Historisch Archief 1877-1940
DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 12 NOVEMBER 1927
Uit de Natuur:
tv*
te
Weückebach op Texel
door Dr. JAC. P. THIJSSE
T N den loop van deze maand zal Wenckebach
*? bij Fetter zijn Texelsche schilderijen tentoon
stellen. Zelden heb ik iemand opgetogener gezien
dan Wenckebach, toen hij terugkwam van het
Noordzee-eiland. Niet alleen de ruimte en de
frischheid hadden het hem aangedaan maar vooral
de lijnen, de lijnen van Texel, de vlakheid van de
polders, de flauwe welvingen van het oude eiland,
de beroemde keileemruggen en dan de duinen,
hier saamgeklonterd tot een onontwarbaar kluwen
van. kopjes en nollen", elders majestueus ont
wikkeld in ruime valleien, gescheiden door strakke
klingen. De duinen van Texel zijn heel anders dan
die van Schouwen, van Voorne of van Terschelling.
Elk van deze eilanden heeft zijn eigen duinentype,
dat bepaald wordt door hun ligging ten opzichte
yan de heerschende winden, de kwaliteit van het
aangevoerde zand, de kwaliteit van het water en de
zeegaten. Het is dus licht te begrijpen dat de
duinen van Texel anders moeten zijn dan die van
Terschelling en heel, heel anders dan die van
Kennemerland.
Wenckebach heeft meer dan vijfentwintig jaar
de duinen van Kennemerland geschilderd in al hun
plaatselijke liefelijkheid en fleurigheid, in al hun
plaatselijke armoede en ontreddering. Nu vindt hij
daar op Texel een heel ander duinlandschap > Green
buitenplaatsen met statig geboomte langs den
binnenzoom, geen dorpen aan den zeekant, geen
Duin en Kruidberg, geen Jachtlust, geen
Zandvoort- of Noordwijk, geen berkebosschen in de
valleien, geen waterleiding. Het Texelsch duin
heeft langs zijn binnenkant geen lusthoven, maar
slechts bier en daar een schamel boerderijtje of een
nog schameler arbeiderswoninkje, eenzaam in het
veld, onbeschut, met verweerd rood pannendak, een
roetstreep van den schoorsteengang op het
witgekalkte muurtje. Wenckebach heeft er zoo een
geschilderd; we kennen het sinds jaren zooals het
daar staat in het Kooger veld; halfsleetsch, maar
nog stoer en altijd mooi hetzij in het felle zonlicht
of onder de regenstriemen van de Westerstormen.
De binnenkant van het Texelsch duin heeft geen
zware beuken, eiken of dennen, maar staat met
- zijn voet onmiddellijk in het bloemrijke hooiland.
Zijn hellingen en toppen vertoonen slechts zelden
KoniRkl.BoofflkinriekBrijJilhclinina,"
Charles van Oinneken & Zoon, Zondert, N.Br.
Het van ouds gunstig bekende adres voor:
Dennen, ter bebossching (uitsluitend Inheemsch zaad)
Exotische Dennen- en Sparrensoorten,
Bosch- en Haagplantsoen,
Boomen en Heesters.
Catalogi op aanvraag gratis en franeo.
Tel Interg-No. 1. Tflegr.-Adr.: Wilhelmina, Zyndert.
stuifkuilen of blinkerds, want het is van beneden
tot boven begroeid met eereprijs en viooltjes,
vleugelbloem, walstroo, fijne grassen en vooral
met duinrozen, gesloten velden van duinrozen, in
den voorzomer wit en rose van tallooze bloemen, in
het najaar prachtig bruin van de dorrende bladeren.
Het Texelsch binnenduin is gaaf en heel, vast en
veilig uit zichzelf.
Eerst dichter naar zee komt het witte duinzand
bloot en ook daar nog maar op enkele plekken
waar de wind vat op heeft gekregen of waar nieuw
zand komt overwaaien van nieuwe duinen op het
strand. Verwoesting zien we alleen, langs de kust
zelve tussohen paal 10 en paal 15, doch daar is niet
de wind de schuldige, maar de stroom, die vlak
langs den duinvoet schuurt. Het Texelsch duin
zelve geeft den indruk van stabiliteit en veiligheid,
van frischheid en jeugd.
Nergens blijkt dat zoo duidelijk als in het onver
gelijkelijk duinlandschap benoorden het dorpje
Eoog: het natuurmonument van de Muien en
Slufters. Ook die heeft Wenckebach geschilderd:
de groote Sluftervlakte met den Stuifdijk en de
wijde poort die uitziet op de Noordzee en de Muy,
die veilig ligt tusschen vaste, duinen. Op den voor
grond zet hij een stuifheuveltje, als om de wind
richting aan te geven en de beweeglijkheid van het
duin. Maar die witte plek wordt nooit een echt
stuifgat) want reeds bloeien bloemen aan de
loefzijde, en helm en zandzegge krijgen alweer
opnieuw vasten voet in het losse zand. Ook de
duinenrij op den achtergrond ligt vast en veilig,
dicht begroeid met duindooms en vlieren. In het
midden komt een witte zandtong over den heuvel
rug heen, maar geen nood, want de spiksplinter
nieuwe strandduintjes, die daarachter liggen, zijn
al flink begroeid met helm en zandhaver en duin
doorn en mooie hooge geel bloeiende akkerdistels.
