No. 2646 DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 18 FEBRUARI 1928 Uit de Natuur: De Plassen door Dr. JAC. P. THIJSSE HET NEST VAN DEN SNOR OF NACHTEGAALRIETZANGER Uit Burdet's Stereoscoopplaten TV/I BESTAL spreekt men van de Loosdrechtsche Plassen, maar beter is het om ze de TJtrechtsche Plassen te noemen, of beter nog de Plassen en moerassen van de Vechtstreek. Het dichtst bij Utrecht liggen die van Tienhoven, het dichtst bij Amsterdam ligt het Naardermeer en de eigenlijke Loosdrechtsche Plassen liggen zoowat middenin. Dan zijn er nog die van Breukelerveen, van Loenerveen, van Kortenhoef, van Ankeveen en met elkaar vormen ze een landschap van moeilijk te onderschatten waarde voor de levensvreugd en levenskracht van de Nederlanders in het algemeen, van de Utrechtenaren, Amsterdammers, Gooiers en bewoners van de Vechtstreek in het bijzonder. Ook de vreemdeling kent ze: het Naardermeer is nu al wel wereldberoemd en Noord Europa kent de Vechtplassen als een van de voornaamste over winteringsoorden 'voor zijn watervogels. De Loosdrechtsche plassen in engeren zin zijn in het bijzonder bemind bij de zeilers en zwemmers. Op het oogenblik dreigt er gevaar dat de Loenerveensche Plas zal dichtgegooid worden met stadsvuil. De steden geven jaarlijks tonnen gouds uit om hun vuil kwijt te raken en knappe ondernemers hebben uitgerekend, dat er profijt bij te behalen is wanneer zij de steden dat Vuil afnemen en het uitstrooien over de heiden of neerplempen in de plassen. Zij hebben zelfs reden, om te verwachten, dat onder sommige omstandigheden de staat hun bedrijf zou kunnen subsidieeren. De groote steden kunnen niet telkens hun vuilbedrijf veranderen; wanneer eenmaal met de Loenerveensche Plas wordt begonnen dan is er geen houden aan en komen achtereenvolgens de andere plassen ook aan de beurt behalve natuurlijk het Naardermeer. Het is een schrale troost dat er met die opvulling nog al lange tijd gemoeid is; de plassen zijn uit gestrekt en diep en er gaat heel wat vuil in een -kubieken meter. Maar of het nu vijfentwintig jaar duurt 'of honderd, het resultaat blijft, dat het nageslacht verstoken raakt van al de schoonheid en l EIKEN SCHRIJFTAFEL Gld. 77 x 5o c.M ARMÖTOEL CORN VAN DER ÓLUYÓ DEN MAAG GEMEELE WONINGINRICttTING. NOORDEINDE 162. TEL. 14762 heerlijkheid, die thans in die plassen valt te genieten. De plassen van Loosdrecht zijn al sinds lange jaren in gebruik genomen door de zeilers, roeiers en zwemmers en de schilders kennen al lang de venen van Kortenhoef en het Wijde Blik en zij weten het best, hoe mooi Loenen is met de Loenerveensche Plas op den voorgrond En sedert ruim dertig jaren zijn de Ankeveensche Plassen een geliefd studieveld geworden voor de natuurvrienden van Amsterdam en het Gooi, voor de studenten van de Amsterdamsche universiteit. Hugo de Vries leidde er zijn jongeren rond en Stomps zwierf er reeds als kleine jongen. Heimans en ik maakten daar het grootste deel van ons Door het Rietland", de rest werd geïnspireerd door de Oosteinder Poel. De groote beteekenis van die plassen ligt in haar oorspronkelijkheid, dat wordt ook gevoeld door wandelaars zonder wetenschappelijke vorming, misschien zelfs zonder dat zij het beseffen. Nu weet ik heel goed dat die plasseu het werk zijn van menschenhanden, die er turf gebaggerd hebben reeds in de middeleeuwen en dat de eilandjes niet anders zijn dan veendammen uit den ouden tijd. Maar dat neemt niet weg, dat de natuur er eeuwen lang op menige