12 DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 21 JANUARI 1928 No. 2642 Filmliga Emak Bakia" Cinè-poême Gras" T K kan de gedachte niet van mij afzetten, dat dit ciné-poême van deu Amerikaan Man Ray «een satyre is niet op de brave, ouderwetsche 'film., maar op de nieuwe, de surrealistische, de pure, de .... enfin, de emak bakia-film. Het idee, ?om de goê-gemeente een kwartier-lang bezig te houden met volslagen nonsens, aangekondigd door een titel, die wartaal is, om aan het slot een verklaring te geven, die welbeschouwd niets ver klaart .... wel, dat getuigt ongetwijfeld van een merkwaardige en opzichzelf niet on vermakelijke brutaliteit. Bovendien is het, dunkt me, een aardige .steekproef om eens te controleeren, hoever je met die soort dingen kunt gaan, vóór het geachte publiek begrijpt, dat het ge-emak bakia'd wordt. Met dien verstande dan, dat een en ander niet ?zoozeer van beteekenis is voor de film als wel voor -de psychologie van den toeschouwer. Maar dan rijst aanstonds de vraag: Is dit de manier, waarop de jonge beweging der cinc-ma-pur haar bestaansrecht denkt te bewijzen, haar plaats ?onder de zon te veroveren? Aangenomen, dat zij reeds a priori afziet van den steun en den bijval ?der groote massa, dan blijft er toch altijd nog de kleine kring van ernstig belangstellenden, die haar werk met aandacht en (wegens haar on-commer«ieele tendenz) zelfs met sympathie volgt. Welnu - ? ik zou mij zeer moeten vergissen, wannetr ook -deze kleine kring, bokkesprongen als Emak bakia" erg warm ontving. Het is een kwestie van ^sensibiliteit en instinct, meen ik. Normaliter pleegt de parodie te volgen, Nadat groot en ernstig werk is tot stand gebracht hetzij als een natuur.lijke en weldadige reactie op den ingespannen -arbeid hetzij als felle aanval op een systeem. Maar een kunstvorm, die zichzelf parodieert in een stadium, waarin hij nog worstelt om bewust wording, geeft blijk van een cynisme, dat weinig ? belooft ten aanzien van geloof in eigen toekomst. Alles goed en wel wij kunnen best een grapje ?op zijn tijd verdragen maar waar de situatie zoo is, dat de Fransche avant-garde ternauwernood d« middelen en de gelegenheid kan vinden, haar ideeën te verwerkelijken waar iedere jongste uiting een ,,Va banque l" kan beteekenen, daar doen extravagances" als die van Man Ray, ietwat : zonderling aan. En het is niet onze schuld, dat dergelijke prae: mature galgenhumor lichtelijk froisseert. Wat nu het werk zelf betreft, het is aangenamer ?en makkelijker te verduwen, dan met film absolu" in den regel het geval pleegt te zijn. Be ?cineast stort ons in een maalstroom van visueele indrukken, die een heel register van mogelijkheden, tusschen de geheimzinnige nevel vlek en den exacten automobiel-motor, omvat. Het eenige principe, dat in deze compositie naar voren treedt, is een zorgvuldig vermijden van alle verband en alle logica. Ik vrees dan ook, dat de eenigszins stupide nieuwsgierigheid, wat er nu in godesnaam weer volgen zal, een belangrijk aandeel in de algenieene ^belangstelling heeft, waarmee men deze symphonie van het ongerijmde volgt. Het valt niet te ont kennen, dat zich in het pêle-mêle van deinende rzwarten en grijzen, grotesk verwrongen aldagsvormen en flitsen nuchtere realiteit, momenten ?voordoen, die treffen door een eigenaardige, grillige schoonheid van vorm en kleur. Noch dat het Schilderijen restaureeren is geen zaak om toe te vertrouwen aan den eersten den besten, maar aan hem, die van jongs af aan in het vak is opgegroeid met wetenschappelijke kennis en jaren lange geoefende dagelijksche ervaring. C. B, VAN BOHEMEN