenden onder de
achttien heel moeilijk is ergens be
hoorlijk onder dak te komen zoodat
Dan is een schouwburg een plek
waar vele met vrijbiljetten gratis vuur
en licht hebben en als ze een acteur in
de pauze tegenkomen dien zij kennen,
ook nog vrije consumptie als zij hem
een rondje weten af te zetten.
Geef dat maar gerust op. Door
tooneelspelen toover je hier nooit een
schouwburg om tot een gebouw van
openbaar nut.
Hoe je het hem dan lapt? Door
er bijvoorbeeld een gemeentevischhal
van te maken of een botermijn.
Niet te danken en als je mij
vraagt geloof ik, dat Ruth als afslager
waarachtig geen slecht figuur zou
slaan. De groeten aan de heeren ! En
ook aan Merkeltje l Dag l....