16 DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 4 FEBRUARI 1928 No. 2644 Het Departement Amsterdam van de Nederlandsche Maatschappij voor Nijverheid en Handel door Mr. R. E. KIELSTRA Oud-Voorzitter van het Departement. TC* EN goed bekende Amsterdamsche organisatie ?*"* voor den handel en de nijverheid bestaat 7 Februari a.s. 150 jaar: het Departement Amster dam van de Nederlandsche Maatschappij voor Nijverheid en Handel, een zelfstandige vereeniging, die een belangrijke rol vervult in ons Amster damsen bedrijfsleven. In onzen tijd van veel versnippering van krach ten, van kleine vereenigingen, die maar al te dikwijls hetzelfde doel nastreven, eenzelfde be lang trachten te bevorderen en die slechts door een politieke nuance, een godsdienstige opvatting of door een soms onbeduidenden economischen hinderpaal niet tot elkaar zijn te brengen, valt het op, dat deze vereeniging zich zoo lang heeft staande gehouden en thans zich nog in een ongekenden bloei verheugt. Van de oprichting af, toen de vereeniging nog heette de Economische tak van de Hollandsche Maatschappij van Wetenschappen, heeft zij zich onthouden van politiek en godsdienst, zij heeft naar het goede gezocht in de economische ver houdingen en wanneer bleek, dat hare opvattingen niet meer overeenkwamen met de meeningen des tij ds, niet geaarzeld een nieuwen koers te zetten. Het Departement is door deze anderhalve eeuw heen frisch gebleven en staat nog op de bres, wanneer Amsterdamsche nijverheidsbelangen, wan neer handelsbelangen door verkeerde maatregelen of invloeden bedreigd worden. Het heeft het zijne gedaan bij de voorbereiding van vele wetten, die de rechtszekerheid in de nijverheid waar borgen, het heeft zijn stem laten hooren bij voor stellen aan den gemeenteraad, niet geschroomd een aanmoedigend woord te spreken of een waar schuwing te uiten. Hierdoor heeft deze Amsterdamsche Vereeni ging dikwijls aan de Amsterdamsche nijverheid en handel een dienst bewezen en werd haar advies of haar hulp door de autoriteiten menigmaal op prijs gesteld. Het bestuur heeft de leden steeds in de gelegen heid gesteld mede te helpen en zoo is dit Depar tement in Amsterdam geworden een levende ziel in het economisch bedrijfsleven. De bepaling, dat bestuursleden slechts vier of zes jaren (afhankelijk van de bekleede functie) mogen aanblijven, heeft ten gevolge, dat het bestuur zich jaarlijks ver jongt en daardoor den f risschen kijk op zaken niet verliest. Bekende figuren zijn in den loop der tijden lid van het bestuur geweest, zij hebben enkele jaren degelijk hulp geboden en traden dan weer af, om plaats te maken voor belangstellende anderen. Dit is een geheim, dat aan menige vereeniging kan worden toevertrouwd en een middel zal blijken tegen indutten en vermindering van energie der bestuursleden of verslapping in de leiding. De vereeniging heeft in 1903 in zich opgenomen de Vereeniging voor fabrieks- en handwerksnijverheid, waardoor voortaan door n zou worden verricht, wat tot dusver in vele gevallen door twee werd gedaan. Bij deze fusie nam het Departement Amsterdam een aantal stichtingen onder zijn zorgen, welke van belang zijn voor den arbeid van een opgroeiend geslacht. Deze instellingen zijn alle op zich zelf staande vereenigingen, waarin de band met het Departement wordt aangehouden door de benoeming van de of van enkele bestuursleden. De Teekenschool voor Kunstambachten (thans opgenomen in het Instituut voor Kunstnijverheids onderwijs) biedt aan het niet geringe aantal van 255 leerlingen avond-onderwijs, de Avond-Ambachtsschool voor timmerlieden Concordia inter BRANDBLUSSCHER »HOLLANDIA" SPANJAARD&C2 FABRIEK ESPAKIA UTRECHT nos" geeft les aan 330, de dagschool aan 233 jongens, de avondschool