Ift DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 4 FEBRUARI 1928 No. 2644 /"11717 I? U v UK Blaaco Ibanez de bekende Spaansche sschjrqver is, 60 jaar oud, overleden. Van. zijn boeken werden, in het .Nederlandsen vertaald: De Vier .Ruiters", Bloed en Zand", Mare Rostrum", Een liefde op de Balea:ren", Een fatale Vrouw", H.M. Koningin Calafia", Waar Oranje4>oomen bloemen" en Wijn en Liefde" Engelsche boeken Joseph Hergesheimer-Tampico. To get out oil at any cost" is de itaak geweest, die Govett Bradier ge durende twintig jaren in dienst van Wallstreet-magnaten op de petroSeumvelden achter Tampico heeft ver vuld, op een wijze, welke zijn naam ?door heel Mexico een legendarische fcekendheid gegeven heeft. Van zijn ?eerste pioniersjaren op pas ontdekte, verscb. aangeboorde bronvelden tot ?tien bouw van het grdote verschepingsatation aan de kust, de sea terminal" van Chorreras, heeft hij, zonder iets «of iemand te ontzien, waarlijk tot ?eiken prijs" petroleum uit den grond .gehaald. Voor geen maatregel is hij teruggedeinsd; niet slechts in uiterste noodzaak, ook uit gemak heeft hij anenschen uit den weg laten ruimen; .steeds recht op zijn doel: het winnen van petroleum, afgaande, heeft hij :nooit eenige scrupules gekend. Om ;gold is het hem niet te doen geweest; bevrediging van een primair machts gevoel in een wilde, ziedende wereld van haat en intrige, heeft zijn leven 'tot den rand toe gevuld. Vrienden Tieeft hij nimmer gehad; vrouwen ?hebben in zijn snel bestaan dezelfde ?rol gespeeld als de onmisbare brandy: korte, felle ontspanning tusschen maanden van beklemmenden arbeid. Aangetast door tropische malaria .moet hij ten slotte als goede veertiger het veld ruimen. Hij verlaat .Mexico -op een oogenblik, dat hij, in de echt.genoote van zijn opvolger, voor het ?eerst een vrouw heeft ontmoet, die in koel-hartstochtelijke zelfbewustheid "tegen hem is opgewassen. Na twee jaren rust in New-York keert hij, ver zadigd met quinine en behept met een neiging tot bespiegeling en zelf-anayse, naar Tampico terug. Hij komt voor een paar dagen, om Vida Corew, met of zonder goedvinden van haar mail, van Chorreras te halen. Met Tampico en alles wat petroleum aan gaat, wil hij niets meer te maken Tiebben. En nu verhaalt deze roman, in een sstalen proza, dat zonder omwegen dingen bij hun naam noemt, hoe deze harde mensch, die maar n doel voor oogen had, in de sordid and fascinating" atmosfeer van het heete Tam pico, voor hij het beseft door een typische petroleum-intrige wordt om sponnen, die nog n maal zijn oude energie met haar prachtige onver schilligheid voor secundaire gevolgen tot gloeihitte aanblaast. Daarbij gaat alles stuk; de liefde tusschen hem en Vida slaat om, bij den man in killen, minachtenden, bij de vrouw in venijnigen haat- In de worsteling met den administrateur Lentz en zijn aanhang van bandieten groeit tusschen Vida's man en Bradier een onuitgesproken vriendschap, die ook na Presby Corew's vermoording in Bradier door werkt. De strijd tegen Lentz wordt verloren; Bradier's levenswerk is ver nietigd, maar zijn eigenlijke over winnaar is de pale cast of thought", die over Bradier's dadendrang is uit gespreid als mortel over steen. Zijn scale of values" is geheel veranderd; als hij Lentz in zijn macht heeft, drukt hij de revolver niet af; nog altijd durft hij een moord aan, maar klaar en duidelijk ziet hij de nutte loosheid van al dien strijd, de voos heid van alle macht in. Het slot is van een grootschen humor; de ge vreesde Bradier sluipt als een dief uit