? ijn' VAN 3 DECEMBER 1927 17 den Economischen Uitkijk D e £1 a t ~ b e w o 0 i n g ? door Jhr. Mr. H. SMISSAERT Beurs-spiegel v * * lt* ' J r/ ?';»? l?.A N mijne lezers behoef ik, naar ik hoop, geen verontechuldiging te vragen, wanneer ik voor uit de hoogere sferen van den rechtsgrond verbindendverklaring van collectieve arinkomsten en van bedenkingen tegen ive,.handelspolitiek" en een dubbel invoerrech t-tarief neerdaal in décuisine" van ons aller dabestaan en uit vraagstukken van staatsvolkshuishouding overstap naar het vraagstuk ons eigen huishouden. Wij moeten, op den ien uitkijk staande, tóch niet door het naar den gezicfatseinder voorbijzien wat voor ons ligt en-óók zijn belang heeft. rat Belangrijk is de in steeds breeder kringen openbarende neiging tot flat-bewoning, belangin meer dan n opzicht, als verschijnsel en ichtige verandering in de levenswijze, in de -inrichting van velen onzer. flat-bewoning.... maar wat verstaan wij eigenlijk? Zij is iets anders nog, is meer d« huisvesting van het gezin op n enkele dan de woning zonder trap. Zij berust op beginsel Van organisatie door gemeenschappeyoorziening' voor een groep van gezinnen verschillende "gezins-behoeften, waarvan de gecentraliseerd kan worden en daar«fgewenteld van de schouders der gezinsleden huisvrouwen). Met een aan de nijverheid term zou men kunnen zeggen: zij be de rationalisatie door concentratie van huisjke werkzaamheden. Dit stelsel kan tot uiterste mogelijkheden worden doorgevoerd; kan ook en ook dan niet zonder groot en voordeel ten deele worden toegepast, hier in Holland het geval is. Vergis ik mij dan komt de flat-bewoning ten onzent als ihierep neer: n groot gebouw herbergt een gezinnen; elk daarvan is baccs in eigen huis'', zijn afzonderlijke woning, naar eigen smaak :ht. Aan de gezinsbemoeiing is door centrale timing onttrokken de zorg voor stoken"; een centrale keuken wordt het middagmaal in Nederland een avondmaal is geworden) haft; er is een telefoon-centrale met aansluiting elke woning; warm water wordt in elke woning het huisvuil wordt van flats-wege" Het bestuur (de directie of de huis) zorgt ervoor, dat de gemeenschappelijke (pea en portalen in behoorlijken staat worden iden en regelt ook de bediening van de liften, .e de bewaking. De post" wordt door den gedistribueerd; voor ter postbezorging uitgaande brieven is er een op gezette tijden (e collectieve bus. Behoudens verschillen mogelijke uitbreiding: voor bewoners beschikgftrages) is aldus, meen ik, het type van de idsche flat-bewoning wel geteekend. kan in deze ,jnieuwigheid" de voortzetting wat reeds lang, zij 't in ietwat andere lijn, was: de afbraak van het ouderwetsche ippprting" huishouden, dat de voorziening alle eigene behoeften zelf bezorgde. Wie het betalen gaf", gelijk dat heet, den wasch "; eigen inmaak van groenten en vruch'4w*m niet meer voor (hoewel het weck"dit weer wat m zwang bracht); de klassieke :he potten," met een straatkei bevracht den zuurkool goed onder den pekel te houden, afgeschaft.... De conserven koopt men den bandelaar. ?aar die wijziging in huishoudelijke zeden? Wilde minder huishoudelijken arbeid verrichmen wenschte de noodzakelijkheid van vele «de handen in te perken; men oordeelde dat gemakkelijker was en voordeeliger uitkwam, verrichting van al dergelijke besognes tegen over te laten aan derdon" die zich daarop .en. n deze lijn voortgaande, is men gekomen tot nog verder strekkende: de samenwoning in flat-gebouw. Ook hier wezen gemak en voordeel weg. En dat die weg door steeds meer lieden .t gevolgd, dat de flat-gedachte" heeft 'Igemaakt (althans sterk hier in den Haag de laatste jaren), toont zeker wel aan, dat geniak en het voordeel door hen, die daarvan hoopten te gemeten, inderdaad worden genoten. Leeringen wekken en voorbeelden trekken. De ruchtbaarheid der gunstige ervaring lokte tot navolging. Dat die ervaring gunstig was, is ook geen wonder. Denk eens aan