Restaurateur van Schilderijen. Als zoodanig door de meest bevoegde ~ deskundigen erkend. N. UITLEG 27 - Tel. 12607 DEN HAAG. geheel doortrokken is van een bizarren, ongrijpbaren humor, die zich nergens verdikt tot een be paalde wil om grappig te zijn, die met ons solt en speelt en ons ten slotte vrij beteuterd aa-n ons lot overlaat. Maar met dat al tracht onze hulpeloos rondtastende geest zich onwillekeurig vast te klemmen aan do concrete beelden: een autolan taarn, een cellokrul, een punaise al welke houvasten wij promptelijk weer moeten loslaten, om opnieuw rond te dolen in den kosmos van aan spoelende zwarten en mistige grijzen. Het wordt een soort kat-en-muisspelletje van den auteur met ons raadvermogen, dat ons weliswaar den tijd doet vergeten, maar ten slotte toch een vrij pooveren indruk achterlaat, om niet te zeggen, het gevoel bij den neus te zijn genomen. ,.Ernak bakia . . . .'?" Onwillekeurig komt men tot een vergelijking met dat andere product der cinema-pur, de opera van Ruttmann en het valt niet te ontkennen, dat de stroeve, intransigente arbeid van den Duitscher sterker, eerlijker en belangrijker aandoet. Wanneer men nu perséhet onderwerp", de anecdote" wil uitschakelen, teneinde het begrip Film in zijn pri maire componenten: vorm en beweging, te ont leden, om mot dit gepurifieerde materiaal nieuwe verbeeldingen te scheppen, dan kan msn zou ik zeggen niet consequent en niet principieel ge noeg zijn. Dan is alle halfheid alle concessie uit den booze. En naast Ruttman's barsche, maar op rechte ciné-ge-ometrie, beteekent Emak bakia" een concessie. Want deze onderwerp"-looze film is niet onderwerploos! Haar onderwerp is.... het raden naar een onderwerp, waartoe zij aanleidinggee geeft door het frequent toepassen van realiteits verbeeldingen. En het is teekenend voor de ver houding van experiment en toescViouwer, dat deze (feitelijk valsche !) anklarige met de anocdote" het werk genietbaar moeten maken. * * * Ik blijf er bij, dat het van groot nut is, deze jong ste uitingen der filmkunst te volgen. In de eerste plaats, terwille van de mogelijkheden, die er zich nog altijd uit kunnen ontwikkelen in de tweede plaats, om de legondaire roep, tot zijn ware propor ties terug te brengen, die zulk onopvoerbaar, want ontzaglijk diepzinnig werk, langzamerhand gaat omgeven. Wat in'j persoonlijk betreft, moet ik dan eonstateeren, dat de kennismaking met de film-absolu, nrj tot nu toe heeft geleerd, dat het idee het artistieke principe zeer zeker aanvaardbaar is maar daarnaast, dat het practische resultaat mij totnogtoe volmaakt onbevredigd laat. Voorloopig is mij n glimlach van Sibirskaja liever, dan deze heele draaiende pottebakkerij.... ook al is zij niet geconstrueerd volgens bepaalde principes ! Vooraf vertoonde de Liga een documentaire film Gras" grandioos, eenvoudig, ontroerend. Wat ik indertijd over de markwaardige Chang"-film schreef is hierop volledig van toepassing. Het is al licht, eenvoud, helderheid, leven. . . . cinéma pur", als ik het zoo zeggen mag ! Wat eeuwig blijft". Rika Hopper Theater Wat populaire hygiëne, in verband met het tuberculose-gevaar en daaromheen een filmspel, waarin de Nederlandsche kunstenaars Mevr. Rika Hopper en de heer Jacq. van Hoven meewerkten. De populaire hygiëne moet ik buiten beschouw-ing laten het filmspel kan gevoegelijk onbesproken blijven. Waar ook des hoeren van Hoven talenten mogen liggen, zeker niet op het gebied van de meest plas tische en expressieve aller kunsten. Zijn welgedaan masker heeft maar n uitdrukking, die der vrien delijke welwillendheid en dat is werkelijk een beetje te weinig