Tampico; zijn tallooze vijanden triumfeeren, alles wat zijn leven uitmaakte, laat hij achter en het is hem wél. De grootste kracht van dit sterke boek ligt in de prachtig beheerschte, nergens falende zekerheid, waarmede de Umwertung" van Bradier wordt voltrokken. De gaafheid van het psychologische probleem en zijn op lossing wordt technisch bereikt door een hechte, evenwichtige compositie en een stijl, die in al zijn sobere directheid tot lezen dwingt, en elk detail met rake lijnen in de verbeelding grift. Het is een opluchting te weten, dat er, althans in Amerika, weer auteurs zijn, die een complex belang wekkende feiten zonder eenige litera tuur" een leven weten in te blazen, dat ze in simpele schoonheid tot symbolen doet stijgen. Hergesheimer, sedert Linda Condon" een belangrijk schrijver, moet na dit boek tot de beste en modernste romanciers worden gerekend. Mr. E. STRAAT Duitsche boeken Max Brod. Die Frau nach der min sich sehnt. Paul Zsolnay Verlag. Indien Das grosze Wagnis" een vorig werk van dezen schrijver eon slechts half ingeloste belofte genoemd mocht worden, Die Frau nach der man sich sehnt" brengt de volledige vervulling. Niet dat Brod plotseling zijn liefde voor een eenigszins fantastischen op zet zou hebben laten varen, maar dit maal is hij erin geslaagd het n zoo logisch en onverbiddelijk uit het an der te laten voortvloeien, dat wij zijn boven het leven uitgetilde realiteit zonder verzet als opperste realiteit aan vaarden. Van symbool tot symbool schrijdt dit boek voort, juist zooals het leven voortschrijdt voor een ieder die achter de uiterlijke verschijningsvormen een dieperen zin zoekt. ... of alleen nog maar vermoedt. Want het zijn de schijnbaar onbeteekenendste woorden, die soms den diepsten zin verraden. Om al dadelijk een voorbeeld te geven, daar is de ontmoeting (tijdens den oorlog, in een fabrieksstadje achter het front) tusschen Erwin Mayreder, den jongen Oostenrijkschen officier, en het getrouwde vrouwtje, waarmee hij al jaren een verhouding heeft. Beiden zijn echter veranderd: hij door den oorlog en zij door de onvolledig heid van zijn liefde. En doordat Dorothy dat voelt, voelt ze ook achter iedere handeling, achter iedere uit lating van haar minnaar, de onuit gesproken bedoeling: Meine Zigaretten hast du nicht genommen", stiesz sie unter Tranen hervor. Und was hast du auf der Brücke gesag-t, als ich vom Staub sprach? So sind dir die Mundwinkel hinuntergehangen vor Verachtung und Rusz" hast du gesagt?,,Busz," nicht Staub !" Aber das ist doch Kinderei", log ich. Nein, nein, ich habe dich ganz genau verstanden. Rusz müszte es nicht geben. Staub ist unvermeidlich. Ich weisz schon ganz genau. Staub kommt aus Steinen, aus der Natur. Aber Rusz ist widerliches Menschenwerk." Is hiermede niet in waarheid de geestesgesteldheid voelbaar gemaakt, die meent zich te kunnen verschuilen achter onbelangrijk uitziende woor den? Zoo schijnt het ook vaak, dat dit boek zichzelf tegenspreekt, maar dat is toch niets meer dan schijn; het beteekent hoogstens, dat een halve waarheid voor een nieuwgevonden heele waarheid het veld heeft moeten ruimen. Dat schijnbare dualisme in wezen niet anders dan oen de volle maat willen geven aan alles komt ook al tot uiting in de twee motto's. Het eerste namelijk (uit den roman zelf) luidt: Wir halten es nicht aus, wirklich zu lieben, wir sind zu schwach. Daher sind es nur die Absehwachungen der Liebe, die wir auslialten". En daarop volgt dan onmiddellijk als tweede motto (van Emil Strausz): Trotz allem können wir ja