Historisch Archief 1877-1940
No. 2642
DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 21 JANUARI 1928
15
Het af betalingssysteem
door C. A. KLAASSE
IE kent niet, naast de talloozeadvertenties in
onze bladen, de leerzame gesprekken vanMr.
Drage en Mr. Everyman, waarbij beide heeren
levensgroot afgebeeld staan op kleurige Engelsche
prenten ?
Soms verschijnt de correct gekleede Mr. Every
man in gezelschap van zijn bekoorlijke jonge gade,
als zij tenminste reeds getrouwd zijn, maar het
blijkt dat de credietwaardigheid van Mr. Everyman,
óók als hij allén op de prent staat, geheel voldoende
is.
,,Yes, Mr. Everyman, zonder eenige borg
tocht".
Dank U zeer, Mr. Drage, ik wist niet dat
TJ zoo coulant was met het leveren van uwe goede
ren op afbetaling."
Volstrekt niet, Mr. Everyman, onze cliënten
Tsijn zonder uitzondering gentlemen". Tets dat Mr.
Drage gerust kan zeggen tegen den klant, die met
een dankbaar hart het fraaie meubelmagazijn ver
laat, want alle waar die de firma Drage van plan
is zonder directe betaling af te leveren, blijft het
eigendom van de firma zoolang het niet volledig be
taald is.
Steeds verder schrijdt de toepassing van den
afbetalingsverkoop als systeem van
afzetuitbreiding voort; geographisch heeft de huurkoop
constructie reeds lang de grenzen der Vereenigde
Staten, waar haar bakermat lag, overschreden;
-bedrijfseconomisch heeft het systeem geruimen tijd
reeds de beperking tot de automobielbranche,
waar het de eerste groote vlucht bereikte, over
wonnen, en financieel is de methode sinds lang
gebracht onder de gestie van speciale
disconteeringsbanken, en derhalve onttrokken aan de
produceerende en distribueerende bedrijven zelve.
Dit laatste behoudens enkele uitzonderingen, als
b.v. Ford, die, nog immer wars van
bankbemiddeling, zelf in hoofdzaak de huurkoopcontracteii
van zijn wagens financiert, van Berkei's Patent
Maatschappij en enkele anderen.
Ik zal mij in deze korte beschouwing beperken
ot de economische zijde van het vraagstuk
De eerste vraag die zich opdringt is deze: be
teekent inderdaad de invoering van het systeem
?van afbetalingsverkoop een verandering van de
constellatie van onze productie- en consumptie
huishouding? Deze vraag is niet zonder meer be
vestigend of ontkennend te beantwoorden; het
antwoord hangt af van de nuanceering der om
standigheden. Indien de landbouwer tot het aan
schaffen van een dorschmachinc zich vroeger om
crediet wendde tot een raifeissenbank en thans
de machine in huurkoop neemt dan is slechts de
financieringsvorm, niet het wezen der trans
actie, en evenmin de omvang van soortgelijke
verkoopen gewijzigd. Wellicht zal echter do nieuwe
financieringsvorm de activiteitssfeer van
kapitaallooze ondernemers uitbreiden, de afzet van de
betrokken goederen verruimen en daardoor toch
invloed oefenen op de maatschappelijke voort
brenging.
Veel verder strekkend is echter de invloed daar
waar de in huurkoop verstrekte goederen niet
productiemiddel zijn doch verbruiksgocd, zij het
dan ook verbruiksartikel met betrekkelijk langen
levensduur. Bestond het afbetalingssysteem niet
dan zouden deze goederen niet worden verkocht
althans niet op het oogenblik dat zij thans afzet
vinden. Ik sta hiermede onmiddellijk midden in
het probleem. Is het juist wat pessimistische
geesten, die de Untergang des Abendlandes met
rasse schreden zien naderen, beweren, dat het
huurkoopsysteem de menschheid binnen
afzienbaren tijd zal drijven tot consumptie van het
maatschappelijk vermogen, doordat liet
credietwezen zich gaat toespitsen op verstrekking van
consumptieve voorschotten? Waarschijnlijk is dit
allerminst. Want indien de consumptie door toe
passing van liet systeem stijgt dan moet toch
allereerst het productieapparaat ter voorziening
in dat vergroote verbruik worden uitgebreid, en
voor handhaving van dat uitgebouwde apparaat
het maatschappelijk vermogen voor welks
leven wordt gevreesd zal een conservatieve
afschrijvingspolitiek wel zorg dragen. Bovendien
beteekent normaliter het kooperi op afbetaling
slechts aiiticipeeren op toekomstig inkomen. Op
?den duur stijgt derhalve de totale consumptie niet,
tenzij men aanneemt dat zonder bestaan van het
huurkoopsysteem een grooter deel van het inkomen
bespaard zou worden. De vraag is nu of het aan
wenden van inkomen alvorens hetzelve is ver
diend, door middel van geleende gelden economisch
al dan niet nadeelig is. Ook deze vraag is m.i.