de kosten van den dagelijkschen maaltijd. Uw flat bewonende krijgt gij eiken morgen te kiezen tusschen twee menu's (een eenvoudiger en een iets uitvoeriger). Aan het begin van den dag weet de leidster of leider der centrale keuken wat voor dien dag aan grondstoffen" noodig is voor eenige tientallen porties. De leveranciers van die grondstoffen hebben aan de centrale keuken ,,'n beste klant" en kunnen haar den uitersten prijs in rekening brengen. Ook de bereiding voor eenige tientallen kost uitteraard minder dan in aangrenzende eigen" woningen het gereedmaken van gerechten voor (per huis) enkele eters". Hoe koopt de huisvrouw, die in de eigen" woning troont, wat zij voor den maaltijd van het gezin behoeft? Wij kennen allen de op wielen voort bewogen groente-tentoonstellingen, waaruit onze huisvrouwen haar keuze doen. Bederfelijke waren worden aangeboden en misschien geweigerd; de kooper haalt ze niet, maar laat zich de uitstalling vertoonen. Is het niet duidelijk, dat zulk een stel sel" van behoefte-bevrediging uiterst kostbaar moet zijn? Regelmatig uw maaltijden uit de centrale keuken betrekkende, kunt gij een keukenmeid ontberen. Op hoeveel honderden guldens per jaar (loon, kost, inwoning, belasting, verzekering enz.) schat gij deze besparing? Mijne lezeressen mogen het ieder voor zich berekenen l En ook mogen zij de mate bepalen, waarin de oplossing van het dienstboden-vraagstuk" voor elk harer minder bezwaarlijk is, indien dit vraagstuk niet twee, doch n betreft. Het is duidelijk, dat ook overigens de concen tratie en heel de regeling van de flat-bewoning meer tot la vie simple" nadert, dan de afzonder lijke huishouding en boven deze allerlei voordeelen biedt. Gij woont in den flat niet alleen, maar met velen onder n dak, te middeti van goede buren" die vaak beter zijn dan verre vrienden. Verlaat gij voor korter of langer uwe woning, gij laat haar niet onbeheerd als alleenstaand huis achter, doch als tijdelijk-leeg deel van een voor 't overige bewoond-blijveiid complex. Uw voordeur is niet de straatdeur. Ongenoode bezoekere melden zich niet zoo maar" bij u aan, doch worden geschift, afgeweerd of afgeschrikt door den Cerberus aan den ingang. Wat aan uw huiselijke rust (en aan de arbeidsverrichting van uw dienstbode) ten goede komt! De telefoon verbindt u met den portier en met den huismeester of de directie.... Zoo te midden van anderen levende kunt gij toch zeggen: My house is mij castle" en tevens: parva domus magna quies." Maar beperkt deze samenwoning niet uwe volle persoonlijke vrijheid? Is de huisvesting geheel opzichzelf" dan in geen enkel opzicht verkieselijk? Is het niet aangenamer uw eigen menu" naar eigen smaak in te richten dan uit twee te moeten kiezen? Uit eene welhaast zes-jarige ervaring als flat-bewoner (ik behoorde tot de Haagsche pionniers) kan ik u antwoorden. Kn mijn antwoord luidt, wat de volle persoonlijke vrijheid" betreft, dat deze als regel zoo min mogelijk wordt beperkt en dat, voor zoover offers verlangd worden (bijv. liefst geen muziek na 11 uur's avonds), deze niet zwaar te dragen zijn. Als eigen-bewoner ontziet ge toch ook uw louter verticale" buren? Overigens hangt natuurlijk bij de waardeering van dit alles veel af van persoonlijken smaak en van eigen opvatting. Een feit is in ieder geval dit: dat de flat-bewoning school maakt, dat haar gemak en voordeel in steeds breedere kringen worden gewaardeerd. Nog eens: dit is geen wonder, doch volkomen, verklaarbaar. De huisvrouw van voorheen was zwaar belast. Onze separate huis houdingen kosten veel geld. Men verlaat in de groote steden de oude, wat buderwetsche rompslompige" huizen, welke veel bediening en veel onderhoud vereischen. Daaraan veel geld te be steeden schikt ook thans niet meer een iegelijk. Donderdag, l December. /\ AN de locale beurs ondervonden suikerwaar"^^ den na het publiceeren van het communiqué, inzake het ter gelegenheid der besprekingen