Historisch Archief 1877-1940
NIÉUWE UITGA
? i' t
Romans
Thomas Mann. De Tooverberg.
2 dln. vert. van C. J. E.
' Dvnaux. ? Amsterdam 1927.
Ta» HoUeemna en Warendorf's
Wügevers-Mij.
Er zou een uitvoerige studie noodig
zijn om dit machtige kunstwerk
naar behooren te kenschetsen. En het
sou »eker j een 4 aantrekkelijke taak
rijn, in een omvangrijk analytisch essay
de beteekenis van dit werk vast te
stellen. Er zit zooveel systeem in.
Alle personen van belang belichamen
^eea'sfcroomingi een gedachtenwereld,
een faze van geestelijk leven, en
door de wijze, ~waarop de personen
tegenover .elkaar gesteld zijn, bereikt
deze geniale schrijver een hoogte,
diéons, wab de treffende j bijwijlen
verschrikkende inenschelijkheid zijner
verbeelde gestalten betreft, den naam
, vwi >ostojewsky op de lippen brengt,
' en wat de structuur van zijn kunst
werk aangaat, dien van Zola.
moet mij hier bepalen tot eenige
korte notities, zonder motiveering en
zonder toelichtende citaten. Maar dit
is een boek, waarover geschreven
en, gesproken, moet worden. Ik beveel
het dringend aan. Door den omvang,
een kleine duizend bladzijden, hoeft
niemand zich te laten afschrikken;
het is zeldzaam boeiend. Deze schrij
ver bezit ook in hooge mate de gave,
die zoo treffend opvalt bij den
grooten Bus, dien ik zoo-even noemde:
de gave om .een gesprek, dat oogen
schijnlijk over de onbelangrijkste
dingen loopt, uit te spinnen, en op
te veeren tot een spanning, die ons
plaatst voor het naakte wonder van
het kunstenaarschap.
De handeling valt voor in een
sanatorium in het Zwitsersche hoogge
bergte. De medespelenden in het
drama hebben hun eigen wereld,
een macabere beslotenheid van cy
nisme, wellust, wanhoop, praatziekte,
en wat niet al Deze omgeving
is door den schrijver weergegeven
niet een suggestieve kracht, die den
lezer totaal opneemt. Al deze levens
zijn vervormd, psychisch verbogen,
verwrongen door de verengde limiet
van de doodsgedachte; maar daar
tegenover komt Hans Castorp, die
^overigens het heele boek door opzette
lijk wórdt voorgesteld als een vrij
gewone jongen, visionnair tot het
bovenrmenschelijke bewustzijn, dat
een mensch, ter wille van liefde en
goedheid, aan den dood geen macht
mag geven over zijn gedachten. En de
uitbrekende wereldoorlog, die voor
de rest geen rol speelt in het boek,
geeft-hem gelegenheid, zijn
moeizaambevochten ideaal, in een daad om'
? te zetten: Hans Castorp verdwijnt in
de ontketende verschrikking van Au
gustus 1914.
Er is, zwaar-theoretisch, veel ge
schreven over de geestelijke verhou
dingen van voof den oorlog. Wie
hierover iets wil lezen, niet theoretisch,
niet reflectief-beschouwend, maar op
geheven in. een, zeldzaam schoone
verbeelding, moet dit boek van
Thomas Mann ter hand nemen.
Nationale Kunsthandel
435 Heerengracht
(b.h. Koningspi.)
Tentoonit. Hilltntaclii lunstniieiheid
werken o.a. van: Lanooy, Jan
Kriege, de Blanken, Joh. I
Jzerdraat, J. J. van Dijk
Historische Romans
Lian Feucktwanger. Macht.
Süse, de Jood. vertaald door
Victor E. van Vriesland.
Amsterdam 1027. Em.
Querido.
Een historische roman van buiten
gewone beteekenis. Het boek speelt
in de 18e eeuw, te midden van het
corrupte feodalisme van
Zuid-Duitschland. Het wemelt er in van menschep;
ze krioelen door elkaar alsof het een
mierenhoop is. Maar met machtige
beheersching heeft de schrijver voor
elk van deze talrijke personen den weg,
of het weggetje, afgebakend, en de
verhoudingen zoo gesteld, dat het
een prachtige eenheid werd.
In het troebele water van het
moreele verval vischt hier ieder op
zijn manier. Verwaten vorsten, die
het volk met beloften paaien; plompe
vertegenwoordigers van dat volk zelf;
intrigeerende geestelijken; handige
joden; vrouwen van allerlei aard.
Allen willen heerschen, allen zyn ver
lekkerd op macht. Er wordt gekonkeld
met geld, met liefde, met godsdienst.
