94». 2640 DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 7 JANUARI 1928 11 NIEUWE UITGAVE Geschiedenis J. van de Linde. Maria Stuart. Groningen, P. Noardhofj, 1927. Ook in dezen tijd van sociale Shistoriographie kan een sterke persoonlijkheid als Maria Stuart de geesten nog altyd boeien. Het is dan ?ook te verwachten, dat het boek van ?den heer Van de .Linde over de «Schotsche koningin de lezers zal vin den, die het verdient. Duidelijk en ?overzichtelijk is hier het leven van -Maria Stuart beschreven. Zoo was ook <le bedoeling: een populair geschrift ?over een bekende historische figuur. Vandaar dan ook, dat iedere bronnen-opgave ontbreekt; zelfs is er geen Jitteratuuropgave aan het slot toe gevoegd, hoewel de schrijver die natuurlijk gemakkelijk had kunnen ^even. Dat laatste is eigenlijk wel jammer; want bij den lezer komt van aself het verlangen op om meer van ?dat veelbewogen leven te weten. En ook de wensch om nog andere ?duigen van Maria Stuart te vernemen. Want de heer Van de Linde heeft rzich in hoofdzaak beperkt tot de ?«iterüjke feiten van de biographie van -Maria Stuart. B en breeden achtergrond van de geheele periode heeft hij niet jgeteekend, al komt natuurlijk het buitenland hier en daar wel ter .?sprake. En evenmin dringt de schrij?ver diep door in de psychologie van «de Schotsche koningin, die geestelijk -zoo echt een representatieve figuur is. :Het sterke uitleven van de harts tochtelijke persoonlijkheid, het is zoo ?echt karakteristiek voor deze renais=sance-koningin, wier geringe scrupujlositeit toch ook weer zoo goed paste in het Schotland der zestiende eeuw, waar een menschenleven weinig telde. Daarvan komt in dit boek weinig tot uiting; de huivering van deze :met bloed beloopen geschiedenis krijgt jnen weinig of niet te gevoelen. Wel «-een zakelijk en een correct boek, dat aaeri voor de feitelijke geschiedenis Jcan vertrouwen. H. BRUGMANS W. C. Schönstedt. Regeering en Liefdeleven van Lodewijk XV. Met een inleiding van Prof. Dr. H. Brugmans. Amster dam, Van Holkema en Warendorf's Uitg. Mij. 1927. Vele lezers, beu van romans, zoeken <le logica en efficiency van onzen tijd n de geschiedenis te ontvluchten. Meer ?dan de sociale ontwikkeling en de ?«auaaliteit der gebeurtenissen zijn het ? dan de persoonlijke verhoudingen, die hen boeien. En waarlijk, de schemering van het verleden geeft een eigenaardige bekoring aan de intieme geschiedenis van hen, die vroeger hebben geleefd. Voor dezulken zal het werk van generaal Schönstedt een dankbare i lectuur zijn. De schrijver voert ons binnen in een maatschappij, bonter en minder begrensd dan de onze, en met : meer ruimte voor het avontuur. Hij is op de hoogte der mémoire-literatuur van het tijdvak en, met dikwijls tref fend gekozen grepen, toont hij ons het ? oude Frankrijk, zooals het leefde en s streefde, in het bijzonder Versailles . en het hof. Hij schetst ons het elegante '. leven, zijn intrigues en bon mots, zijn levensverfijning en epicuristisch paga: nisme, heel die schijnbaar luchthartige : samenleving, die veertig jaar later met :hoffelijken glimlach het schavot be treden zou. Veel aandacht wordt ge? schonken aan personalia, anecdoten en ? satyrische versjes, wat de leesbaarheid y.eer ten goede komt, hoewel hier en «daar ten koste der continuïteit van het betoog. De hoofdfiguren, koning, koningin, Pompadour en du Barry komen vrij volledig tot hun recht. Niet als critische bewerking bedoeld, zullen boeken als dit er hopelijk toe bijdragen om de aloude belangstelling voor historische lectuur nog verder te versterken. Dr. M. O. ALBEES Tooneel Herman Poort. Van de planken. Dagbladkronieken over Too neel. P. Noordhof f. 1926. Groningen. Er bestaat geen formule om te bepalen, of de bij uitstek tot kortdrang tot spoed, waaronder zij ge schreven worden, minder verschil maakt, dan men allicht meent) deze verlenging van hun bestaan, al w a re het alleen reeds om de overtuiging waarmee, en den tegelijk glanzenden en Hitsenden stijl, waarin zij ge schreven worden, ongetwijfeld waard. Maar ook als, zij het grillige, compendia van tooneelkunst in een zekere periode zouden gebundelde critieken meer blijvende waarde kunnen hebben. Met de hierdoor gestelde eischen zou dan rekening moeten gehouden worden zoo niet in