voor volwassenen telt het aanzienlijke aantal van 425 geregelde bezoekers tusschen 25 en 40 jaar. Voor de Vakschool voor Schoenmakers was het aantal leerlingen bevre digend, doch de geldmiddelen lieten het zelf standig voortbestaan niet toe, haar werk werd door een ambachtsschool overgenomen. De Amsterdamsche Vereeniging voor opleiding van scheikundig hulppersoneel ondervindt groote steun van de chemische industrie zelve en voor ziet in een ware behoefte. Tenslotte zij hier ver meld het Veiligheidsmuseum, de zoo nuttige be kende instelling, welke in 1927 door 30.000 be zoekers werd bezocht. Uit deze enkele gegevens van de stichtingen van het Departement blijkt wel, hoe hier de zorg voor nuttige instellingen aan den 150-jarige zijn toevertrouwd. Naast deze uitingen van zin voor het algemeen belang, heeft de vereeniging natuurlijk ook de belangen der leden behartigd en aan hen die de geringe contributie bijdroegen vele wetenschap pelijke genoegens, als men het zoo noemen mag, bereid. Er is in den loop der jaren schier geen uitvinding geweest, waarvan de nijverheid voordeel zou kunnen trekken, of er werd een wetenschap pelijke demonstratie in belangrijke ledenvergade ringen van gegeven. Zoowel de stoommachine als de motor in hunne eerste stadia, de wonderen der electriciteit, van de vliegmachines, van de radio, om maar enkele te noemen, maakten een onder werp voor een lezing uit. Ook de andere moderne uitvindingen, die op het gebied der sociale wet geving en economie, werden behandeld, uiteen gezet en getoetst aan de belangen van nijverheid en handel. Zeker mag men er van zijn dat, wat ook verder in den Haag moge worden uitgevonden of welke toepassingen uit het buitenland mogen worden ingevoerd, het Departement Amsterdam daaraan avonden zal wijden, om het goede naar voren te brengen of tegen waarschijnlijk minder gelukkige gevolgen te waarschuwen. De voorbeelden zijn. te over, dat aan Amsterdam's gemeentebestuur opmerkingen zijn gemaakt, op misstanden gewezen werd of ??en dit is ook herhaaldelijk geschied opbouwende kritiek ge leverd is, welke de zaak in rechte banen heeft ge houden. Ook en dit is het beste bewijs van de vriendelijke verstandhouding met de gemeente, heeft het Departement op haar verzoek aan de gemeente Amsterdam diensten bewezen, o.a. als trustee voor de gelden, welke door de industrie tijdens den woningnood, bij uitbreiding van hare terreinen, moesten worden gestort bij het ont trekken van woongelegenheid en welke gelden dan weder werden verstrekt aan bouwers die elders woongelegenheid stichtten. De bezuinigingscommissie, voor Amsterdam ingesteld, heeft vele aanwijzingen in het algemeen belang gedaan en hare adressen aan den gemeente raad nopens de gemeentebegrooting werden wel eens onvriendelijk afgemaakt" door den Wet houder voor de Financiën, maar het was een troost en een genoegdoening tevens, later te be merken, dat met die gegronde opmerkingen reke ning was gehouden of dat de feiten de commissie in het gelijk hadden gesteld. Het jaarboekje, dat nu reeds voor de vijfde maal verschijnt met gegevens, van belang voor nu en later, met zijn jaarkroniek, zijn beschrij vingen en verslagen is een uitgave, die het Depar tement tot eer strekt. Deze enkele grepen toonen voldoende aan, dat het Departement Amsterdam van do Neder landsche Maatschappij voor Nijverheid en Handel een Amsterdamsche Vereeniging is, die Amster damsche belangen behartigt; zij bewijzen tevens, dat op dit Departement 15oets' woorden van toepassing zijn: :A: Ben 'jong geweest, '7c bei t oud geworden. Muur voor vermuiren nog beicaard. Iwan Mosjoukine Casanova" RembrandtTheater TT OB lang is het alweer geleden: twee jaar drie jaar. dat Tuschinsky den merkwaardigen Kean" bracht? Als