plaats vrij spel heeft gehad en dat wij daar de wordingsgeschiedenis van een groot deel van ons vaderland zich zien herhalen en voortzetten. Iemand vroeg mij of daar in de plassen zeldzame planten voorkomen en ik heb daar orakelachtig op geantwoord nog niet". Daarmee bedoel ik dat, wanneer de zaken blijven gaan zooals tot nog toe, binnenkort planten, die thans nog voor vrij alge meen gelden, tot de grootste zeldzaamheden zullen gaan behooren, vooral de moeras- en oeverplanten zooals de slangenwortel, het moerasviooltje, de tros-wederik en vooral de wondermooie water klaver. Die vinden we er thans nog op menige plaats in weelderigen overvloed, maar ze zullen verdwijnen met de plassen, want langs kanalen is er voor hen geen plaats en ook niet langs de slooten, die ieder jaar geschoond worden. |s E Ik noem er maar eenige, doch zou in de dozijnen kunnen gaan en wanneer we ook nog op de dieren letten dan komen we licht tot honderden soorten, die wij armer zouden worden indien deze plassen verdwenen, soorten, die er thans voor den eersten den besten wandelaar voor het grijpen zijn. De snor of nachtegaal rietzanger, die in heel West Europa voor een groote rariteit geldt, vervult inden zomer al de plassen van Ankeveen en Kortenhcef niet zijn geheimzinnig geruisch, de boschrietzanger zingt er zijn heerlijk lied. Ge kunt er de groote gekuifde futen gemakkelijk bespieden bij hun brullend liefdesspel of ze zien rondzwemmen met een paar jongen op hun rug. Meeuwen, zwarte sterntjes, vischdiefjes, kiekendieven, koeten, eenden van allerlei soort vertoonen zich in groot aantal op en boven het water. Doch, waarom aan een opsomming begonnen. Er zou geen eind aan komen. En dan al die bloemen van water en waterkant, van het moeraswoud met al de insecten die er bij behooren. Och, daar zijn wel zeldzaamheden onder, maar die leggen geen gewicht in de schaal, de hoofdzaak is de rijkdom en de overvloedigheid van het gewone, het ongebreideld leven van allerlei gemeenschappen. De plassen zijn zoo uitgestrekt en hun ver scheidenheid zoo groot, dat wij er zich alle moge lijkheden zien vervullen. Op scmmige plaatsen zien we in weinig jaren water in land veranderen, elders zien we een halve eeuw achtereen (ik spreek alleen uit eigen ervaring) de blanke vlakte onveranderd. Er bestaat dan ook geen reden orn te verwachten dat deze plassen vanzelf land zullen worden, zooals men wel beweert, al mag het voor eerr deel ervan dan ook wel het geval zijn. Hier liggen nog voor eeuwen prachtige gelegenheden voor bostudeeiing van de laagveenvornring in al haar interessante uitingen. Er is voor elk wat wils, in het kort kunnen wij deze streek karakteriseeren als een onovertreffelijk wandeloord en studieveld. Amsterdam zoowel als Utrecht mogen zich ge lukkig rekenen, die Plassen zoo in de buurt te hebben, Amsterdam vooral. Daarom is het toch eigenlijk ondenkbaar dat die twee steden hun vuil zouden uitstorten over een zoo kostelijk oritsparrningsterrein. Veeleer verwachten wij van deze gemeenten, dat zij al hot mogelijke zullen doen om het behoud ervan te verzekeren. Waarlijk, de stedelingen, die rnet zooveel inspanning en op offering de welvaart van ons vaderland bevorderen en de schatkist stijven, hebben er wel recht op, dat zij niet gekort worden in de mogelijkheid van natuurgenot. Met spel en spurt alleen kom je er niet. Duizenden guldens aan waardevolle schilderijen gaan jaarlijks te loor, allén door de onachtzaam heid der bezitters, die hun