DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 12 NOVEMBER 1927 No. 2632 Amsterdamsche bijnamen door S. KALFF BATSCHARISLEIPNER 'Heer .zulke aan uithangteekens bntx loonde familienamen kwamen op die wijze in de wereld. Bij de onderteekenaars, van eene resolutie van het jaar ^1498, «itgaaade van 't Geregt, de zes' endertigen (raadsleden) en de poortery van Amsterdam, tot handhaving der vrije vaart door 't Marsdiep en 't Vlie, vermeldt .XSTagenaar de namen van Michiel in-:de Starre en Jan in de mack (soort; van visschersvaartuig); voorts van Lttytgen Garbrantsz. ge naamd Qua Jan, Zwarte Dirck, Oude Jan en.... Modder; mogelijk, omdat de drager Van dien naam eens een figuur als modder sloeg. Dezelfde kroniekschrijver vermeldt de namen van 133 Amsterdamsche uitgewekeneB, die in ,1568 door Alva's Bloedraad werden ingedaagd om voor het ge recht te .Brussel te verschijnen, en onder welken zig veelen bevonden van de treffeüjksten der Stad"..Tot d« personen, voorkomende op die swarte lijst, behoorden o.a. Adriaan . Beiniers in 't Kromhout; een lid van défamilie van houtkoopers Cromhoui, die later op de Heerengracht de vier huizen van Cromhout" bouwde, ? waarvan er een de afbeelding van een krom hout als geyelteeken voerde. -Voort» Laurens Jakobsz. in de Gouden Beael, de vader van den Indischen landvoogd Laurens Beael, vriend van Vondel en zelf dichter; Lysbet in de Zilveren Beael, Jakob Simonsz. in de Huik, Jan Sievertsz in den Haan, Pieter Jansz na den Brand, Jakob in de Rozekrans, Jan in -'tBlaauwe Paard, Hendrik in de Hoppezak, Jakob Boèmer zoon van langen Boeiner, Melis Wülemsz. bijgenaamd Maltenraad, Kornelis Hillebrandsz. bij genaamd Geelveter, Cornelis Barendsz. in de Pot, enz. In andera officieele bescheiden vindt men genoemd een luitenant Leepoog (tranig oog), en zekeren Dirk Dirksz, die om hem te onderscheiden van een anderen dubbelen Dirk den toenaam had ontvangen van zoon van bezeten Lysje". Ter Gouw maakt gewag van een deftigen poorter, genaamd Jonge Jan Doet er niet toe; dezelfde naam derhalve door Bredero opgenomen in zijn ijstafreeltje in Moortje", in de Maar Jan doeter niet toe, die schoof in een schuyf-sleetje Syn Beste-moer, sen wyf, sen Ky'ren en sen Peetje. De overaartige poëet" Bredero voorzag trouwens de figuren m zijne tooneelspelen en gedichten ruim schoots van bij- en toenamen. On der zijne handelende personagiën" vindt men den boer Bouwen Langjjf en zijn vrouw Sinnelycke Nel, den .molenaar Slimme Piet, den lakei Pannetje-vet, den panlikker (klaplooper) Kackerlak, den huisheer Gierighe Geraart, den edelman Vechthart, en zooveel andere dragers van beteekenisvolle namen. Al waren die namen niet allen historisch, ze ver tolkten of verpersoonlijkten voor 't minst eigenschappen of bijzonderheVerschenen: W. C. SCHÖNSTEDT Regeering en Liefdeleven van Lodewijk XV Met een voorrede van Prof. H.Brugmans en 47 illustraties Ing. ! 6.25. Geb. f 7.50 Uitgave van v. Holkema & Warendorf's Ultg-Mij., A'dam. den welke tot het volk en zijn karakter behoorden. Historisch was daarentegen de per soon van zekeren Gerrit Jansz., die den bijnaam had verkregen van Indi sche rave. Niet omdat hij of een van zijne voorvaderen indertijd een beo uit Oostindiëhad meegebracht, en zijne buren dien spraakzamen vogel zulk een rara avis oordeelden, dat ze den eigenaar naar zijn bezit noemden, maar omdat in zijn uithangbord een Indische raaf stond. Naar 't volksgeloof bracht de raaf als de bespiedende Wodansvogel on heil met zich, en