niet voor alle gevallen gelijk te beantwoorden; dit
hangt van omstandigheden af. En hiermede kom
ik tot do kern van mijn betoog. De wetenschap
dat de bedrijvigheid in handel en nijverheid onder
hevig is aan schommelingen, die met eenigen regel
maat een golfjijri volgen, is langzamerhand gemeen
goed geworden. liet woord conjunctuur" zweeft
een ieder op de lippen, on ik meen daarop hier
niet nader te moeten ingaan. «Slechts zij gerele
veerd dat in de laagconjunctuur een overvloed
aan productiecapaciteit bestaat, die niet door
consumptie in beslag wordt genomen, terwijl in
de hoogconjunctuur de consumptiebehoefte steeds
hoogor eischen aan de productiecapaciteit stelt.
En ligt het nu niet voor do hand, dat antieipeeren
op toekomstige behoefte in het licht van deze
prosperiteitsbeweging uiterst nuttig kan zijn?
Kan men in de periode van laagconjunctuur de
consumptie dit begrip natuurlijk in den ruimen
zin van conglomeraat van koopers stimuleeren
door aan den financieele-zwakken verbruiker voor
schot te verstrekken, on op deze wijze braaklig
gende capaciteit benutten, dan beteekent zulks
een economisch voordeel. Xulks niet alleen omdat
de malaise daardoor minder drukkend wordt,
maar ook omdat in de volgende periode die anders
de hoogconjunctuur zou hebben gebracht, de
huurkoopers hun afbetalingen moeten verrichten
en minder consumptiecapaciteit voor dat tijdperk
overhouden, zoodat de opleving der bedrijvigheid,
die noodwendig weer do baisse na zich zou doen
volgen, eveneens getemperd wordt. Zoo zoude dus
een krachtige ontwikkeling van de huurkoop
methode in do laagconjunctuur en een beperking
daarvan in de hoogconjunctuur een perfect middel
tot conjunctuurnivelleeriiig zijn. Ik beschouwde
in het voorgaande slechts de productie-zijde van
het vraagstuk doch ook mot betrekking tot de
kapitaal-vorming kom ik tot eenzelfde conclusie.
In do malaise kan het nieuw gevormde of het uit
de productiemiddelen vrijgekomen kapitaal geen
loonend emplooi vinden in de aanvulling van hot
productieapparaat, omdat dat reeds te omvangrijk
is. De financiering van huurkoopcontracten ver
schaft in die periode eon uiting voor het geaccu
muleerde kapitaal. In do hoogconjunctuur is het
juist andersom; men heeft dan een tekort aan
kapitaal om hot productieve vermogen, dat men
in do baisse heeft laten inkrimpen, aan te vullen.
l f et vrijkomen van middelen uit huurkoopcon
tracten kan dan die leemte opstoppen.
De vraag is nu maar of er kans is dat de practijk
van hot huurkoopsysteem zich aan dozo theo
retische opzet zal storen. Wat de
huurkooplustigen aangaat is wellicht oen tegengestelde
tendenz te bespeuren. Men is weinig geneigd
engagementen aan te gaan die boven de kracht
van zijn inkomen op liet tijdstip van liet s/uiten
der overeenkomst in mijn voorbeeld de laag
conjunctuur liggen, terwijl juist in oen
hausseperiode men er al te licht toe overgaat verplich
tingen aan te gaan die slechts voldaan kunnen
worden bij handhaving van hot momeiiteele hoogo
inkomen. En wat betreft do vorkooper veelal
de financieringsmaatschappij ook deze zal,
vooral waar hot contracten mot betrekkelijk
korten looptijd betreft oorder zich laten leiden
door het inkomen van don kooper op hot oogenblik
van contracteeren. Op deze wijze zou de hoog
conjunctuur eerder verscherpt kunnen worden, on
daarmede ook de daarop volgende laagconjunctuur.
tenzij het systeem eerst wordt toegepast op het
tijdstip dat do malaise nadert. Du hausse wordt
dan slechts verlengd, niet verscherpt. Slaagt men
er in dien toestand te doen voortduren totdat do
productiecapaciteit weder in beslag wordt ge
nomen door vraag dan heeft nieu eveneens con
junct uur-nivelleering bereikt.
liet spreekt van zelf (lat het probleem van
al'betalingsverkoop meer aspecten heeft clan die
welke ik boven omschreef. Indien bevolkings
klassen door dit systeem worden gedreven tot
besparing voor op huurkoop aangekochte duur
zame gebruiksgoederen instedo van een
overeenBeurs-spiegel
Donderdag, 19 Januari.
