10 DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 28 JANUARI 1928 No. 2643 NIEUWE UITGAVEN Ivo Draulans, Eer Vlaanderen vergaat, Oudrun, Brussel en Lityca, Turnhout, 1927 Ik zou dit boek niet zonder schroom durven, aanbevelen aan al degenen dio nog onbekend zijn met het groote, bloedende leed dat sedert den oorlogstijd in het hart der Vlaamsche menschen, woelt. Ook aan niemand die zuiver letterkunstig ge not zoekt. Want het is dikwijls zwak geschreven, zwak ineengezet en het doet geen de minstepoging,de machtige oorlogstragedie tot een episch alge meen gezichtsbeeld te verwerken. liet is wat moeilijk en hortend meegedeeld, soms even opvlammend, echter steeds stroef en zonder fraaie redenarij. Maar hebt ge wel eens een ouden boer het verlies van zijn kinderen hooren vertellen? zulke stille taal spreekt ook Ivo Draulans. Het is een boek, geschreven ter rechtvaar diging van de Vlaamsch-nationale, dit is anti-Belgische gedachte die, ge boren uit loopgravenmodder en dagelijkschen hoon, op vele plaatsen al zoo merkwaardig taaien wortel geschoten heeft, die een breedgetakt samenstel van krachten ontwikkelde, verborgen krachten nog, maar rijp om door den geroepen en uitverkoren Leider plot seling tot ongedachte ontplooiing te kunnen worden gebracht. Men. kan zich bij dit politieke beginsel aansluiten, o het verwerpen, al naar believen, maar een feit blijft dat hier iets tot nog toe ongekends levend werd en dat deze levendwording natuurlijk was, vrij van alle opgeschroefde romantiek, daarom krachtig en ook voor Noord-Neder land levensbelang-rijk. Eer Vlaanderen vergaat" verhaalt de tragische geschiedenis van een Brusselsch jonker, opgegroeid uit den moerassigen bodem van oen pseudoFransche omgeving, die terugkomt in de landen, waaraan zijn inborst zich verbonden voelt, daar zichzelf aan zijn volk ontdekt, maar onmiddellijk voor de moordende beproeving gesteld wordt: de oorlog. Al de onrust en on bestemde achterdocht die er in die jaren bij duizenden Vlamingen ont waakten, schijnen verhevigd in hem te zijn gevaren: wel trekt hij met zoovelen mee naar het front, meegesleurd door den natuurdrang der zelfverdedi ging tegen invallers, maar in hem valt al spoedig het geloof in de zaak waar voor hij strijdt, roemloos, slijkig, dage lijks. Waarom? Voor wien?Wel is daar het plechtig koningswoord van 5 Au gustus '14, dat vrijheid en gelijkheid voorspiegelt aan elk der beide volken, maar meer en meer schijnt hem te moeten blijken dat de Belgische zaak er geen is van oprechte broederlijkheid en godsvrede. Schijnt te moeten, meer nog niet, want niemand durft zich al duidelijk bekennen hetgeen in 1928 velen zoo helder voor den geest staat: dat er onrecht wordt gedaan, wel bewust en logisch berekend onrecht. Niemand wil zich het onbepaald ver trouwen laten ontnemen, dat het ontzettend lijden aan den Yzer draag lijk en heilig maken zou.het vertrouwen dat men lichamelijk noodig heeft om overeind te blijven. Steeds nijpender " \l "*"" tegen Verstopping foltert de smart, geliefd warm bloed te zien sterven en niet te weten dat hot zoo goed is. Strafexpedities en depor teeringen en avant, sales Flamins! de hoofden komen bijeen, eerst zonder doel, alleen nog om het bijna warme gevoel te hebben, aaneengesloten, niet meer alleen te staan in den twijfel. Er komt ontevredenheid, onrust, eindelijk haat (tegen wien weet niemand) een haat die zich voorloopig uit in werk tuiglijke onverschilligheid, bot opvol gen van bevelen, niet denken aan morgen, over een uur, straks; maar onbewust en ongewild zelfs groeit moor beginsel vaste groepvorming de -7<>o?tfpartij men schrijft algemeene vraagbrieven aan oversten en aan den koning, Belgisch loyaal uit 'gewoonte recht, Vlaamsch en omwentelingsgezind van binnen. Dan breekt het aktivisme los; verbazing, weer achter docht en terugschrikken voor de tezamonwerking met den Duitschen vijand aan den overkant: dan, een vertrouwd raken met de gedachte het overloopeu der Tsjechische solda ten, dat van boven, af uitbundig ge prezen wordt eindelijk het gevoel van toch niets meer te kunnen ver