Het blauwe duinmeer ligt dus veilig, geen nood
dat het dicht zal stuiven, geen nood ook dat een
waterleiding het zal aftappen of dat er met groote
onkosten een middelmatig hooiland van wordt
gemaakt. De vaste lijn van den duinrug, die rechts
nog even achter het duintopje zichtbaar wordt,
geeft de pleizierige zekerheid dat het duinmeer zich
nog honderden meters verder uitstrekt met bloem
rijke oevers, met dichten groei van riet en biezen
en waterplanten, met onbegrensde mogelijkheden
voor de vestiging van vogels en ander gedierte,
met groote belofte voor menschelijk genot.
Wenckebach heeft het stoere en bevallige van
dat landschap volkomen begrepen en de rijkdom
er van beseft. Gelukkig heeft hij het niet gestof
feerd", hoewel de verleiding wel groot geweest
moet zijn. DaarT;huizen toch reigers, eenden,
meeuwen, vischdiefjes in menigte en de bloemen
die er groeien hebben trotsche namen: Parnassia,
Epipactis, Pirola, Erythraea. Anagallis. Wencke
bach behoefde daar niets van te geven, want de
aangename, rustige, kleurige, lichte schilderij houdt
KRONIEK
Het noodlijdend strafrecht
Er doet zich een zonderling verschijnsel voor in
de academische wereld. Sedert maanden al zijn en
blijven de hoogleeraarskatheders voor het strafrecht
in twee academiesteden onbezet. In Groningen, en in
Amsterdam, en de denkende mensch vraagt zich af
of dit louter toeval kan zijn.Wat het natuurlijk wel zijn
kan. Gezeten advocaten, die veel verdienen aan de
oneenigheid der menschen, zijn meestal niet geneigd
hun zoete minst prijs te geven voor een armoeiige
acht a negenduizend gulden, tenzij de worm der eer
zucht hun aan 't harte knaagt. Maar voor het burger
lijk- en handels- en staatsrecht worden toch altijd
wel en gauw leerstoelbezetters gevonden. Waarom
dan zoo bezwaarlijk voor het strafrecht?
Zoude het kunnen zijn, wijl de theorie van het
strafrecht zich al moeilijker en onpleizieriger doceeren
laat? Sedert dat strafrecht zich, roekeloos, in al
nieuwere banen begeven heeft en op die banen"
van zichzelf geschrikt is, toen het daar, met behulp van
sociologie en psychiatrie, den misdadiger eigenlijk als
een sociaal of psychisch noodlijdende vond, sedert dien
is de geheele theorie een weinig in 't ongereede geraakt.
Menig jurist, die niet meer veilig op de kurk van een
eigengereid geloof stoelt, vraagt zich thans met pijn
lijken twijfel af, waar ter wereld de eene mensch het
recht vandaan haalt den ander te oordeelen en te
straffen, zelfs al wordt hij door een meerderheid met een
opdracht ad hoc en een toga bekleed. Al is het
pructisch nut van zoodanig procédéook onmiskenbaar, en
zijn onmisbaarheid voor de maatschappelijke orde
niet te loochenen, dat laat zich wetenschappelijk enkel
beredeneeren door voor Recht en Misdaad liever de
termen Macht en Sociaal Tekort in de plaats te stellen.
En welk hoogleeraar zal dit graag doen. en welke stu
denten zullen het graag hooren, dat schier alle moraal
uit het Recht verdween en lacy! bijna alleen het
Geiveld overbleef ? Ten bate van ons allen, die wat
bezitten, zeer zeker, maar daarom toch niet minier
Geweld. Alevel, zoo cru zullen de eindelijk toch wel
te vinden dignitarissen het niet willen poneeren en er
liever een zachtzinnige mouw aan breien. Men kan
van veiligstellen der maatschappelijke orde spreken
of van noodweer, doch de vleiende positie van de
Deugd, die hel en den Booze weerstaat, schijnt niet
meer te handhaven en het moet voor eenordinarispro
fessor onpleizirig zijn van zooveel afbraak te getuig en.
Alleen aan de Nijmeegsche Universiteit is men
nog volkomen vrij van deze bedenkselen en bezwaren.
Als wij allen ie zamen maar weer eens roomsch
werden. . . .?
FRANS COENEN
Paviljoen Vondelpark"
Tel. 24190-27595
Groote en kleine Zalen voor Déjeuners,
Diners, Soupers, Bals en Recepties
Huize ZOMERDIJK BUSSINK.
de belofte van al dat moois in zich. Maar het mooist
van alles is toch de vaste lijn van de rechte duin
reeks op den achtergrond, de duinreeks, die in
weinige jaren is ontstaan en wellicht voor eeuwen
het blauwe duinmeer in stand zal houden.
(Wordt vervolgd)
VAM HELLES
? TABAK*