/"\P de locale fondsenbeurs traden een tweetal
^~^ fondsensoorten wederom op don voorgrond,
die beide reeds geruimen tijd do belangstelling
van hot beurspubliek op zich hebbon weten te
concontreoron. In de eerste plaats zijn dit de aandeelen
I'hilips' Gloeilampen, die in de laatste maanden
0011 zeer goode vraag hebbon ontmoet, voorname
lijk op do overweging dat de radio-afdeeling van dit
bedrijf een zeer groote vlucht heeft genomen, en
oen omvangrijke uitbreiding van do activiteitssfeer
dezer vennootschap hooft teweeggebracht. Ook de
claim die de jongste aandoolonemissio do aandeel
houders dezer maatschappij hoeft gebracht en de
aankondiging van eon geprojecteerde
dividendverhooging voor het afgeloopeii jaar hebbon de
gunstige stemming voor dit papier gestimuleerd.
Thans is het aandeel oen fancy-fonds geworden
waarbij het rechtstrooksche rendement slechts een
ondergeschikt element in de koersbopalende fac
toren is geworden; op basis van het huidige
koerspeil on het verwachte dividend beloopt dat rende
ment nog niet 4 %.
Vervolgens bestond levendige belangstelling voor
kunstzijdewaarden, die meer on meer als conjunc
tuurfonds bij uitnemendheid zijn te beschouwen.
Vooral aatideelon Maekubee konden van de gun
stige stemming profitooren. liet aantal ter beurze
officieel genoteerde fondsen werd weder met twee
uitgebreid door de introductie van eon beperkt
bedrag aandeelen in do beide grootste Duitsche
kunstzijdeomlernemingen, de Vereinigte
Glanzstoff A.G. en de J. P. Bomberg A.G. De eerste ken
nismaking van het publiek met deze waarden was
niet bijster gunstig omdat de koersen reeds dadelijk
terugliepen in verband mot de flauwere stemming
te Berlijn. Overigens is het de vraag of het
Ilollandscho publiek, dat, wat betreft het rendement van
aandoolon, heel wat meer is verwend dan de
Diiitsche aandeelhouders, tot oonigszins beduidende
bedragen belang zal willen nomen bij deze aandee
len, die den houder een remdement van niet meer
dan 2^ a 3 % verschaffen.
Opnieuw is in do petroleumindustrie de strijd
ontbrand, althans zoo doen de jongste geruchten
goloovon. Do Standard Gil of Xew-York, hot zwarte
schaap dat zich do winstgevende handel in
Kussisciie olie niet wonscht te ontnemen, ondanks de
moraliseerende vermaningen van Sir llenry, wil het
offensief togen de Komiiklijko-Shell openen. Tot
nu toe heeft de Standard Gil of .New-Yersey haar
houding, welke do zustermaatschappij van
NewYork niet gunstig was gestemd, niet gewijzigd.
Velen nomen echter aan dat deze onderneming te
dezen aanzien Janus met de twee aangezichten
spoelt, on een gewapende neutraliteit handhaaft,
doch dat /.ij de Russische transacties der Standard
Gil of Xew-York allerminst zonder welgevallen be
schouwt Natuurlijk heeft deze nieuwe wending in
de marktconstellatie niet nagelaten koorsdrukkend
op de betrokken aandeelen te werken, doch het is
de vraag of men hier met een blijvende factor te
doen heeft. De boido wereldconcerns zullen zich
nog wel tweemaal bedenken alvorens do strijd tot
de spits te drijven; het punt van geschil - in hoofd
zaak een sentimentsfactor, want ook zonder
modewerking van do Standard-Oil komt de Kussische
olie wel tor markt is daarvoor toch te weinig
Op de Duitsche geldmarkt, die gedurende langen
tijd veel zorg heeft gebaard, en de aandeelenbeurs
daar te lande voortdurend een wankelend aanzien
heeft gegeven, schijnt thans na do jaarswisseling
eenige ontspanning in te treden. De
Decembor-ultinio die met vrees was tegemoet gezien is betrekke
lijk gemakkelijk vorloopon. en binnen tamelijk
korten tijd kon het particulier disconto dat de
hoogte van liet bankdisconto ad 7 ",', had bereikt
worden teruggebracht op l> ",,. om daarna zelfs op
5£ ",, te worden gestold. Ook roportgold is wat
gemakkelijker te krijgen en Monatsgelcler worden
reeds teilen ongeveer 7 ",, aangeboden.
('. K.
komstii^ deel van hun inkomen in minder nuttige
richting te besteden dan betoekent dat
soeiaulecoiiomisch een voordeel. Voor zoover personen
door liet systeem uordeti verleid luxe-uitgaven te
verrichten dan is «lat een nadeel.