Historisch Archief 1877-1940
12
DE GROENE AMSTERDAMMER VAN SPAART 1928
No. 2648
Muziek in de hoofdstad
door CONSTANT VAN WESSEM
Robert Casadesus
~\/f EN kan onder de uitvoerende musici feitelijk
twee categorieën vaststellen; zij die muzikale
senuwen hebben en zij, die een muzikaal gemoed
hebben. De eerste categorie is het sterkst vertegen
woordigd, het zijn de z.g. voor muziek be
gaafden", die reeds met muziek beginnen vanaf
?de wieg. Het zijn de onbewusten, de strijkeuden,
de tokkelenden, de spelenden, voor wie de muziek
uitsluitend een lichamelijke omzet is, voor wie
muziek-uitvoeren alleen een probleem der techniek
is, die met vaart en opgewektheid spelen als zij
goed gestemd zijn, die traag, slordig en
irriteerend?grof spelen wanneer zij aan een slechten
Ver?dauung" of een depressie" lijden. Het zijn zij,
die alles op het uiterlijke van het spel zetten en
<ie innerlijke regeling aan het toeval overlaten.
Van een uitvoering weten zij geen kunst-daad te
:maken, zij kennen geen rol toe aan bespiegeling
«n innerlijke cultuur, muziek is muziek en
daar:mede basta.
Een andere categorie is hieraan tegenover ge
steld. Ook deze categorie loopt veelal vast in de
iouten van haar aanleg. Te precies uit loutere
bedachtzaamheid, overbelast met controle en be
rekening wordt hun spel te vaak een doode
demon«^ratie, een soort kunst-nijverheid met klanken en
rythmen; de muziek blijft de franje van hun
innerlijk gecontroleerd m3chaniek. Zij hebben een
?eigen muzikalen gemoedstoon, een eigen aanslag
gecultiveerd, maar hun reproductie blijft te
methodisch-eenvormig.
Te weinigen zijn de gelukkigen, die beide cate
gorieën in zich vereenigen. De Fransche pianist
Bobert Casadesus is er een van. Een uiterst
fijn?zinnig gecontroleerd spel, waarin voortdurend een
?eigen muzikalen gemoedstoon doorklinkt, glas
helder en toch menschelijk-levend. Nergens een
overmatig losbarsten in het uiterlijk effect van
rythme en klank, aangroeiend tot nerveuse ge
jaagdheid, het tempo der muzikale zenuwen.
Bustig en beheerscht is de indruk, die het spel van
Oasadesus maakt. Zelfs waar hij virtuoos moet
wezen volgens het speciale karakter van een stuk,
?dat hij speelt (o.a. in Islamey van Balakierew)
laat hij de schoone evenwichtigheid in de opbouw
?der contrasten niet los.
Zoo'n sonate van Beethoven als Les adieux",
in het programma terecht aangegeven als sonate
?caractéristique" ! Casadesus wikkelde de schoone
bouw, de groei en vervlechting der motieven,
zonder aangedikte opzettelijkheid af, een gaaf en
glanzend werk ontstond, een volkomen overwogen
en levend teruggegeven ziele-schepping ontstond.
Schumann's Waldscenen" werden charmant om
naar te luisteren, hoe verkleurd en
conventioneelromantisch deze muziek ons thans ook aandoet.
?Chopin's Doodenmarsch-sonate bleef een nobele
?Ohopin-muziek, zonder de geweldige furieusheid,
welke de zwakke plekken juist te meer doet op
vallen, een prachtige eenheid van toon bleef
'bewaard.
Er is hier al eerder op gewezen, dat Casadesus
een der weinige begenadigden mag heeten, die
onder de reproducenten waarlijk kunstenaar is,
die met hun reproductie zelven een hooge,
«dele, lichte wereld voor ons opensluiten, waarin
het gespeelde een der talrijke wijzen is waarop haar
harmonie tot ons komt. Wat zij, die muziek muziek
?noemen ook er van mogen meenen, dit verlangen
?wij in laatste instantie toch van haar en de tegen
woordige stormloop tegen de traditie doet het wel
eens vergeten dat dit altijd zoo geweest is.
DIT
?Greatest
Artists
MERK
Finest
Recording
48 EEN WAARBORG VOOR ONOVER
TROFFEN REPRODUCTIE EN
ONGEËVENAARDE AFWERKING.
«.V. DUTCH GRAMOPHONE COMPANY.
AMSTERD. VEERKADE Z2A DEN HAAO
Int. Muziek tentoonstelling Genève 1927
Hoogste onderscheiding.
Gedeelte van een foto tijdens den voetbal
wedstrijd Roode Duivels-Zwaluwen genomen
Dr. Otto Kirchner geneest doofheid,
door middel van electricitcit
Van een wereldondergang
door Mr. H. G. KOSTER
Tegelijk met het lijvige deel, dat Halliburton's
reisverhaal l) bevat, spoelt het getij der litteratuur
een klein boekje op onze leestafel aan, getiteld De
Sage van Atlantis 2). Dit werkje van Dr. J. C. C.