liezen, de algoheele ontreddering, be sluiteloosheid, de schrik voor de daad misschien de eerste onafhankelijkheidsdaad voor Vlaanderen na zooveel eeuwen ondraaglijke; ge jaagdheid; de Vlaming slaat zich de handen angstig voor liet gezicht en belegt een bieravond. (lioe schrijnend moedig wordt dit door Draulans ge geven en hoe volkomen vrijwaart hom dit voor de beschuldiging van doordraveri.de idealiseering !) Den vol genden morgen: het pijnlijk ontwa ken; het front stort ineen, Duitschland is verslagen naar huis Belgiëdoet zijn intocht onder een. kartonnen en goudpapieren eereboog verstrooiing, rust liet «ogen blik is voorbij. Ik heb getracht deze doodeenvou dige geschiedenis van n uit het volk, zoo droog en zuiver mogelijk weer te geven en ik geloof dat ik daar goed aan deed. Want nooit werd een vrij heidsbeweging geboren, zoo zonder pathos, of fanfareheldhat'tigheid, zoo nuchter en bedaard smartelijk, zoo tastend en bijna met tegenzin. Hoe kon het anders? Gegeven tevoren een letterkundige gedachte, onbeproefd on vaag. onwerkelijk en ideëel onstaat kundig, een gedachte van liederen en toasten, goed voor studenten aan de biertafel en kunstenaars die het gees telijk goed zien kwijnen, terwijl het mooi kon zijn. Gegeven verder een slapend volk, schijnbaar gelukkig ge houden in een. gezapig zielloos 011leven, met gemoedelijk bijeen: een Vlaamsche Leeuw voor de middeleeuwschachtige romantiek en een Brabesson voor de maatschappelijke plichten. Gegeven daarnaast tenslotte een geweldige franciseeren.de over macht, vrijwel onuitputtelijk geldelijk gerugsteund. met den Staat achter zich en de Kerk welwillend onpartijdig terzijde. Kn hierbij dan het millioenendramametde dus noodzakelijke, onver mijdelijke resultante: de gewoneVlaamsche soldaat, dio oproerig wordt, omdat hij weet dat op tien gesneuvel de Belgen er negen vari zijn ras zijn, omdat hij hoort IHM hij gescholden wordt tot oen minuut voor zijn dood. omdat hij ziet hoe dagelijks zijn lektuur besnooid tot hom komt, omdat hij voelt dat er mot hom oen bJoodig spel gespeeld^ wordt, omdat hij verHier is de Kachel!!! een vulkachcl, U kent toch het nieuwe systeem CENTRALE VERWARMING. Zoo niet, vraagt nog heden onze brochure: IN DEN WINTER.... DE ZOMER IN UW HUIS HERINGA & WUTHRICH, HAARLEM. Tel. 11966 Voor den Haag: C. OLDENBURQ .Ir.. RHswljk. Tel. Den Haag 18970 VOOR BETERE MEUBELEN ARNOLD HOUTSCHILT AMSTERDAM (yncler den ^//\ U/taarfen 'en ypeciale aanbieding Ulmslerdam - den ^Jiaag - (Juiarfurn. PHOENIX-MEUBELEN" Voor WONING en KANTOOR zijn GOED, GOED| OPGERICHT «v | KOOP en worden onder GARANTIE geleverd ? ? BEHANGEN - STOFFEEREN - BEDDENMAKERIJ Magazijn Damrak 76 Tel. 48489 <*> <? <? <x> <*> css Fabriek-Toonkamers Warmoêsstraat 141 Tel. 42689 N» V. Meubelmagazijn Eden" MOLSTEEG - AMSTERDAM BOEKENKASTEN A. F. Z R C H E R CARTONNAGEFA BRI_EK_ enJDR UKKERIJ LOOIERSGRACHT 64-66-68-70-72, AMSTERDAM CLASIE, CASPERS 6 Co. Behangerij Ameublementen Stoffeerden) Moderne Landhuisstoffen en Oud-Hollandsche Meubelen VIJZELGRACHT 13, Telefoon 37354 VICTORIA-WATER Opwekkend en gezond OBERLAHHSTKIH Natuurlijk Bronwater moedt dat hij een verachte, van Parijs uit onachtzaam geschoven, pion is, zonder eigen reden, zonder overtui ging, zonder ziel. Ken. van hen heeft dan gesproken, zakelijk en met de tanden opeen, onstuimig en verstan delijk als alle Vlaamsch nationalisten. Hij heeft zijn bcke>iti nis laten begin nen in het vooi'oorlogsche ..sappige". gocdzakkige Vlaanderen van Timmermanzen. kroegbazen en pijprookrnde hengelaars - hij is geëindigd in liet ontwrichte, tragische Vlaanderen van nu. het Vlaanderen dat /jehzelt in <!e duisternis even gevonden had. wel om het te zelfder ure weer in. wanorde te verliezen, maar voor wien dit opper ste oogeiiblik nooit meer teloor kan gaan. n al vele exemplaren \ erlit is er liet bewijs van, dat >ed geboren nationalisme ?n zijn weg graaft, een na dat ditmaal geen opgesloten zelfverheerlijking, dat geen brallende juichkreet is, maar de bezielde tot stoere daden bereide angstschreeuw: eer Vlaanderen vergaat ! lik. BIM'CIMANS .Ir.