Onophoudelijk wordt er strijd gevoerd,
fel en hevig, met alle middelen. Het
verhaal groeide uit tot een brandend
stuk leven, een boeiend boek; een
bezielde, typisch-Joodsch hartstochte
lijke schepping.
Te midden van het gedepraveerde
gewoel staat Süsz, de Jood, meer
belust op macht dan een der anderen.
Aangrijpend mooi heeft de schrijver
deze figuur uitgebeeld, in zijn worste
ling, zijn grootheid en zijn ondergang,
deze mysterieuze joodsche ziel met
haar contrasten van deemoed en
trots, van verachtelijkheid en waar
digheid.
Ook als historische epiek, als een
stuk geschiedenis, opgeheven in ver
haalvorm, is het werk van buiten
gewone beteekenis. Wie zou, na een
boek als dit, nog durven beweren,
dat de historische roman heeft uit
gediend?
De vertaling van Victor E. van
Vriesland is uitmuntend, een kunst
werk op zich-zelf.
Marineschetsen
C. Flaes. Buiten de uiterton.
Marineverhalen. Amsterdam
z.j. Van Holkema en
Warendorfs Uitgevers-Mij.
In dit boek vertelt een oud-hoofd
officier bij de Marine zijn herinnerin
gen. Ze bestrijken een groot jarental;
de schrijver kwam in 1880, op zes
tienjarigen leeftijd, bij de Marine,
en werd, na bijna 36 jaren dienst, als
Overste-Intendant gepensionneerd. Op
een eenvoudige, ongedwongen manier,
stelde de heer Flaes zijn mémoires
als ik dezen weidschen naam hier
gebruiken mag te boek. Litte
raire pretenties hebben zijn verhalen
niet, al zal ook de letterkundige fijn
proever in den stijl nauwelijks iets
te misprijzen vinden. Maar de schrijver
heeft talent als verteller; je krijgt
bij de lezing het gevoel van met een
kring toehoorders om hem heen te
zitten, genoeglijk luisterend. Het is
bij uitstek nationaal werk; het boek
van een trouwhartigen Hollander
met een gezond gevoel voor humor.
Het anecdotische neemt een be
langrijke plaats in, en als bijdrage
tot de geschiedenis onzer Marine in
de laatste vijftig jaar zu'len deze
bladzijden dan ook niet bedoeld zijn.
Toch zijn ze, zoo beschouwd, volstrekt
niet zonder beteekenis.
HEBMAN MIDDENDOBP
Land en Volkenkunde
Het Indische Leven, door
D. C. M. Bauduin, bij H. P.
Leopold's Uitg. Mij.
De schrijver van dit
chocoladekleurig boek met de witte tropenhelm er
op was mij in Indiëniet trouwens
wien wél ? ? onbekend. Hij
had meer dan een ander te lijden
van lichamelijk ongemak tengevolge
van de sloopende hitte. Desniette
genstaande had hij altijd een surplus
van energie en levensvreugde ter
beschikking voor anderen. Ik herinner
mij eene openbare feestelijkheid te
Batavia, waaraan hij en ik met ande
ren deelnamen. Onze oververmoeienis
worstelde met onzen wil tot vroolijk
zijn. En het was Bauduin die ons,
schoon zelf welhaast overmand door
de hitte, telkens daarin steunde door
de, allengs bijna automatisch her
haalde opwekking: komt.. .makkers
... .vroolijk en frisch ! vroolijk en
frisch, menschen !!"
Zóó, vroolijk en frisch, is ook zijn.
boek over Indiëge orden. Vroolijk
van stijl en opzet, frisch van be
schouwing.
Dit is een reeks van zeer persoon
lijke karakteristieken van het leven
in Indië: het zoo verscheiden leven
dus in de steden en in de huizen, in
het bergland en in het landelijke.
Het voert hem, die Indiëkent,
terug in de samenleving die hij ver
laten heeft, en het voert hem die
Indiënog niet kent binnen, in die
verhoudingen die zoo verre afwijken
van 't geen het dagelij ksche leven
ons in. het Westen biedt.
En bij dat alles is Bauduin een gids
die ons geestig opmerkzaam maakt
op allerlei kleine details, waarvan
het opnemen, tesamen, eene vroolijke,
i'rissche levensbeschouwing vormt.
Dit boek is tegelijk een handboek
en een zedenschildering, maar in
beide opzichten zeer persoonlijk opge
zet. Het sterkst komt dat tot uitdruk
king in het hoofdstuk over Soerabaya,
met het verrassend, telkens terug
keerend recitatief :,,DatisSocrabaya..."
nu eens aan het slot van eene scherp
ironische, dan van een zeer verdienste
lijk beschrijvende passage, en soms
ook aan het slot van eene herinnering
waarin wat leed doorklinkt.
