Historisch Archief 1877-1940
DE ORQENE AMSTERDAMMER VAN 31 PECEMBER IflZ?
No. 2639
d,
t
Indiëaan de
telefoon
door MELIS STOKE
O EBDS tot vier malen toe heb ik
van 's-Gravenhage uit, via Koot
wijk, Nederlandsen Indiëradio-tele
fonisch toegesproken.
En nu vind ik het noodig om, vóór
dat het een gewoonte wordt,of eensleur,
of een, dagelijksche besogne, iets van
mijn sensatie mede te deelen.
Deze is namelijk nog onversleten,
maar het oogenbUk zal komen waarop
ik, aan de lunch, op de club of 'mid
den in een theevisite, plotseling
gejaagd mijn horloge zal raadplegen
. e_n haastig opspringen met den
uitroep: ,,Hè-jakkes.. en nu moet
r-ik |uiBt Indiëopbellen... Ze zitten
- . «| vijf minuten te wachten.. en 't was
1" 'i/üt nu net 900 genoegelijk..".
SJoover is het Goddank nog niet met
. gekomen. Ik ben nog gevoelig voor
P»et mysterie en schaam mij niet te
verL dat ik eiken keer weer met
popep lénd'hart de Studio binnenkom.
??'' Het lokaal is met gordijnen behan
gen en voorzien van een dikke
geluid.^dempende vloerbekleeding. Er staan
-wjtt stoelen en twee tafeltjes, een
microfoon-standaard, en anders niet.
"'Tegen een van de wanden zijn wat
eenvoudige toestellen aangebracht en
een telefoon.
Kootwijk, het machtig station van
Dr. Koomans, is met een telefoonlijn
met dit lokaal verbonden.
Boven de deur hangt een klok.
Dat is alles. Nu spreekt u maar te
gen, het marmeren microfoontje en
Indië.hoort u.
En hiermede is voor onze afgestomp
te gemoederen van over een of twee
jaren hét verhaal afgeloopen.
Al ware het nu slechts opdat mijne
kinderen zich later vroolijk kunnen
maken over de naïviteit van hun vader
Bf het begin van deze eeuw, wil ik er
hier toch iets meer van vastleggen..
De eigenaardige emotie van de
sneeuw van zijn schoenen te stampen,
om een uur of drie 'smiddags, in de
hal van een Haagsch gebouw, om
achter de deur van een centraal ver
warmd vertrek te verdwijnen en te
praten tegen iemand die op datzelfde
oogenbUk om tien uur 's avonds, op
een snikheeten avond met de ramen
open en door muskieten omzoemd, te
luisteren zit.
Ik was qenmaal erg verkouden on
der het praten en kreeg plotseling een
hevige hoestbui, waarvoor ik mij ge
noodzaakt gevoelde mijn exuses te
maken door de mededeeling dat ieder
een hier snip-en-snip was met al dien
natte sneeuwrommel..
En daarbij moest ik opeens denken
aan onzen betreurden zanger Pisuisse
die, bij een zeker liedje van arrebellen
en dikke sneeuw, zoo gemoedelijk
tegen het Indische publiek zijne plas
tische beschrijving kon afbreken door
ze te plagen: heerlijk hè?
lekker koud hè? .Eventjes
een beetje pesten, dames en heeren!"
Terwijl men spreekt komen telkens
de telefonische boodschappen van
Kootwijk die melden dat het ge
sprekene prachtig den aether ingaat".
Men tracht zoo duidelijk mogelijk te
LINCOLN
de meest volmaakte wagen
JAN LIMBACH- Haarlem
RUM-KRONYCK
Ménage en Manege
door MELIS STOKE
GEZOCHT
door Heer, weduwnaar met drie kinderen
VOLBLOED DAME
voor de huishouding, om na voldoende
kennismaking een huwelijk aan te gaan.
(advertentie in een Indisch blad)
Hooggeachte Mevrouw,
Het volle bloed dat door uw aderen stroomt
'is mij een waarborg voor het heil der kinderen.
Al waar' de zuiverheid al negentig percent,
dan zou het tiende deel waarvoor U Indisch bent,
Uw intocht in mijn huis en hart verhinderen ..
U bent, als volbloed, mij 't salaris waard
dat ik in geld en liefde wil besteden.
De luxe van een volbloed vrouw of paard
is in dees' dure tijden uiteraard
op 't kantje af van de verkwistendheden.
Maar als U 't hoofd nu fier en nobel draagt,
en soepel zijt, en vlot in al Uw gangen,
en slank van beenen, sierlijk in den stand,
en niet te springerig in de achterhand,
wat zou 'k dan nóg meer voor mijn geld verlangen.. ?
De volbloed die ik in mijn huis begeer
moet jeugdig, jrisch, gezond, blij, mak en blond zijn.
Niet kijkerig, niet schichtig of nerveus..
De ideale volbloed van mijn keus
mag bovendien ook niet hard in den mond zijn. .
Een spataar stempelt U tot ongeschikt,
en 'k sla er op bij weigering voor de boomen.
Wie te hoog opgeeft in den handgalop
geve ook intijds de sollicitatie op,
en moet maar ergens anders onderkomen.
De huid zij glanzend.. Wie een grasbuik heeft
bespare zich de weigerings-blamage. .
en onderwerpe zich een andere stang en trens..