een stormwind joeg dit werk door onze bioscopen de patsjoeli-luchtjes en sigarendampen dezer quasi variété's voor zich uitdrijvend, zóó, dat de onthutste bezoekers hun jaskragen opzetten en met gezichten van Wat-mot-dat-nou?" vluchtten naar het dichtstb ij gelegen Cabaret en Dancing". Het was. de eerste introductie van Russische filmkunst in ons land: dezelfde kenmerken, welke phenomena als Petemkin", ,,De Moeder", Iwan" en Vol gens de wet" onderscheidden, waren hier aan wezig dezelfde harteklop eener nieuwe, heftig levende kunst, viel hier te beluisteren. Wij konden het destijds nog niet definieeren en wij gooiden het in onze hulpeloosheid maar op de acteurs: Mosjoukine, Kolline, Nathalie Listsjenko. . . de acteurs, die ons in de toenmalige aera der theater film iets geheel nieuws brachten, omdat zij Russen» d.w.z. menschen waren. En als een schroeiende vlam, in den brand, die deze film was, leeft onze herinnering aan den Kean" van Mosjoukine: aangrijpend, ellendig, verheven, deerniswekkend. . . menschelijk ! Nu is deze vlam een behoorlijk gereguleerde olectrische lamp geworden, van een respectabele kaarsensterkte, maar koud en nuchter als eeii. hotelrekening. De Rus Mosjoukine werd een star". werkend volgens de regelen van zijn métier. Hij weet nu wat hij waard is (in klinkende munt) en wat het geëerde publiek voor zijn goeie geld van star's" verwacht. De tijd, dat hij met vreugde zijn persoonlijkheid verloor in den trance-toestand van het Russische filmdrama, ligt ver achter hemHet is hem gegaan als bijna alle filmsterren: hij heeft gegeten van den boom der zelfkennisse en hij is geschrokken van de naaktheid zijner ziel ! Waarom zou men ook den schrikkelijken afgrond van menschelijk begeeren en menschelijke zonde openbaren, wanneer men het met een heuscheii afgrond van twee, driehonderd meter af kan? Waar om zou men de folteringen van een zelfstrijd toonen, als een opwindende, handtastelijke knokpartij wei' zooveel begrip en succes oogst? En zoo zien wij Mosjoukine zijn officieele loop baan als filmster vervolgen : schermend, zwemmend , racend en zoenend, geen zier meer belangwekkend. dan de mooie pakjes, die hij (overigens met zwier) draagt. Alle filmgrootheden, wier physiek het maar even toelaat, moeten den vuurdoop als vrouwenafgod en kino-minnaar ondergaan. It pays to love... geen film heeft, naar het schijnt, een diihdanige handelswaarde, als de amoureuze schlager. Vandaar dat wij Mosjoukine ditmaal aanschouwen als Casanova" en niets is vreemder en onwezen lijker, dan den klassiek geworden luchthartigen, lichtzinnigen en wulpschen minnaar te zien rondloopen met het raadselachtige Medusamasker van dezen Rus, welks felle, stekende oogen en myste rieuze mond, van een heele andere passie spreken» dan die der galante avontuurtjes en vrijpartijtjes. Enfin hij heeft een goed figuur en een knap'' gezicht, misschien dat hij er als jeune amoureux toch nog in gaat". De film is hier en daar opgenomen ,,in natuurlijke kleuren" en op die momenten een. beleediging die het publiek, dat razend pleegt te worden., wanneer men het op zijn teenen trapt, niettemin met toewijding slikt. Overigens valt er weinig goeds en weinig kwaads van te zeggen. Er zijn de traditioneele opnamen, waarvoor moeiten noch kosten zijn gespaard: voortreffelijke kieken van Venetiëen Petersburg, een nis-echt ,,O, hè... !'" vuurwerk, kostbare costumes, kostbare irüsc uu scène, kostbare vrouwen, veel vechtpartijen, vee' kussen en veel nadrukkelijke grappigheid. Kilm komt (ir niet in voor. Maar het publiek vindt, het prachtig. In vredesnaam het is uiet audet> l)er directie, die in ieder geval binnen zoo korten tijd liet risico aaniJorst niet ..Iwan" en ...Sühiie.". mazzel en broche !