Zóó is D. C. M. Bauduin: een van
de weinigen die, na het wisselend
Indische leven, in zichzelf de kracht
en de persoonlijkheid behouden hebben
tot het neerschrijven van hun in
drukken: vroolijk en frisch.... nim
mer vervaagd of geëgaliseerd door de
verslappende werking van het klimaat,
dat de meesten onzer te gemakkelijk
voert tot critiekloos en onpersoonlijk
aanvaarden van 't geen toch zoo
belangrijk is in dat verre, vreemde
land, en in de gemoedsgesteldheid
van de Westerlingen, die daarheen
zijn overgeplant.
Men leze dit prettige boek: zij die
in Indiëwaren om, met den schrijver,
vroolijk en frisch de feestelijke tournee
hunner herinneringen te maken, en
zij die er heen zullen gaan, om te
reizen in het opwekkend gezelschap
van schrijvers' persoonlijkheid.
H. SALOMONSON
Kinderboeken
ANNA HUBERT VAN BEUSEKOM,
Opa en Ineke, met platen van Hans
van Leeuwen (Serie Gezellige Uurtjes)
Tweede druk. Gouda, G. B. van
Goor Zonen.
E. MBNTER-VAN ESSEN, Een Zomer,
op Klein Duimpje". Met 35 platen
van Sijtje Aafjes (serie Gezellige
Uurtjes) Gouda, G. B. van Goor Zonen.
v Advertentie»
PAUL VALÉBY is ook buiten.
Frankrijk beroemd. Een twintigtal
der bekendste letterkundigen van alle
landen hebben een bundel studies en.
vertalingen, voor de kennis van zijn.
werk van het hoogste belang, uit
gegeven. Voor Nederland werkten.
mee: P. C. Boutens, Victor E. van.
Vriesland, K. van de Woestijne en
A. A. M. Stols. Deze laatste, bekend
door zijn luxe-uitgaven van Valéry's
werk, heeft het boek gedrukt en uit
gegeven te Maastricht. (260 blz. vele
illustraties en portretten, beperkte
oplage. Prijs ? 7.?).
J. W. F. WERUMEUS BUN/NC,
Twee Eeuwen Danskunst en
Curiositeif, met 36 illustraties, ing.
3.75,geb. 4.90,
Dit boek brengt in lichten,
anecdotischentrant een aantal curieuze portretten uit
het rijk en avontuurlijk bestaan van
degroofe dansers en danseressen der achf-.
tiende en negentiende er.uw. levens vof
fabelachtige weelde, roem en invloed,
vol miskenning en glorie, kunst, kabaaf
en vermaarde dansoorlogen.
AUGUST A DE WIT, D*
Avonturen van den Muzikant, geb. 6.90.
De Avonturen van den Muzikant" is naar
den vorm van verhaal van de jeugd
van een in Indiëgeboren, in Europa
opgegroeid componist. Naar de beteeke
nis is het een voorstelling van lot en
leven van den kunstenaar in Jief alge
meen, den maker van schoone dingen en
minner van harmonie, die uil een niei"
schoone en nief harmonische samen
leving redding zoekt in de natuur, hier
verzinnebeeld door hei water, het loutere
en levenwekkende element. En tenslotte
de harmonie van mensch en natuur vindt
in den eendrachtigen en op hef algemeen
welzijn gerichten arbeid, zooals die in
Indiënog hier en daar bestaat.
LI ON FEUCHTWANGER.
Macht, (Siiss. de Jood), vertaald door
VicforE.v. Vries/and ing.4.25. geb.4.90.
H. E. KUYLMAN, Snelvoef. De
Schrik der Veluwe. Met feekeningen.
f 1.90. geb. f 2.90. Snelwiek. De
Ede/va/k. Met teekeningen f 1.90,
geb. f 2.90. Avonturen van
Scherpoog. Het Koolmeesje. Met teekeningen
f 1.90 geb. f2.90. Brusse. Rotterdam.
IR. J, P. VALKEMA BLO U W.
Boeken voor Jongens. Op zoek naar
de schatten van Bidoux. Tweede druk.
Met 45 teekeningen. 12.25, geb. f3.25.
Hef Eiland der Apen. Met 4-6 feeke
ningen. f2.25, geb. f3.25. Kardon.
Een moderne Robinson C/usoé'. Met
45 teekeningen. f2.25, geb. f3.25,
De Gekantelde Karos. Met 45
feekeningen. f2.25, geb. f3.25. Brusse,
Rotterdam.
J. VIJVERBERG, vQge/-idyi/en.
Trouwe wachters. Met 53 afbeeldingen
naar fotografieën, f 1.90, geb. f2.90.
Ranke Wieken. Met 45 afbeeldingen
naar fotografieën en een voorbericht
van Dr. Jac. P. Thijsse. f 1.90,geb. f2.90.
Brusse, Rotterdam.
BOUUTINHET