eerste schriftuur, dan toch bij herziening met het oog op de uit gave, hetgeen, naar ik meen, zonder tot valschheid in geschrifte" te ver vallen, mogelijk en geoorloofd is. Lodewijk XV (illustratie uit het boek van Schönstedt) stondig bestaan voorbestemde dagblad-tooneel-critiek de zeer betrek kelijke eeuwigheid waard is die bun deling op celluiose-papier belooft. Dat de eventueele uitgevers, man datarissen in dezen van enthousiaste of juist zich onthoudende mogelijke lezers, ook zonder eenige formule die waardebepaling steeds juist zouden verrichten, wordt reeds onwaarschijn lijk, als men bedenkt, dat van de eenige tooneelcritieken, die in den laatsten tijd gebundeld werden, die van. Top Naeff, de uitgave weer is gestaakt. En die waren (al zijn zij niet in den letterlijken zin dagblad- maar weekblad-critieken, hoewel dit voor den Tot die vereischten zou men in de eerste plaats misschien, behalve waar het algemeen bekende (klassieke) stukken betreft en ten opzichte van die algemeenc bekendheid zij men sceptisch een korten inhoud van het stuk moeten rekenen, hetzij in het betoog ingevlochten, hetzij afzon derlijk gegeven. Want met verloop van tijd wijzigt zich de verhouding tusschen de be langstelling voor hoe het was" en die voor wat de critiseerende auteur er van vond, onvermijdelijk ten gunste van het eerste. De heer Herman Poort vermeldt niet of dit een volledige verzameling critieken is over wat in een zekere periode in de stad zijner inwoning op tooneelgebied te zien was, of een keuze daaruit; laat staan, de wijze waarop deze keus is gedaan. Zij zijn, naar mijn meening, van zeer ver schillende waarde. Sommige, zooals het stuk over de gele Mantel", ook hier mist men een korte vermel ding van den inhoud", hoe weinig belangrijk deze juist in dit spel ook moge wezen ? komen zelfs Toor kortstondige onsterfelijkheid mis schien niet in aanmerking. Andere zijn door de grondige behandeling en door de groote belezenheid van den auteur juist misschien meer voor dezen boek vorm dan voor het dagblad geschikt. De heer Poort geeft zijn oordeel met een sterk-mannelijke beslistheid, die ons er niet steeds van weerhouden kan het met hem oneens te zijn. Die verschillen in inzicht zal ik natuurlijk laten rusten. Een der beste critieken in dezen bundel lijkt mij die op Wedekind's Loulou". Bij die over Molnar's Duivel" is men geneigd te vragen of de heer Poort zijn met zooveel harts tochtelijke bewondering uitgesproken oordeel over de Nederlandsche ver tooning ongewijzigd zou kunnen hand haven, ook als hij Albert Bassermann eens in de titelrol gezien had. Het boek bevat ook eenige illustra ties, o.a. een eenigszins angstwekkende van Albert Vogel in zijn voordracht van Lucifer", een die reeds in de historie teruggrijpt, die van de Lobo's, en een reproductie van Annie Roland Holst-de Meester's knappe teekening van Tourniaire als Bibberwang. H. y. D. T. Advertcntiën J. W. F. WERUMEUS BUN IN G, TWEE EEUWEN DANSKUNST EN CURIOSITEIT met 30 illustra ties; ing. f3.15; geb. f 4.90. Dit boek brengt in lichten en anecdotischen trant een aantal curieuse por tretten uit het rijk en avontuurlijk be staan van de groote dansers en danse ressen der 18e en 19e eeuw, levens vol fabelachtige weelde, roem en invloed, vol miskenning en glorie, kunst, kabaal en vermaarde dansoorlogen. PAUL KEN IS, DE LOKKENDE WERELD, ing. f 2.50; geb. f 3.25. Een moderne roman, spelend in het Brussel van na den oorlog, in de wereld van tooneel, financiën en politiek, op den achtergrond van den daar fel opkomenden strijd der Vlaamsche be weging. A. M. D E.JONG. NAAR ZONNIGE LANDEN IN DONKER GETIJ, met 40 illustraties, ing. f 5.25; geb. f 0.50. Een moderne toaristenreis, snel en veel zien in kort tijdsbestek, met al de voor- en nadeelen, die aan deze manicf van reizen verbonden zijn. Voor wie vlug opneemt en scherp ziet, heeft deze wijze van naar verre landen uitzwerven veel charme en wie dit boek leest zal tot de ontdekking komen, dat vlug zien nog niet oppervlakkig kijken beteclcent en leeg terugkomen. A. 'T SERNTtiVENS, DE VER LIEFDE VAGEBOND, prijs ing. i 1.50; geb. ! 1.90. De serie .^Kleine Romans", waarin de uitgever dit boek opnam, krijgt door publicaties als deze wel een, zeer oni/emeene. e,r</tiise beteekenis. De A rond oost