kostbaar eigendom ter restauratie toevertrouwen aan bedilzieke tusschenpersonen of aan absoluut onbevoegden. C. B. VAN BOHEMEN Restaurateur van Schilderijen» Als zoodanig door de meest bevoegde deskundigen erkend en aanbevolen. N. UITLEG 27 - Tel. 12607 _ DEN HAAG. KRONIEK Opstandige Jeugd y7 OO heet het boek, dat de kinderrechter Lindsey te Denver, in samenwerking mot zijn vriend Evans geschreven heeft en dat door E. H. VoogdPull vertaald is. Lindsey lijkt een typische Ameri kaan, een Amerikaan op zijn best: krachtig, in telligent, moedig en vrijmoedig, ietwat lichtzinnig optimist, dan. ook weer practisch, nuchter en helder ziend. Zijn boek doet hier en daar wat kinderlijk aan. Hij trapt voor ons nogal eens open deuren in, als hij zoo voortdurend polemiseert tegen de schijn heilige moraal van ouders en opvoeders, die eerst voor hun kinderen het sexueele eenvoudig ignorcerer, om hen vervolgens te vloeken, zoodra zij in onwetendheid misdoen. Zoo is hier de gezindheid, behalve dan in positief christelijke kringen, toch niet meer. Amerika lijkt in dit opzicht ook een jong land, een land van uitersten, radicale moraliteit of immoraliteit. Meer dan de helft zijner jeugdige staatsburgers, beweert Lindsey, drinken en vrijen er op los, in alle graden van ergheid", en zij meenen oprechtelijk, dat dit voor hen zoo behoort, dat 't hun toekomt. Vandaar telkens hevig spectakel en onoverbrugbare tegenstellingen. De ouderen zien den toestand en de toekomst somber in. Hoe moet het worden met deze bandelooze jeugd, die om God noch Gebod meer geeft, die geen norm meer erkent en enkel voor zijn genot leeft? Maar de rechter Lindsey, die jaar in jaar uit de ergste gevallen, de schandelijk betrapten, de weerspannigen vóór zich krijgt, tracht wat verder te zien en dieper te duiden wat dit alles te beteekenen heeft. En hij meent inderdaad, dat er onder het jonge geslacht iets gaande is. Ken begin van, individualiseering, tenminste een rationaliseering in het sexueele, zou men zeggen. Liefde, huwelijk. een kindje en een vaste betrekking behooren niet meer onverbrekelijk tezaam, als van ouds. En eigenlijk behoort de liefde hier heelemaal niet' meer bij. Wat ons allermeest treft in de verhou dingen dier huidige Amerikaansche jeugd is het nuchter zakelijke. Deze jongens en meisjes vrijen. zooals ze snoepen, drinken en dansen. Er is niets van .sentiment of sentimentaliteit meer en de poëzie" schijnt^voor goed de poort uit. Is dit een verval? Hechter Lindsey beweert, dat het enkel verandering van waarden beteekent, dat de een voudige sexebehoeften niet meer zoo plechtig on gewichtig in 't midden des levens gesteld zijn. Liefde en huwelijk zijn dan zaken van gansch andere (in niet mindere orde, nu zij niet zoo dadelijk in dat eenvoudig physiologischo gemengd worden. Die jonge menschen leven or natuurlijker en op rechter om, meent deze Amerikaansche autoriteit.. en hij zou willen, dat aldus de geheele verhouding. der sexen en vooral het huwelijk hervormd werden.. Bewuste regeling van het aantal kinderen, ver plichte rasverbetering door kinderloosheid van zieken en minderwaardigen, gelijkstelling van echte" en onechte" kinderen, maatschappelijke erkenning j van de vrije" samenleving, ziedaar eenige hervormingen, die hij van de toekomst verwacht, als de jongeren" eenmaal recht van spreken krijgen. Maar ik denk, dat dit alles voorloopig nog wel een illusie zal_blijven, zoowel in Amerika als bi.iy ons. F. C., VAM HELLES TABAK IS rOX/AJLITEIT