Want 't is een FEMME DE MANEGE die ik wensch,
niet, zooals men denkt, een FEMME DE MÉNAGE. .
spreken en verdringt telkens de ge
dachte aan de vrienden daarginds,
met hun koptelefonen in den stillen
tropischen nacht luisterend, terwijl hier
de sneeuwvlokken langs het venster
dwarrelen. Men spreekt en spreekt
tegen het wit-marmeren toestelletje en
tracht daarbij de verwarrende gedach
te te verbannen aan die onmetelijke
afstanden, oceanen en onherbergzame
landen, waarover het geluid met angst
wekkende snelheid wordt
voortgedragen. Men vergeet allengs dat de
hoorder niet in de stad, of hoogstens
in_Berüjn zit, en betrapt zich op een
grapje, een plotseling invallende ge
dachte .... die achteraf, bezien in de
dimensies van dit gebeuren, een
wanklank lijkt ....
Maar de telefoon is er nu eenmaal
niet voor orgelmuziek en klokkenspel
en -dergelijke sonore klanken. Het is
een gewoon gebruiksding en wij be
proeven het op gewone
gebruiksmethoden ....
En zoo heb ik dan, bijwijze van
moeilijke proef, ook voor stenografen
aan de overzijde, een rijmsel opgezegd..
een weelde die men zich in het stadium
der proefnemingen, waarin het voor
namelijk gaat om het spreken, en niet
om den inhoud van het gesprokene,
nog veroorloven kan.
Ten behoeve van buitenlandsche
medeluisteraars .... ze zaten in China
en Egypte, Britsch Indiëen Kaapstad,
en op nog vele andere plaatsen, heb ik
een paar Engelschen laten spreken. .
Het is een angstwekkend groot
auditorium dat men bereikt door dat
kleine witmarmeren blokje toe te
spreken, en menschen die last hebben
van veel fantasie, of het afgrijzen voor
het ledig, moeten er zich maar niet
in verdiepen, want anders zouden ze
in de war kunnen raken.
Zoo heb ik gesproken tot den Bel
gischen Consul te Batavia, terwijl
Kaapstad medeluisterde naar
deNederlandsche stamtaal die de aarde om
spant.
Zoo hebben wij China verteld wat
dienzelfden middag in .. China gebeurd
was...
Als de toespraken zijn afgeloopen
wordt een knop omgedraaid, ^n met
de realisatie van het afgebroken con
tact gevoelt men zich plotseling
vreemd geïsoleerd in dat vertrek met
gordijnen langs de muren en dik tapijt.
Als in een cel.
Dan komt de spanning van het
wachten op antwoord.
Dat antwoord moet langs den
ouderwetschen
draadloos-telegrafischen weg komen.
Eens, gedurende een proefneming,
begon het station van Malabar onver
wacht krachtig te werken. Men ver
wachtte dat niet, en het was alsof
Indiëopeens iets op het hart had,
alsof het plotseling alle krachten in het
werk stelde om iets te zeggen.
Wij wachtten in spanning, maar het
is niet tot verstaanbare klanken ge
komen en de krachtsinspanning zakte
af.
Een moment van spanning om niet
te vergeten.
Bij het wachten op het antwoord
kijkt men naar de klok en berekent
hoe laat het daarginds nu is .... elf
uur 's nachts .... half twaalf ....
En dan realiseert men opeens weer
den afstand. Men denkt aan den langen
weg, van Zuid-Europa, het
Suezkanaal door. Langzaam door de Bittere
meeren, verder, langs Kaap
Guardafui ....
Het beeld rijst op van een mailboot,
verlicht op den duisteren oceaan,
slapend de passagiers .... enkelen
misschien nog bijeen in den rooksalon,
bij een kaartspel. De officier op de
brug, en de machines eentonig stam
pend, zwoegend door de verten van
zee en zee en nog eens zee ....
Een geduldig groot mailschip, ploe
gend door de verten van water, nacht
en dag, met het gesuizel der langs de
scheepswanden opschuimende water
massa's.
De gedachten doorsnellen bliksem
snel de lange reis: drie-maal
een-entwintig maaltijden .... een-en-twintig
malen slapen en een-en-twintig malen
opstaan .... een stuk leven.
En dan ratelt opeens de telefoon
en het telegrafisch bericht wordt ge
meld van de goede ontvangst, woord
voor woord .... en dat men daar
ginds zoo duidelijk verstaan is als
gold het een locaal telefoongesprek.
Eenmaal zelfs sprak de loudspeacker
een gezelschap in het Aneta-kantoor
te Batavia toe.., met mijn stem.
f En het antwoord kwam prompt
enthousiast. Het was alsof ik gespro
ken had in het gebouw zelf.
De realiteit van de mededeeling ver
vult ons met een vreugde die ons het
aanvaarden er van, zonder het be
grijpen of omvatten, mogelijk maakt.
Zooals een mysterie wordt aanvaard
of zooals een kind juicht om de
wonderen die een goochelaar verricht.
En dan vragen we ons af of onze
kinderen, gewend als ze zullen zijn
aan het dagelijksche gebruik van die
wonderen, zullen glimlachen om deze
naieve gedachten .... zooals wij het
immers doen bij het lezen van 't geen
onze ouders en grootouders gedacht
hebben bij vroegere, nu in het ge
bruik al lang versleten wonderen
Nieuwe uitgaven
ANDBéDE RIDDER en WILLY
TIMMERMANS, Anthologie des Ecrivains
flamands contemporains. Uitg. L.
Opdebeek, Anvers. Ed. Champion,
Paris.
Panorama Reisboek (kinderboek)
G. B. van Goor, Zonen, Gouda.
Ruwe Handen,Schrale Lippen
Winterhanden.Wintervoeten
Doos_5O - 6O ct.Tube 8 O et.