tus schen de Java-suiker-producenten en den Cubaanschen vertegenwoordiger bereikte resultaat, daar van den terugslag mede omdat de suikerprijfcen te New-York eerder een neerwaartsche tendens toonden in verband met de onzekerheid van het bij de Europeesche onderhandelingen bereikte accoord. Volgens de jongste berichten hebben de Cecho-Slovaaksche suikerproducenten die tot nu toe het meest belangstelling hadden getoond voor de Cubaansche voorstellen de Parijsche conventie slechts onder zeker voorbehoud gerati ficeerd, terwijl men in Duitschland eveneens be zwaren schijnt te hebben om zonder meer dat convenu dat overigens uiterst weinig verstrekkende beteekenis moet hebben te onderschrijven. De inschrijving op preferente en gewone aandeelen Margarine Unie is een succes geworden, zij werd verscheidene malen overteekend hetgeen echter nog niet zeggen wil dat het Hollandsche publiek groote verwachtingen koestert omtrent de toe komst van die fondsen. De inschrijvingen waren voor een belangrijk, naar alle waarschijnlijkheid overwegend, deel afkomstig uit Engeland, waar de uitgifte van soortgelijke fondsen der Margarine Union Ltd. zich eveneens in zeer goede belangstel ling heeft kunnen verheugen. Reeds spoedig na de inschrijving, voordat nog de toewijzing bekend was, werd voor de gewone aandeelen aanzienlijk boven de koers van uitgifte geboden, en op den eersten dag der officieele noteering werd de koers van 160 % reeds gepasseerd. Aan dit voorbeeld is derhalve duidelijk gedemonstreerd dat in de financieele wereld massa-psychose nog immer een be langrijke plaats inneemt; de inschrijver of kooper van aandeelen Margarine Unie toch kent omtrent de maatschappij waarbij hij zich aldus intresseert slechts approximatieve bijzonderheden. Hoewel ik allerminst wil stellen dat de koersstijging der gewone aandeelen der Unie na de emissie onge motiveerd is, is dit voorbeeld wel treffend voor de gefundeerdheid van de publieke opinie ter beurze. In de Ver. Staten is het optimisme omtrent de toekomst van het zakenleven nauwelijks door feiten te temmen. De netto-winst van een der basisindustriën, de staalnij verheid, is in de laatste maan den gedaald; over het derde kwartaal van dit jaar bedroeg de winst der U.S. Steel Corporation $ 21J millioen tegen $ 31£ millioen in de overeen komstige periode van 1926. De nettowinsten van 122 verschillende industrieele bedrijven zijn vol gens een Amerikaansche statistiek voor het derde kwartaal 13 %, voor de eerste negen maanden 3Jf % lager dan in die tijdvakken van 1926. Echter moet men niet uit het oog verliezen dat 1926 een buitengewoon, gunstig jaar was, en dan beteekent de vorengemelde daling niet veel. De National Association of Manufacturers heeft een industrieenquête gehouden, met het resultaat dat 33 % der ondervraagde bedrijven de activiteit als ten op zichte van het vorige jaar gestegen opgaven; 27 % als gelijk gebleven en 40 % als gedaald. Als een gunstig teeken wordt het beschouwd dat over het algemeen de voorraden van geringen omvang zijn. Hooge verwachtingen worden gekoesterd van de wederinbedrijfstelling der Ford-fabrieken. In Duitschland zijn pessimistische stemmen op gegaan, die in het in October j.l. gestegen invoersurplus een steun vinden voor de bewering door aanhangers der Oilbert-theorie gelanceerd, dat n.l. de zeer omvangrijke kapitalen die in de laatste jaren in Duitschland zijn ingevoerd nog uiterst weinig do productiviteit der Duitsche nijverheid hebben verhoogd. Wel wordt van deze zijde toe gegeven, dat in een periode van gunstige conjunc tuur veelal de uitvoer van fabrikaten door de in voer van grondstoffen wordt overtroffen, doch men meent dat de gedetailleerde cijfers van hot handels verkeer, die wijzen op slechts geringe toeneming van den export van gereede producten, gepaard gaande bovendien met toeneming van don invoer van zulke fabricaten, aanduiden dat dit geval zich hier niet voordoet. i"