iaën wilde dat gevaar bezweren door zijn beeltenis vóór het huis te plaatsen. Gerrit Jacobsz Indischeraven was in 1639 schutter onder het vaandel van Boelof Bicker, en eene Maria Indischeraven huwde in 1667 met den makelaar Klaas Wagenaar. De naam Begt door zee was eveneens aan een uithangbord ont leend; nl. aan dat van een huis op de Stroomarkt, waar een zeilend scheepje uithing met het devies Begt door Zee." Daarbij las men: Laat haters haten en nyders nyden; Wat Godt mij gunt, dat moet gy lyden, Wie laadt en lost en tydlyk vaart, Die is zyn kost en drank wel waard, Maar die zyn tyd onnut verslyt Is waardig dat hy honger lydt*) In later tijd liet een nakomeling van dit geslacht, Jan Begtdoorzee, handelaar op Noorwegen, in de wes telijke havenwijk aan de Lemairegracht een pakhuis bouwen, waar de Noorsche visch terstond uit de zeeschepen in ontvangst kon worden genomen. Het gebouw was het eerste in die wijk en stond er jaren lang alleen; de thans volkrijke Spaarndammerbuurt en de naar 'groote zeevaarders genoemde straten achter de Zoutkeetsgracht moesten toen nog aangelegd worden. Jan Regtdoorzee stierf in 1880 en burgemeester v. Tienhoven wijdde in den raad eenige waardeerende woorden aan zijne nage dachtenis als raadslid en als vooruit strevend burger. In de Joodsche gemeente hadden de Delmonte's den spotnaam van Zwie pers; onder de kinderen van Jeuda Delmonte voerden Isaac en Jacob het alias van Boontje, Boontgie of Bootje. Dit Boontje was een bijnaam van meer personen en wellicht de samen trekking van Bueno'tje (Bueno de Mesquita.) Doch volgens een populair, daarom nog niet historisch verhaal zou dit de bijnaam zijn geweest van een man in het Amsterdamsche Ghetto, die de gekookte boonen, welke hij aan een kraampje op Uilen burg had gekocht, in zijn hoogen hoed liet overstorten. Hij verlangde toen ook de jus bij die boonen, en op het bescheid van de koopvrouw dat ze die niet bezat, riep hij uit: Wat! geen sjuu dan geen boonen ook !" Daar mee wierp hij den inhoud van zijn hoed weer in den pot met piepende boonen; en sedert zou hij algemeen Boontje genoemd zijn. De geschiedenis meldt niet, of dit boontje nog om z'n loontje kwam. Andere Joodsche figuren waren Mozes Polack, genaamd Mousche polk, en Jacob Jehuda Leon bygenaamd Templo, auteur van eene Verclaringe van den tempel Salomons." Onder de Joden waren in vroeger tijd, zoowel als onder de Christenen, vele hatelijke bij- en toenamen in omloop, doch de regeering van Amsterdam was in dit opzicht toleranter dan bijv, die van de stad Brielle. (Wordt vervolgd) *) De UithangteeJcens II270. NIEUWE VERPAKKING BERNARD HOUTHAKKER 98 ROKIN ~ AMSTERDAM Permanente Tentoonstelling van Oude Schilderijen Gravures Etsen Teekeningen VEILINGGEBOUW D E ZON' L. GIJSELMAN & ZOON GEVESTIGD 1823 Singel 118?120 en Blauwburgwal 15 Amsterdam Heden, Zondagen Maandag KIJKDAGEN van KOSTBARE INBOEDELS ENZ. Veiling: Dinsdag 15 November Catalogus a 25 cent verkrijgbaar. KUNSTZAAL WILLEM BROK HILVERSUM Tentoonstelling van Schilderijen door MARIANNE HARTONG van 5 tot 30 November van 10?5 uur Zondags op aanvraag. dender den jr(. yf taarten (-(Jis a vis ^Vredespaleis, (}iaa(/ .... ^-(Jenetiaanscfte /tronen :£aan v. y/ïeerderooort 443 ........ Opruiming meubels Oioftin 15, ^Amsterdam ...... (Jyctelij/i OosterscKe tapijten prijzen te WASSENAAR, geeft inlichtingen voor aankoop V I L L A' s en VILLATERREINEN in de parken te Wassenaar. - Inlichtingen J. TH. WOUTERS, Telef. 7H71 Leidschestraatweg 648.