voor een filrnfiguur. Mevr. Hopper speelde, naar de fotografische weergave te oordeelen, waarschijnlijk voortreffelijk tooneel, maar aangezien dit met filmspel niets te maken heeft, bleek voor de zooveelste maal, dat men de film niet zoomaar als tijdpasseering of bij baantje kan toepassen. Het spijt me voor Hamlet, omdat-ie zoo beest achtig geciteerd wordt maar de rest was werke lijk Silenee !" H. RAHR MUZIEKHANDEL Violen © Snaren Achter St. Pieter 4 Utrecht © Tel. 443 PIANO'S Rembrandt Theater, Populair wetenschappelijke films In hot Rembrandt Theater te Amsterdam worden sinds eenigen tijd des Zondags te 12 uur belangrijke populair-wetenschappelijke films vertoond. Expedities naar de binnenlanden, won deren van liet heelal", merkwaardige dieren, bijzondere volksstammen en andere exotische gevallen zijn op de film vastgelegd; het is een zeer belangrijk veld, dat de cinematografie hier bestrijkt. Voor liefhebbers van reizen, voor be langstellenden in vreemde volken, vreemde kuristvoorbrengselen en voor hen, die op populaire" gemakkelijk te volgen, wijze willen worden inge licht omtrent natuurverschijnselen, geven deze vertooniiigen een ruime keuze. Zondag j.l. werd gedraaid de film: Abessynië, U.F.A.-film van een expeditie, wier leden het land, het volk en den bodem bestudeeren en merkwaardige dieren verzamelen. In bonte af wisseling geeft deze film prachtige opnemingen uit Abessynië, waardoor de reis- en avonturenlust wordt opgewekt, maar waaraan toch ds ongezonde sensatie geheel ontbreekt; humoristische tafereelen zijn door het geheel gevlochten. Zondag, 22 Januari, geeft de directie een tweede vertooning van dit werk. I). N. V.: J. S. MEUWSEN, HoB. A'dam-R'dam-den Haag DE BESTE HOEDEN IN HOLLAND door HENRÏK SCHOLTE Centraal Theater: De Sul" GrandTheater : Dominio de Hótel-Telepaath A; LS het er in de Amstelstraat om gaat om de ' kunst den hals oin te draaien zijn onze boulevardtheatertjes ter weerszijden het nogal eens op wonderlijke wijze eens. Twee premières, deze week, pleiten weer in hoogen mate voor wat men in die buurt met een wonderlijk woord kimstvermakelijkheid" is gaan noemen. Er zit iets triests in die lach-of-ik-schiet gevalletjes, waar de vrees van den mishagenden clown achter loert. Gaarne, laat ik dan ook de laag-bij-de-grondsche verwikkelingen en de mislukkingen in de bijfiguren voor wat zij zijn, om alleen te vermelden de zeer gedeeltelijke winsten aan spel: in De Sul" een prachtig type met eenige nieuwe accenten van Oor Ruys als de sloome, plotseling in een Herculisch pathos omslaande kamergeleerde. Tilly Lus is er dit keer op buitengewoon fijne en gracieusc wijze in geslaagd een clichc-rolletje tot leven te brengen en Constant van Kerckboven kan als de ware be roepsrenner de pogingen tot duo-vorming niet op geven, zoodat wij door hem en Cor Ruys eenige vermakelijke ronden kluchtspel voorgereden krijgen. Als voorgerecht kan men dan in do eerste acte van Dominio de Hótel-Telepaath" een knap kermisscènetje genieten in de. entree van Willem van dor Veer, Wiesje Bouwmeester en Louis van Dommelen, een variété-nummer in négligé. Wiesje Bouwmeester als een medium in de contramine, voortreffelijk van uiterlijk en van fel on ordinair leven, geeft het stuk zelfs meer eer dan het toe komt. Willem van der Veer is de omgekeerd-evenredige van zijn collega Ruys. Deze poeha-telepaath wordt heel tarn op het oogenblik, dat de Sul met zijn geweldenaars-transformatie begint. Misschien zou men voor die gelegenheid, over de straat heen, kunnen ruilen. Jan Publiek zou ook dat leuk vinden. Nederlandsche Munt Holland's beste 10 cents sigaar