nicht umhin zu wissen, dasz nur absolute L sungen menschlich anstandig sind." Dat eerste motto is het steeds in verschillende modulaties terugkeerende motief. En zooals in Das grosze Wagnis" de zonderlinge repu bliek tusschen de beide gevechts fronten te gronde gaat, omdat men er de liefde niet kent, zoo gaan ook de drie hoofdpersonen in dit nieuwe werk van Max Brod te gronde, omdat zij de liefde niet hebben weten vast te houden. Toch is het tenslotte geen somber, maar veeleer een bevrijdend boek, en zelfs Erwin Mayreder is het er vol komen mee eens dat hij zwaar te boeten heeft en dat dit billijk is voor zijn korten tijd van geluk. Wordt dus het ongeluk als niet zoo heel ongelukkig voorgesteld, des te gelukki ger is Erwin in de dagen van zijn geluk, toen alles zoo makkelijk, zoo als van zelf ging, hetgeen n der kenmerkendste eigenschappen is van het geluk.... Van het verhaaltje" heb ik met dit alles nog weinig of niets verteld. Laat ik dat ook maar niet meer doen, en laat dit dan (het verhaaltje zoowel als mijn verder zwijgen) de belooning zijn voor ieder, die zich door het boven staande mocht aangetrokken voelen om dezen uiterst merkwaardigen nieu wen roman van Max Brod te gaan lezen. A. M. BUIS Land- en Volkenkunde Christian Leden, Drie jaar onder de Canadeesche Eski mo's. Nederlandsche bewer king van W. J. M. Linden. Amsterdam, J. H. de Bussy, Het merkwaardige verhaal van een Noorsch geleerde, die gedurende drie achtereenvolgende jaren de levens wijze, zeden en gewoonten van de Eskimostammen aan de West- en Noordzijde van de Hudsonbocht be studeerde. De schrijver vertelt op zeer sobere wijze van de spannendste avon turen, over de grootste ontberingen en van het levensgevaar, waarin hij her haaldelijk verkeerde. Hij doet dit zonder eenigen opsmuk in een uit stekenden, eenvoudigen stijl, zonder zich zelf op den voorgrond te plaatsen. Van het begin tot het einde boeit hij. De Nederlandsche uitgave is door W. J. M. Linden goed verzorgd; een groot aantal mooie illustraties en de in muziekschrift gebrachte melodieën van verschillende Eskimosche en Indiaansche gezangen vernoegen de waarde van dit werk. Detective-romans Earl Derr Biggers, De chineesche papegaai. Nederlandsche vertaling door P. Oreille. A msterdam. Em. Querido's Uitgevers Mij. Een spannend boek. -?een detec tivegeschiedenis, met een verhaal van uitstekende compositie en veel verrassende momenten. D. Advertentiën VICTOR E. VAN VRIESLAND, HET AFSCHEID VAN DE WE RELD IN DRIE DAGEN. Ing. 4.50, geb. /5.25. Hoe weinig behcerscht van vorm dit verhaal ook moge schijnen, hoe roman tisch grillig zelfs, het plan ervoor was zoo prachtig, de gedachte zoo groot, innerlijk is het een werkstuk van zoo hevige be langrijkheid, zoo rijke kracht, dat ik zeggen durj: als dit boek geheel geslaagd overal even mooi was, zou het een onzer klassieken zijn geworden. En zooals het thans is, behoort het in elk geval tot het fijnste en interessantste dat in deze eeuw, en in Nederland, het licht zag. (Herman Robbers in Etsevicrs Maandschrift). A. 'T SERSTEVENS, DE VER LIEFDE VAGEBOND. Ing. f 1.50, geb. f 1.90. Klaar als een bron, koel als een druiventros. argeloos als een lentedag is dit heerlijke boek. (Het Vaderland). De serie ,,Kleine Romans", waarin de uilgever dit boek opnam, krijgt door publicaties als deze wel een zeer ongemcene, exquise beteekenis. (De Avond post). ,,De Verliefde Vagebond".... het is een fijne, weemoedige, heerlijke fantasie, (Het Volk). Jverwonding dadelijk PUROL Doo530«n60,Tube80ct Bij Apoth.en Drogisten