Loman is wel in ieder opzicht het tegendeel van zijn
omvangrijken metgezel. Het telt slechts vijftig blad
zijden, maar het getuigt van groote belezenheid,
echt-wetenschappelijken zin en intuïtieven
speurgeest. Het behandelt een der wonderlijkste proble
men, die sinds eeuwen de geleerden hebben bezig
gehouden: het bestaan van Atlantis. Niet ieder is
met dien naam vertrouwd. Daarom een enkel woord
ter verklaring. Atlantis is een werelddeel, dat vóór
duizenden jaren in den oceaan tusschen Europa
en Amerika zou hebben gelegen, maar door een
zondvloed zou zijn verzwolgen. Plato laat Timaeus
en Critias in de naar hen genoemde dialogen van
den tragischen ondergang van de Atlantische
wereld getuigen, l'lato's zegslieden beweerden de
hun bekende bizonderheden omtrent Atlantis te
ontleenen aan Egyptische priesters; vooral zouden
deze laatsten aan Solon mededeelingen hebben
gedaan. Uitvoerig beschrijft Critias, in wiens fa
milie het verhaal van Solon was overgeleverd, do
leefwijze en de staatsinrichtingen der Atlantiërs,
de bodemgesteldheid, de flora en fauna van hun
werelddeel. Oudheid en Middeleeuwen dóór heeft
Atlantis de verbeelding geprikkeld. Maar na de
ontdekking van Amerika werd het voor velen een
echte obsessie. Bij honderden, ja bij duizenden zijn
de geschriften te tellen, die mot beschouwingen of
fantasieën over Atlantis zijn gevuld. Ook in. on/e
dagen verschenen publicaties over Atlantis, vooral
van theosofische zijde. De theosofen zijn overtuigd,
dat Atlantis een millioen jaren geleden de woon
plaats was van een zeer begaafd menschenras, het
vierde wortelras". Dit ras is door den zondvloed
ten ondergegaan: het was zijn straf omdat het te
veel deed aan zwarte tooverij". Zóó leerde reeds
Mevrouw Blavatsky, zóó leert thans Mevrouw
Besant. De theosoof Scot Eliott schreef er een
werk over met kaarten en aanduidingen omtrent
de geologische formaties er bij ! Daarin wordt flc
Atlantische cultuur haarfijn beschreven. De theo
sofen beweren hun kennis te putten uit de
Akasische gedenkschriften of het Woreldgeheugeii, waar
in alles staat opgeteekend wat sinds alle eeuwigheid
in het heelal is gebeurd.
Onbevangen, eerlijk, rustig geeft Dr. Loman een
overzicht van het pro en contra der vraag: heeft
Atlantis bestaan? Zijn conclusie is: Atlantis heeft
niet bestaan. Het is een poëtische schepping van
Plato. Deze gaf het als woonplaats aan een denk
beeldig volk, wolks ideale staatsinstellingen hij
zijn tijdgenooten wildo aanprijzen. Al wat men
verder over Atlantis te berde gebracht heeft, is
fantaisie of leugen. Voor hen, wien het bestaan
van Atlantis een geloofsartikel geworden is (zoo
zijn er!), zal Dr. Loman's boekje wel niet veel
holpen. Doch wie twijfelt en nog onbevangen kan
oordeelen, le/.o het en bevrijde zich van waan.
1) fit een vori'i numm'r bexprok'H.
2) N. V. Boekhandel en Drukker/i i-u<»-liecii
E. J. Bril/, Leiden 1927.
iiiiiiiiiiiniiiiiiiiiiiimiiiiiiiiimmiiiiiiii^
gjiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiuiiiuiii
l J. B. BENNER & ZOON
I PIANOHANDEL
DEN HAAG 97 NOORDEINDE
Aanplakbiljetten
Voor de tentoonstelling van Decoratie en Licht.
techniek in het Indanthren-huis maakte W. Eloskes
een beschaafd aanplakbiljet, dat door
Sonefelder werd gedrukt. Hij heeft kans gezien n de
letters n het fabrieksmerk op niet hinderlijke
wijze in de voorstelling te verwerken en recht te
doen aan de opgave: decoratie en licht. Een hoekje
van het magazijn Ex- en Interieur" heeft hem
daarbij tot model gediend. Hot biljet, zwarte druk
op gelen grond, maakt een warmen, gevoeligen
indruk; bij nauwkeurige beschouwing valt het op,
dat de teekenaar in den strijd met het perspectief
verslagen is. v. D.
H. RAHR
MUZIEKHANDEL
Violen © Snaren
Achter S t. P ie t er 4
Utrecht © Tel. 443
PIANO'S
O K B E D E N
O Laat de geënt van liefde in ons regeercn !
En laai huur teere bloesems door Uw Gods-kracht
bloeien
Zóó fel, dat zij door onzer steden stecnen groeien
En door de donk'r e lava-brei van ons begecren.
O Laat de sier van Heide in ons schijnen
En doe haar teere licht door Uwc Gods-kracht gloeien
Zóó iel, dat zij de grauwe schaduwen uit kan roeien
Van dezen nacht en wank'le schreden richten.
O Geef de liefde en het teed'rc en kleine
De onwecrstaanb're kracht van Uwen hoogen wil:
Maak voor Uw licht gelaat, o Meester aller Tijden,
Het grijze en grauwe en goddelooze stil !
JOU. C. P. ALBEKTS.
U GAAT
VERMUIZEN?
LAAT DE
ROMPSLOMP
OVER AAN AFD:
VERHUIZINGEN'
~ VAN ~ i
MEUBEL =
PARKSTRAAT
DEN MAAG